आर्मेनिया-भारत संबंध

relaciones Armenia-India (es); আর্মেনিয়া–ভারত সম্পর্ক (bn); Հայ-հնդկական հարաբերություններ (hy); 亞美尼亞－印度關係 (zh); יחסי ארמניה–הודו (he); Hindistan—Ermənistan münasibətləri (az); Армяно-индийские отношения (ru); आर्मीनिया-भारत संबंध (hi); odnosi med Armenijo in Indijo (sl); relações entre Arménia e Índia (pt); Armenia–India relations (en); العلاقات الأرمنية الهندية (ar); rełasion biłatarałe intrà Armènia–India (vec); आर्मेनिया-भारत संबंध (mr) bilateral relations between Armenia and India (en); bilateral relations between Armenia and India (en); білатеральні відносини (uk); יחסי חוץ (he); bilateral relations (en-us) India–Armenia relations, Armenia-India relations, India-Armenia relations (en); العلاقات الهندية الأرمينية, العلاقات الأرمينية الهندية, علاقات هندية أرمينية, علاقات أرمينية هندية, علاقات أرمينيا والهند, علاقات الهند وأرمينيا, العلاقات بين الهند وأرمينيا, العلاقات بين أرمينيا والهند, علاقات الهند وأرمينيا الثنائية, علاقات أرمينيا والهند الثنائية (ar); odnosi med Indijo in Armenijo, armensko-indijski odnosi, indijsko-armenski odnosi (sl); Relações armeno-indianas (pt)

आर्मेनिया-भारत संबंध 

bilateral relations between Armenia and India
माध्यमे अपभारण करा
विकिपीडिया
प्रकार	bilateral relation
स्थान	आर्मेनिया, भारत
अधिकार नियंत्रण  Q24905729
रिसोनेंटेर पेटस्केन सखोलीया ओपनस्ट्रीट मॅप शोधक साधन चित्रित शोध

आर्मेनिया आणि भारत यांच्यातील आंतरराष्ट्रीय संबंधांचे वर्णन सौहार्दपूर्ण आहे. २०२२ मध्ये, असे नोंदवले गेले की दोन्ही राष्ट्रे दीर्घकालीन लष्करी सहकार्याची शक्यता शोधत आहेत.

इतिहास

अलेक्झांडर द ग्रेटने जेव्हा भारताकडे जाताना आर्मेनिया ओलांडला तेव्हा काही आर्मेनियन लोक अलेक्झांडरच्या नेतृत्वाखालील सैन्याच्या सहाय्यक घटकांमध्ये सामील झाले तेव्हा आर्मेनियन लोकांनी भारतात प्रवास केला असे मानले जाते. आर्मेनियन आणि भारतीयांच्या परस्पर संबंधांचे सर्वात जुने दस्तऐवजीकरण संदर्भ सायरोपीडिया ( पर्शियन मोहीम) मध्ये आढळतात जे जेनोफोन (430 BC - 355 BC) च्या प्राचीन ग्रीक कृतीत दिसतात. या संदर्भांवरून असे सूचित होते की अनेक आर्मेनियन लोकांनी भारतात प्रवास केला आणि त्यांना भारतात पोहोचण्यासाठी जमिनीच्या मार्गांची तसेच भारतीय उपखंडातील सामान्य आणि राजकीय भूगोल, सामाजिक-सांस्कृतिक वातावरण आणि आर्थिक जीवनाची चांगली माहिती होती.

दिल्लीतील आर्काइव्ह डिरेक्टरी (प्रकाशित १९५६) सांगते की कानाचा आर्मेनियन व्यापारी व मुत्सद्दी थॉमस इ.स. ७८० मध्ये मलबार किनारपट्टीवर आला. थॉमस हा एक श्रीमंत व्यापारी होता जो मुख्यतः मसाले आणि मलमलचा व्यवहार करत होता. प्रादेशिक सेंट थॉमस ख्रिश्चनांना अनेक व्यावसायिक, सामाजिक आणि धार्मिक विशेषाधिकार बहाल करणाऱ्या चेरा राजवंशाकडून ताम्रपटावर कोरलेला हुकूम मिळवण्यातही त्याचा मोठा हात होता. आर्मेनियन लोकांचे भारताच्या अनेक भागांशी व्यापारी संबंध होते आणि ७ व्या शतकापर्यंत मलबार किनारपट्टीवरील (सध्याच्या केरळ राज्यात) काही आर्मेनियन वसाहती दिसू लागल्या. या क्षेत्राच्या आंतरराष्ट्रीय व्यापाराचा एक मोठा भाग आर्मेनियन लोकांनी नियंत्रित केला, विशेषतः मौल्यवान जडजवाहीर आणि दर्जेदार कापडांवर .

मुघल सम्राट अकबर (१५५६-१६०५) याने १६ व्या शतकात आर्मेनियन लोकांना आग्रा येथे स्थायिक होण्याचे आमंत्रण दिले, आणि १९व्या शतकाच्या मध्यापर्यंत आग्रामध्ये मोठ्या प्रमाणात आर्मेनियन लोकसंख्या होती. एका शाही हुकुमाद्वारे, आर्मेनियन व्यापाऱ्यांना त्यांच्याद्वारे आयात आणि निर्यात केलेल्या मालावर कर भरण्यापासून सूट देण्यात आली होती. १५६२ मध्ये आग्रा येथे आर्मेनियन चर्च बांधण्यात आले. १६ व्या शतकापासून, आर्मेनियन लोकांनी (बहुतेक पर्शियातील ) सुरतमध्ये एक महत्त्वाचा व्यापारी समुदाय तयार केला. आर्मेनियन लोकांनी सुरतमध्ये दोन चर्च आणि एक स्मशानभूमी बांधली.

आधुनिक इतिहास

भारताचे राष्ट्रपती सर्वपल्ली राधाकृष्णन यांनी सप्टेंबर १९६४ मध्ये आर्मेनियन सोव्हिएत सोशलिस्ट रिपब्लिकला भेट दिली आणि पंतप्रधान इंदिरा गांधी यांनी जून १९७६ मध्ये भेट दिली होती.

भारताने २६ डिसेंबर १९९१ रोजी आर्मेनिया सोव्हिएत युनियनपासून स्वातंत्र्य घोषित केल्यानंतर तीन महिन्यांनी मान्यता दिली. भारत आणि आर्मेनिया यांच्यातील राजनैतिक संबंध ३१ ऑगस्ट १९९२ रोजी प्रस्थापित झाले. भारताने १ मार्च १९९९ रोजी येरेव्हान येथे आपला दूतावास उघडला. एप्रिल १९९४ मध्ये मानद वाणिज्य दूतावास उघडणाऱ्या आर्मेनियाने ऑक्टोबर १९९९ मध्ये नवी दिल्लीत आपला दूतावास स्थापन केला.

आर्मेनियन अध्यक्ष लेव्हॉन टेर-पेट्रोस्यान आणि रॉबर्ट कोचारियन यांनी अनुक्रमे १९९५ आणि २००३ मध्ये भारताला भेट दिली.

२०१९ मध्ये विऑनला दिलेल्या मुलाखतीनंतर, पंतप्रधान निकोल पशिन्यान यांनी भारत आणि पाकिस्तानमधील काश्मीर संघर्षात आर्मेनिया भारताला पाठिंबा देत असल्याचे सांगितले.

आर्मेनियाने मार्च २०२० मध्ये भारताकडून US$४० दशलक्ष मध्ये चार स्वाथी वेपन लोकेटिंग रडार खरेदी करण्यासाठी करारावर स्वाक्षरी केली सप्टेंबर २०२० मध्ये, आर्मेनियाने भारताकडून पिनाका मल्टी-बॅरल रॉकेट लाँचर, अँटी-टँक रॉकेट आणि विविध प्रकारच्या दारूगोळ्याच्या खरेदी करण्यासाठी २,००० कोटी (US$४४४ दशलक्ष) च्या करारावर स्वाक्षरी केली.