इमाम बुखारी

विकिपीडिया, मुक्‍त ज्ञानकोशातून


मुहम्मद इब्न इस्माईल अल-बुखारी (१ July जुलै 10१०-१ सप्टेंबर 70०), ज्याला सामान्यत: इमाम अल-बुखारी किंवा इमाम बुखारी असे संबोधले जाते, ते फारसी इस्लामिक विद्वान होते ज्यांचा जन्म बुखारा (सुरुवातीचा खोरासान आणि आजचा उझबेकिस्तान) येथे झाला. त्यांनी सुन्नी मुस्लिमांकडून सर्वात अस्सल (साहिह) हदीस संग्रह म्हणून साहिह अल-बुखारी म्हणून ओळखला जाणारा हदीस संग्रह संकलित केला. त्यांनी अल-अदब अल-मुफ्राद सारखी इतर पुस्तकेही लिहिली.

चरित्र[संपादन]

जन्म[संपादन]

मुहम्मद इब्न इस्माईल अल-बुखारी अल-जुफीचा जन्म शुक्रवार, 21 जुलै 810 (13 शवाल 194 एएच) रोजी ग्रेटर खोरासान (सध्याच्या उझबेकिस्तानमध्ये) मधील बुखारा शहरात जुमुआच्या प्रार्थनेनंतर झाला.

त्याचे वडील इस्माईल इब्न इब्राहिम, हदीसचे अभ्यासक, मलिक इब्न अनसचे विद्यार्थी आणि सहकारी होते. काही इराकी विद्वानांनी त्याच्याकडून हदीस कथन संबंधित केले.

वंश[संपादन]

इमाम बुखारी यांचे पणजोबा, अल-मुगीरा, बुखाराचे राज्यपाल यमन अल-जुफी यांच्या हस्ते इस्लाम स्वीकारल्यानंतर बुखारामध्ये स्थायिक झाले. प्रथेप्रमाणे, तो यामानचा मावळा बनला आणि त्याचे कुटुंब "अल-जुफी"ची निस्बा चालवत राहिले.

अल-मुगीराहचे वडील, बर्दिज्बाह, बहुतेक विद्वान आणि इतिहासकारांच्या मते बुखारीचे प्राचीन ज्ञात पूर्वज आहेत. बर्दिज्बा एक झोरास्ट्रियन मॅगी होता आणि त्याचा मृत्यू झाला. बर्डीझबाहच्या वडिलांचे नाव सांगणारे अस-सुब्की हे एकमेव विद्वान आहेत, ज्यांचे म्हणणे आहे की त्यांचे नाव बज्जाबाह (फारसी: بذذبه) होते. बर्डीजबाह किंवा बज्जाबाह यापैकी फारसे माहिती नाही, ते वगळता ते फारसी होते आणि त्यांच्या लोकांच्या धर्माचे पालन करीत होते. इतिहासकारांना बुखारीचे आजोबा इब्राहिम इब्न अल-मुगीराह यांच्याबद्दल कोणतीही माहिती मिळाली नाही.

हदीस अभ्यास आणि प्रवास[संपादन]

इतिहासकार अल-धाबी यांनी त्यांच्या सुरुवातीच्या शैक्षणिक जीवनाचे वर्णन केले:[संपादन]

त्यांनी 205 (एएच) मध्ये हदीसचा अभ्यास करण्यास सुरुवात केली. त्याने लहान असताना ['अब्दुल्ला] इब्न अल-मुबारक यांची कामे लक्षात ठेवली. त्याचे संगोपन त्याच्या आईने केले कारण त्याचे वडील लहान असतानाच वारले. आपल्या प्रदेशाचे वर्णन ऐकल्यानंतर त्याने 210 साली आपल्या आई आणि भावासोबत प्रवास केला. पौगंडावस्थेत असताना त्याने पुस्तके लिहिणे आणि हदीसचे वर्णन करणे सुरू केले. ते म्हणाले, “जेव्हा मी अठरा वर्षांचा झालो, तेव्हा मी साथीदार आणि अनुयायी आणि त्यांच्या विधानांबद्दल लिहायला सुरुवात केली. हे उबैद अल्लाह इब्न मुसा (त्याच्या शिक्षकांपैकी एक)च्या काळात होते. त्या वेळी मी पौर्णिमेच्या वेळी रात्री पैगंबरांच्या कबरीवर इतिहासाचे पुस्तकही लिहिले. "

वयाच्या सोळाव्या वर्षी, त्याने, त्याचा भाऊ आणि विधवा आईसह, मक्काला तीर्थयात्रा केली. तिथून त्याने हदीसचे ज्ञान वाढवण्यासाठी प्रवासाची मालिका केली. त्यांनी आपल्या काळातील इस्लामिक शिक्षणाच्या सर्व महत्त्वाच्या केंद्रांमधून गेले, विद्वानांशी बोलले आणि हदीसवरील माहितीची देवाणघेवाण केली. असे म्हटले जाते की त्याने 1,000 पेक्षा जास्त पुरुषांकडून ऐकले आणि 600,000हून अधिक परंपरा शिकल्या. [उद्धरण आवश्यक]

सोळा वर्षांच्या अनुपस्थितीनंतर [उद्धरण आवश्यक], तो बुखाराला परतला आणि तेथे त्याने आपली अल-जामी अल-साहिह काढली, 7,275 परीक्षित परंपरांचा संग्रह, अध्यायांमध्ये मांडला जेणेकरून न्यायशास्त्राच्या संपूर्ण व्यवस्थेचा आधार घेता येईल सट्टा कायद्याचा वापर न करता.

त्याचे पुस्तक सुन्नी मुस्लिमांमध्ये अत्यंत मानले जाते, आणि हदीसचा सर्वात प्रामाणिक संग्रह मानला जातो, अगदी मुवाट्टा इमाम मलिक आणि बुखारीचा विद्यार्थी मुस्लिम इब्न अल-हज्जाजच्या सहिह मुस्लिमच्याही पुढे. बहुतांश सुन्नी विद्वान हे सत्यतेच्या बाबतीत कुराण नंतर दुसरे मानतात. त्यांनी अल-अदब अल-मुफ्राद यासह इतर पुस्तकेही रचली, जे नीतिशास्त्र आणि शिष्टाचारावरील हदीसांचा संग्रह आहे, तसेच हदीस निवेदकांचे चरित्र असलेली दोन पुस्तके (इस्नाद पहा).

गेली वर्षे[संपादन]

864/250 मध्ये ते निशापूरमध्ये स्थायिक झाले. निशापूरमध्येच त्याची भेट मुस्लिम इब्न अल-हज्जाज यांच्याशी झाली. तो त्याचा विद्यार्थी मानला जाईल, आणि अखेरीस संग्राहक आणि हदीस संग्रह साहिह मुस्लिमचा आयोजक जो अल-बुखारीच्या नंतर दुसरा मानला जातो. राजकीय समस्यांमुळे त्याला समरकंदजवळील खारटँक या गावात राहायला जावे लागले जिथे 870/256 मध्ये त्याचा मृत्यू झाला

समाधी[संपादन]

आज त्यांची समाधी समरकंदपासून 25 किलोमीटर अंतरावर हरतांग गावात इमाम अल-बुखारी कॉम्प्लेक्समध्ये आहे. शतकानुशतके दुर्लक्षित आणि जीर्ण झाल्यानंतर हे 1998 मध्ये पुनर्संचयित केले गेले. समाधी कॉम्प्लेक्समध्ये इमाम अल-बुखारीची कबर, एक मशीद, मदरसा, ग्रंथालय आणि कुरानांचा एक छोटासा संग्रह आहे. इमाम बुखारीची आधुनिक भू -स्तरीय समाधी स्मारक फक्त एक सेनोटाफ आहे, वास्तविक कबर आधुनिक संरचनेच्या खाली एका लहान दफन क्रिप्टमध्ये आहे.

लेखन[संपादन]

बुखारीच्या उम्म 'अब्दुल्लाह बिंत मरास, मुहम्मद इब्न हमजा आणि मोहम्मद इब्न मुहम्मद यांच्या फिह्रिस्ट मुआननाफत अल-बुखारी मधील बुखारीच्या उपलब्ध कामांच्या चर्चेचा सारांश खाली आहे.

हदीसच्या निवेदकांचे वर्णन करणारी कामे[संपादन]

बुखारी यांनी हदीसच्या निवेदकांवर त्यांची सामग्री पोहचवण्याच्या क्षमतेच्या संदर्भात चर्चा करणारी तीन कामे लिहिली: "हदीस कथनकर्त्यांचे संक्षिप्त संक्षेप," "मध्यम संग्रह" आणि "मोठे परिशिष्ट"

  • अल-तारीख अल-कबीर (इंग्लिश: द ग्रेट हिस्ट्री) ज्याला अल-तारख अल-आगर, आणि अल-तारख अल-अवसा म्हणून ओळखले जाते). मोठे संकलन प्रकाशित झाले आहे आणि चांगले ओळखले गेले आहे. मध्यम संकलन हा संक्षिप्त संग्रह असल्याचे मानले गेले आणि ते तसे प्रकाशित झाले. संक्षिप्त संकलन अद्याप सापडलेले नाही. अल-कुने हे दुसरे काम आश्रयदानावर आहे: अशा लोकांना ओळखणे ज्यांना सामान्यतः "फादर ऑफ सो-सो" म्हणून ओळखले जाते. मग कमकुवत निवेदकांवर एक संक्षिप्त काम आहे: अल-सूफा अल-आघार.

अल-बुखारी आणि विद्यमान हदीस[संपादन]

हदीसवरील बुखारीची दोन कामे जिवंत आहेत:

  • हस अल-बुखारी-पूर्ण शीर्षक, अल-जमी ’अल-मुस्नाद अल-साहिह अल-मुक्तासर मिन उमर रसल अल्लाह वा सुन्नानीही वा अय्यामिही-" पैगंबरांच्या निवडक खऱ्या अहवालांचा संग्रह, त्याचे व्यवहार आणि वेळा "); अल-बुखारीचे प्रसिद्ध मॅग्नम ऑपस. [टीप: हे अल-मुस्नाद हे कथनांच्या साखळ्यांसह अहवाल आहेत जे पैगंबरांकडे परत जातात.]
  • अल-अदब अल-मुफ्राद; आदर आणि औचित्य वर हदीस.

ब्रह्मज्ञानविषयक दृश्ये[संपादन]

अल-बुखारी सुरुवातीच्या सुन्नी धर्मशास्त्रज्ञ (मुतक्कल्लिम) इब्न कुल्लाबचा पंथात अनुयायी होता, असा उपदेश केला की कुरआनचे पठण तयार केले जाते, तर कुरान स्वतःच तयार होत नाही. अशा शिकवणीवर प्रतिक्रिया व्यक्त करत बगदादच्या हदीस विद्वानांनी निशापूरच्या लोकांना त्याच्याविरुद्ध इशारा दिला, त्याला कैद केले आणि नंतर त्याला शहराबाहेर काढले. हरीथ अल-मुहासिबी सारख्या इब्न कुल्लाबच्या इतर अनुयायांवर देखील टीका करण्यात आली आणि त्यांना स्थलांतरित करण्यात आले.

देवाच्या भाषणाशी संबंधित चर्चेपासून दूर, बुखारी यांनी कुरानच्या एका श्लोकाचा हवाला देऊन कादर (दैवी हुकूम) नाकारण्याचा निषेध केला ज्याचा अर्थ असा की देवाने सर्व मानवी कृत्ये अचूक निश्चयाने आधीच निश्चित केली आहेत. इब्न हजर यांच्या मते, बुखारीने सूचित केले की जर कोणी आपले कृत्य तयार करण्यात स्वायत्तता स्वीकारत असेल तर तो देवाची भूमिका बजावेल असे मानले जाईल आणि नंतर त्याला बहुदेववादी घोषित केले जाईल. दुसऱ्या अध्यायात, बुखारीने खारीजांच्या पंथांचे खंडन केले आणि अल-आयनीच्या मते, त्या अध्यायाचे शीर्षक केवळ खारिजितांचे खंडन करण्यासाठीच नव्हे तर समान श्रद्धा असणाऱ्या कोणत्याही व्यक्तीचे खंडन करण्यासाठी देखील तयार केले गेले होते.

देवाच्या गुणांची व्याख्या[संपादन]

सहिह अल-बुखारी मध्ये, "तफसीर अल-कुरान वा 'इबरातिह" [अर्थात, कुराण आणि त्याचे अभिव्यक्तीचे विस्तार], सुरत अल-कासस, श्लोक 88: "कुल्लू शायिन हलिकुन इल्ला" या शीर्षकात Wajhah "[ज्याचा शाब्दिक अर्थ" त्याचा चेहरा वगळता सर्व काही नष्ट होईल "], तो म्हणाला [illa Wajhah] या शब्दाचा अर्थ आहे:" त्याचे सार्वभौमत्व/वर्चस्व वगळता ". आणि ताविल (रूपकात्मक अर्थ लावणे) या शब्दाप्रमाणे (या अध्यायामध्ये) दुसरे काही आहे, जसे की 'डहक' (अरबी: ضحك, लिट. 'हशा') हा शब्द हदीसमध्ये वर्णन केला आहे, त्याची दया द्वारे व्याख्या केली जाते.

संदर्भ[संपादन]

मुहम्मद इब्न इस्माईल अल-बुखारी

बाह्य दुवे[संपादन]