श्याम बेनेगल

**श्याम बेनेगल**
	भारतीय चित्रपट दिग्दर्शिक
	माध्यमे अपभारण करा
	विकिपीडिया
स्थानिक भाषेतील नाव	Shyam Benegal
जन्म तारीख	डिसेंबर १४, इ.स. १९३४; तिरुमलगिरि
मृत्यू तारीख	डिसेंबर २३, इ.स. २०२४; मुंबई
नागरिकत्व	ब्रिटिश राज; भारत;
शिक्षण घेतलेली संस्था	नॉर्थ-ईस्टर्न हिल विद्यापीठ; उस्मानिया विद्यापीठ; Mahbub College High School; Nizam College;
व्यवसाय	चलचित्रदिग्दर्शक; पटकथाकार; चित्रपट निर्माता; राजकारणी; दिग्दर्शक;
पद	राज्यसभा सदस्य (इ.स. २००६ – इ.स. २०१२);
भावंडे	Sumitra Narayan;
उल्लेखनीय कार्य	Shyam Benegal filmography;
पुरस्कार	पद्मभूषण पुरस्कार (इ.स. १९९१); कलांमध्ये पद्मश्री (इ.स. १९७६); दादासाहेब फाळके पुरस्कार (इ.स. २००५); फिल्मफेर सर्वोत्तम दिग्दर्शक पुरस्कार (इ.स. १९८०); honorary doctor of the University of Calcutta; आयफा जिवनगौरव पुरस्कार;
अधिकार नियंत्रण
	Q55406; आयएसएनआय ओळखण: 0000000084145303; व्हीआयएएफ ओळखण: 118158841; जीएनडी ओळखण: 124825788; एलसीसीएन ओळखण: n88147889; बीएनएफ ओळखण: 12513993j; एसयूडीओसी ओळखण: 077035445; आय.एम.डी.बी. दुवा: nm0070867; एनएलए (ऑस्ट्रेलिया) ओळखण: 40542706; एमबीए ओळखण: a42a3da1-6873-4875-b1d3-fa5386e68166; एनकेसी ओळखण: xx0034072; National Library of Israel ID (old): 002151893; Nationale Thesaurus voor Auteursnamen ID: 317533487; बीआयबीएसआयएस ओळखण: 7001064; NUKAT ID: n2019010033; NLP ID (old): a0000003821055; PLWABN ID: 9810561507005606; J9U ID: 987007428907205171
	रिसोनेंटेर; पेटस्केन; सखोलीया; ओपनस्ट्रीट मॅप; शोधक साधन; चित्रित शोध;

Shyam Benegal (es); Shyam Benegal (hu); શ્યામ બેનેગલ (gu); Shyam Benegal (ast); Шьям Бенегал (ru); Shyam Benegal (de); Shyam Benegal (en-gb); شیام بنگال (fa); 希顏·皮尼哥 (zh); Shyam Benegal (da); شیام بینیگل (pnb); شیام بینیگل (ur); Shyam Benegal (mg); Shyam Benegal (sv); Shyam Benegal (oc); Shyam Benegal (nb); श्याम बेनेगल (sa); श्याम बेनेगल (hi); శ్యామ్ బెనగళ్ (te); ਸ਼ਿਆਮ ਬੇਨੇਗਲ (pa); শ্যাম বেনেগাল (as); Shyam Benegal (en-ca); Shyam Benegal (cs); சியாம் பெனகல் (ta); Shyam Benegal (it); শ্যাম বেনেগল (bn); Shyam Benegal (fr); Shyam Benegal (fi); Շյամ Բենեգալ (hy); Shyam Benegal (sq); श्याम बेनेगल (mai); شيام بينيجال (arz); श्याम बेनेगल (mr); Shyam Benegal (yo); श्याम बेनेगल (ne); ଶ୍ୟାମ ବେନେଗଲ (or); Shyam Benegal (nds); シャーム・ベネガル (ja); Shyam Benegal (ro); Shyam Benegal (diq); Shyam Benegal (sl); Shyam Benegal (ca); Shyam Benegal (pt-br); Shyam Benegal (pt); Shyam Benegal (id); Shyam Benegal (nn); ശ്യാം ബെനഗൽ (ml); Shyam Benegal (nl); Shyam Benegal (ga); Shyam Benegal (ty); ಶ್ಯಾಮ್ ಬೆನಗಲ್ (kn); Shyam Benegal (co); Shyam Benegal (en); Shyam Benegal (eo); Shyam Benegal (br); Shyam Benegal (tr) regista e sceneggiatore indiano (1934-2024) (it); ভারতীয় চলচ্চিত্র পরিচালক (bn); (1934–2024) indiai filmrendező, forgatókönyvíró (hu); ભારતીય દિગ્દર્શક અને પટકથા (gu); индийский режиссёр (ru); भारतीय चित्रपट दिग्दर्शिक (mr); indischer Filmregisseur (de); ନିର୍ଦ୍ଦେଶକ ଓ ପଟ୍ଟକଥା ଲେଖକ (or); سیاست‌مدار، نویسنده، و کارگردان هندی (fa); India siyaasa nira ŋun nyɛ doo (dag); Hint yönetmen (tr); cyfarwyddwr ffilm, cynhyrchydd a sgriptiwr ffilm a aned yn Trimulgherry yn 1934 (cy); director del cine de la India (es); ഇന്ത്യൻ തിരക്കഥാകൃത്ത്, ചലച്ചിത്രസംവിധായകൻ (ml); Indiaas filmregisseur (nl); Olóṣèlú Ọmọ Orílẹ̀-èdè Indian (yo); भारतीय निदेशक और पटकथा लेखक (1934-2024) (hi); భారతీయ దర్శకుడు మరియు కథారచయిత (te); intialainen elokuvaohjaaja (fi); Indian director and screenwriter (1934–2024) (en); ਭਾਰਤੀ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ ਅਤੇ ਪਟਕਥਾ ਲੇਖਕ (pa); réalisateur, producteur et scénariste indien (fr); இந்திய இயக்குநர் மற்றும் திரைக்கதையாசிரியர் (ta) Бенегал, Шьям (ru); 夏姆·班尼戈尔 (zh); ଶ୍ୟାମ ବେନେଗାଲ (or)

श्याम बेनेगल (डिसेंबर १४, १९३४ - डिसेंबर २३, २०२४)^[१] हे भारतीय चित्रपट दिग्दर्शिक, पटकथा लेखक व निर्माते होते. समांतर सिनेमाचे प्रणेते म्हणून ओळखले जाणारे, हे १९७० नंतरचे सर्वोत्कृष्ट चित्रपट निर्मात्यांपैकी एक मानले जात असे.^[२] त्यांनी अनेक पुरस्कार मिळवले ज्यात १८ राष्ट्रीय चित्रपट पुरस्कार, एक फिल्मफेर पुरस्कार व एक नंदी पुरस्कार आहे. सोबतच केंद्र सरकारने त्यांना पद्मश्री (१९७६) आणि पद्मभूषण (१९९१) देखील प्रदान केले.^[३] २००५ मध्ये त्यांना चित्रपटसृष्तीतील सर्वोच्च दादासाहेब फाळके पुरस्कार देण्यात आला.

कॉपीरायटर म्हणून आपल्या कारकिर्दीची सुरुवात करून, त्यांनी १९६२ मध्ये गुजराथी भाषेत आपला पहिला माहितीपट, घेर बेथा गंगा (दरवाजावर गंगा) बनवला. बेनेगलांचे पहिले चार चित्रपट - अंकुर (१९७३), निशांत (१९७५), आणि भूमिका (१९७७) यांनी समांतर सिनेमा/ नवीन लहर चित्रपट चळवळीचे सुरू केली.^[४] बेनेगलच्या "मुस्लिम महिला त्रयी" चित्रपट मम्मो (१९९४), सरदारी बेगम (१९९६), आणि झुबैदा (२००१) या सर्वांनी हिंदीतील सर्वोत्कृष्ट राष्ट्रीय चित्रपट पुरस्कार जिंकले.^[५] बेनेगल यांनी सात वेळा हा पुरस्कार जिंकला आहे.

ते २००६-१२ मध्ये भारताच्या राज्यसभेचे नामनिर्देशित सदस्य होते.

चित्रपट

१९७४ - अंकुर
१९७५ - चरणदास चोर
१९७५ - निशांत
१९७६ - मंथन
१९७७ - भूमिका
१९७८ - कोंदुरा / अनुग्रहम
१९७९ - जुनून
१९८१ - कलयुग
१९८२ - आरोहण
१९८३ - मंडी
१९८५ - त्रिकाल
१९८७ - सुस्मन
१९९१ - अंतरनाद
१९९३ - सूरज का सातवाँ घोडा
१९९४ - मम्मो
१९९६ - सरदारी बेगम
१९९६ - द मेकिंग ऑफ द महात्मा
१९९९ - समर
२००० - हरी भरी
२००१ - झुबैदा
२००५ - नेताजी सुभाषचंद्र बोस: द फॉरगॉटन हिरो
२००८ - वेलकम टू सज्जनपूर
२०१० - वेल डन अब्बा
२०२३ - मुजीब: द मेकिंग ऑफ अ नेशन

पुरस्कार

१९७६ - पद्मश्री पुरस्कार
१९९१ - पद्मभूषण पुरस्कार
२००५ - दादासाहेब फाळके पुरस्कार
२०१३ - कलामहर्षी बाबूराव पेंटर जीवनगौरव पुरस्कार
२०१८ - चित्रपती व्ही.शांताराम जीवनगौरव पुरस्कार

संदर्भ

^ "प्रख्यात सिनेदिग्दर्शक श्याम बेनेगल कालवश, चित्रपटसृष्टीवर शोककळा". दैनिक लोकमत. २३ डिसेंबर २०२४ रोजी पाहिले.
^ "Shyam-e-ghazal". The Tribune. 29 January 2006. 10 December 2021 रोजी मूळ पानापासून संग्रहित. 10 December 2021 रोजी पाहिले.
^ "Padma Awards" (PDF). Ministry of Home Affairs, Government of India. 2015. 15 October 2015 रोजी मूळ पान (PDF) पासून संग्रहित. 21 July 2015 रोजी पाहिले.
^ "Google". www.google.com. 2 July 2007 रोजी मूळ पान पासून संग्रहित. 5 January 2020 रोजी पाहिले.
^ Hudson, Dale (9 October 2012). "NYUAD Hosts Shyam Benegal Retrospective". New York University Abu Dhabi. 14 September 2021 रोजी पाहिले.

[1] "प्रख्यात सिनेदिग्दर्शक श्याम बेनेगल कालवश, चित्रपटसृष्टीवर शोककळा". दैनिक लोकमत. २३ डिसेंबर २०२४ रोजी पाहिले.

[2] "Shyam-e-ghazal". The Tribune. 29 January 2006. 10 December 2021 रोजी मूळ पानापासून संग्रहित. 10 December 2021 रोजी पाहिले.

[Padma_Awards-3] "Padma Awards" (PDF). Ministry of Home Affairs, Government of India. 2015. 15 October 2015 रोजी मूळ पान (PDF) पासून संग्रहित. 21 July 2015 रोजी पाहिले.

[4] "Google". www.google.com. 2 July 2007 रोजी मूळ पान पासून संग्रहित. 5 January 2020 रोजी पाहिले.

[5] Hudson, Dale (9 October 2012). "NYUAD Hosts Shyam Benegal Retrospective". New York University Abu Dhabi. 14 September 2021 रोजी पाहिले.

[१]

[२]

[३]

[४]

[५]