द्रुतगती रेल्वे

द्रुतगती रेल्वे (इंग्लिश: High-speed rail) हा रेल्वे वाहतूकीचा असा प्रकार आहे ज्यामध्ये रेल्वेगाडीचा वेग पारंपारिक गाड्यांपेक्षा अधिक असतो. द्रुतगती रेल्वेसाठी वेगळे लोहमार्ग बांधले जातात तसेच विशिष्ठ प्रकारची इंजिने, डबे इत्यादी वापरले जातात. जगातील सर्वप्रथम द्रुतगती रेल्वे १९६४ साली जपानमधील तोक्यो व ओसाका ह्या शहरांदरम्यान सुरू झाली. सध्या फ्रान्स, स्पेन, जर्मनी, इटली, चीन, तैवान, दक्षिण कोरिया इत्यादी अनेक देशांमध्ये द्रुतगती रेल्वे कार्यरत आहे. २०१२ सालापर्यंत द्रुतगती रेल्वेचा कमाल वेग ३०० किमी प्रति तास (१९० मैल/तास) इतका नोंदवला गेला आहे. फ्रान्समधील टीजीव्ही, जर्मनीमधील इंटरसिटी एक्सप्रेस, जपानमधील शिंकान्सेन ह्या काही जगामधील प्रसिद्ध द्रुतगती रेल्वे आहेत.

भारत देशामध्ये सध्या द्रुतगती रेल्वे कार्यरत नसली तरीही भारत सरकारने द्रुतगती रेल्वेमध्ये स्वारस्य दाखवले आहे. २०१२ साली ह्याची चाचपणी व प्राथमिक पाहणी करण्यासाठी भारतीय हाय स्पीड रेल निगम नावाच्या कंपनीची निर्मिती करण्यात आली. ह्या संस्थेमार्फत मुंबई-अहमदाबाद व इतर काही शहरांदरम्यान द्रुतगती रेल्वे चालू करण्याबद्दल अभ्यास करण्यात येईल.

देशानुसार कार्यरत द्रुतगती रेल्वेमार्गांची लांबी

देश	प्रदेश	कार्यरत (किमी)	काम चालू (किमी)	एकूण (किमी)	विद्युतीकरण
ऑस्ट्रिया	युरोप	93	0	93	15 kV 16,7 Hz
बेल्जियम	युरोप	209	0	209	3 kV DC, 25 kV 50 Hz
चीन	आशिया	10,463	13,053	20,318	25 kV 50 Hz
फ्रान्स	युरोप	2,036	757	2,793	25 kV 50 Hz
जर्मनी	युरोप	1,334	428	1,762	15 kV 16.7 Hz
इटली	युरोप	1,342	92	1,434	25 kV 50 Hz, 3 kV DC
जपान	आशिया	2,664	782	3,446	25 kV 50/60 Hz
नेदरलँड्स	युरोप	120	0	120	25 kV 50 Hz
सौदी अरेबिया	आशिया	0	550	550	25 kV 50 Hz
दक्षिण कोरिया	आशिया	412	302	714	25 kV 60 Hz
स्पेन	युरोप	3,100	1,800	4,900	25 kV 50 Hz
स्वित्झर्लंड	युरोप	35	72	107	15 kV 16.7 Hz
तुर्कस्तान	युरोप व आशिया	444	1,506	1,950	25 kV 50 Hz
तैवान	आशिया	345	0	345	25 kV 60 Hz
युनायटेड किंग्डम	युरोप	113	0	113	25 kV 50 Hz

संदर्भ

विकिमीडिया कॉमन्सवर खालील विषयाशी संबंधित संचिका आहेत: हाय स्पीड रेल्वे