गुलाम मुस्तफा खान
 | या लेखातील मजकूर मराठी विकिपीडियाच्या विश्वकोशीय लेखनशैलीस अनुसरून नाही. आपण हा लेख तपासून याच्या पुनर्लेखनास मदत करू शकता.
नवीन सदस्यांना मार्गदर्शन हा साचा अशुद्धलेखन, अविश्वकोशीय मजकूर अथवा मजकुरात अविश्वकोशीय लेखनशैली व विना-संदर्भ लेखन आढळल्यास वापरला जातो. |
| गुलाम मुस्तफा खान | |
|---|---|
 | |
| जन्म |
गुलाम मुस्तफा खान 1892 मालवीपुरा पिंपळगाव राजा, बुलढाणा जिल्हा, महाराष्ट्र, भारत |
| मृत्यू |
28 डिसेंबर 1970 मालवीपुरा कब्रस्तान पिंपळगाव राजा, बुलढाणा जिल्हा, महाराष्ट्र, भारत |
| राष्ट्रीयत्व | भारतीय |
| शिक्षण | बी.ए. अँग्लो-मुहम्मदन ओरिएंटल कॉलेज, अलीगढ मुस्लिम युनिव्हर्सिटी अलीगढमधून |
| पेशा | स्वातंत्र्य सैनिक आणि व्यापारी |
| प्रसिद्ध कामे | क्रांती विरुद्ध ब्रिटिश सरकार बारा बलुतेदार (बलुता कर प्रणाली) |
| पदवी हुद्दा | 1916 मध्ये कला शाखेची पदवी पूर्ण केली |
| राजकीय पक्ष | भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस |
| धर्म | मुसलमान |
| नातेवाईक | नातू = खान याह्या अहमद कमर अहमद खान |
| पुरस्कार | स्वातंत्र्य सेनानीचे प्रमाणपत्र, आणि स्वातंत्र्य सैनिक पदक |
| उर्फ | मुस्तफा जमादार |
गुलाम मुस्तफा खान ( उर्दू: لام مصطفے ان, हिंदी : गुलाम मुस्तफा खान; 1892-1970) एक भारतीय स्वातंत्र्यसैनिक आणि शिक्षणतज्ञ, गुलाम अहमद खान यांचा मुलगा होता. [१] भारतीय समाजात शिक्षण आणि शेतकरी यांच्या माध्यमातून लोकांचे प्रबोधन करून समाजात सुधारणा घडवून आणण्याची मागणी त्यांनी केली. [२] गुलामगिरी, समाजात विषमता आणि सांप्रदायिक विसंवाद पासून मुक्त भारताची त्यांची दृष्टी होती. [३] 1921 मध्ये गुलाम मुस्तफा खान गुलाम अहमद खान यांनी भारतातील बेरार प्रांतात ब्रिटिश भारतीय शेतकऱ्यांवर लादलेल्या बारा बलुतेदार कर आकारणीला विरोध केला. या क्रांतींबद्दल त्यांना तुरुंगवास आणि 1500 दंड ठोठावण्यात आला आणि 15 ऑगस्ट 1966 रोजी महाराष्ट्र सरकारने त्यांना भारताचे स्वातंत्र्य सैनिक म्हणून सन्मानित [४] .
चरित्र
[संपादन]स्वातंत्र्यसैनिक श्री गुलाम मुस्तफा खान गुलाम अहमद खान यांचा जन्म 1892 मध्ये मालवीपुरा पिंपळगाव राजा, जिल्हा बुलढाणा, महाराष्ट्र येथे झाला. स्वातंत्र्य चळवळीत भाग घेण्याची देणगी त्यांना वडील गुलाम अहमद खान चांद खान यांच्याकडून मिळाली. [५] त्यांचे प्राथमिक शिक्षण पिंपळगाव राजा येथील मराठी शाळेत झाले. पुढील शिक्षण अमरावती येथील मोहम्मडन हायस्कूलमध्ये झाले. माध्यमिक शिक्षणानंतर त्यांनी अलिगढच्या अँग्लो मोहम्मडन ओरिएंटल कॉलेजमध्ये उच्च शिक्षणासाठी प्रवेश घेतला. 1916 मध्ये त्यांनी बॅचलर ऑफ आर्ट्स (BA) मध्ये पदवी पूर्ण केली. पदवी पूर्ण करून ते परतल्यावर गावकऱ्यांनी त्यांचे जंगी स्वागत केले. [६] त्यावेळी ते उच्चशिक्षित असल्याने ब्रिटिश सरकारने त्यांना कलेक्टर म्हणून हुकूम दिला. पण इंग्रजांची गुलामगिरी त्यांनी मान्य केली नाही कारण त्यांना ती आवडत नव्हती. त्यांनी पुन्हा स्वातंत्र्य चळवळीत भाग घेतला. 1920 साली नागपुरात झालेल्या भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेसच्या अधिवेशनात त्यांनी भाग घेतला. [७] सन १९२१ मध्ये वाळू प्रणालीनुसार शेतकऱ्यांकडून अतिरिक्त कर वसूल करण्यात आला. हा अन्याय सहन न झाल्याने त्यांनी ब्रिटिश सरकारच्या विरोधात आंदोलन सुरू केले. त्यामुळे त्याला ब्रिटिश हवालदाराने अटक करून शिक्षा सुनावली आणि रु. 1500/- दंड ठोठावला. नेताजी सुभाषचंद्र बोस 1939 मध्ये खामगावला आले. गुलाम मुस्तफा खान यांनी त्यांचे भव्य स्वागत केले आणि त्यांनी प्रास्ताविकही केले . त्यामुळेच त्यांचे नाव सर्वत्र गाजले. 15 ऑगस्ट 1966 रोजी महाराष्ट्र सरकारने त्यांना भारताचे स्वातंत्र्यसैनिक म्हणून मान्यता दिली आणि स्वातंत्र्य चळवळीतील सहभागाबद्दल त्यांना सन्मानाचे प्रमाणपत्र दिले आणि त्यांना 250/- रुपये देऊन संबोधित केले. त्यांनी मानधन दिले आणि इंग्रजी भाषेत उत्कृष्ट भाषण केले, म्हणून लोकांनी त्यांना टाइम्स ऑफ इंडिया असे नाव दिले. 28 डिसेंबर 1970 रोजी स्वातंत्र्यसैनिक गुलाम मुस्तफा यांचे निधन झाले, तेव्हा लोकांच्या लक्षात आले की देशप्रेमी या जगात राहत नाही.
- ^ "Three Generation In Freedom Struggle Gulam Mustafa Khan Lokmat Hello Khamgaon".
- ^ Mohammad Waliuddin. Tazkira-e-Mashaheer-e-Barar: Correspondence and Select documents Volume 1. Qazi Alauddin Aijaz Printing Press Hydrabad Publication. p. 317 to 320.
- ^ Somnaath Deshkar. "Role Of Muslim Freedom Struggle Of India". 2022-09-08 रोजी मूळ पान पासून संग्रहित. 2022-09-10 रोजी पाहिले.
- ^ Buldhan District Administration. "List Of Pensioners Sanctioned To Freedom Fighters In Buldhana District".
- ^ Somnath Deshkar. Svatantryaladhyatil Muslim Manche Yogdan. Sandesh Library Pune. p. 290,296.
- ^ Mewa Ram Gupt Satoria. Hindustan ki Jang e Azadi ke Musalman mujahideen. Sana Publishing House Mumbai. p. 151 to 152.
- ^ "Role Of Muslim Freedom Struggle Of India". 2022-09-08 रोजी मूळ पान पासून संग्रहित. 2022-09-10 रोजी पाहिले.