महेंद्र

महेंद्र (पाली: महिंद) (जन्म: इ.स.पू. ३रे शतक, उज्जैन, मध्य प्रदेश) हे भारतीय बौद्ध भिक्खू होते. बौद्ध धर्मीय स्त्रोतांनुसार ‘श्रीलंकेत बौद्ध धर्म पोहोचवणारे’ असे त्यांचे वर्णन केलेले आढळते. महेंद्र हे मौर्य सम्राट अशोक व राणी देवी यांचे पहिले-पुत्र आणि संघमित्रा यांचे मोठे भाऊ होते.

ऐतिहासिक स्त्रोत

दीपवंश आणि महावंश या श्रीलंकेतील दोन महान धार्मिक ग्रंथांमध्ये महेंद्र श्रीलंकेत गेले होते आणि राजा देवानामपियतिस्सा याचं त्यांनी धर्मांतर केलं, याबाबतची माहिती सापडते. हे ग्रंथ म्हणजे महेंद्रचं आयुष्य व त्याचं कार्य याबद्दल माहिती देणारे अगदी मूलभूत स्त्रोत आहेत. शिलालेखांवरून आणि लिखित स्वरूपातल्या काही संदर्भांवरूनसुद्धा असे स्पष्ट होते की, साधारणपणे इ.स.पू. ३ ऱ्या शतकाच्या आसपासच श्रीलंकेमध्ये बौद्ध धर्म प्रचलित झाला आणि महेंद्र यांचा कार्यकाळसुद्धा हाच होता.