डाकिणी
डाकिणी किंवा डाकिनी ही एक हिंदू आणि बौद्ध धर्मातील एक प्रकारचा स्त्रीचा आत्मा किंवा राक्षसी आत्मा आहे. हिला विविध भाषेत वेगवेगळी नावे आहेत. संस्कृत मध्ये डाकिनी, तिबेटीयन भाषेत མཁའ་འགྲོ་མ་, विली भाषेत mkha' 'gro ma, थायलंड भाषेत khandroma, मंगोलियन भाषेत хандарма, चिनी भाषेत 空行母, पिन्यिन भाषेत kōngxíngmǔ; जपानी भाषेत 荼枳尼 / 吒枳尼 / 荼吉尼.
संदर्भ आणि परंपरेनुसार डाकिनीची संकल्पना काहीशी वेगळी आहे. उदाहरणार्थ, पूर्वीच्या हिंदू ग्रंथांमध्ये आणि पूर्व आशियाई गूढ बौद्ध धर्मात, हा शब्द राक्षसांच्या शर्यतीला सूचित करतो ज्यांनी मानवांचे मांस आणि/किंवा जीवनातील सार खाल्ले होते. हिंदू तांत्रिक साहित्यात, डाकिनी हे एका देवीचे नाव आहे जी सहसा सहा चक्रांपैकी एक किंवा मानवी शरीराच्या सात मूलभूत घटकांशी (धातु) संबंधित असते. नेपाळी आणि तिबेटीयन बौद्ध धर्मात 'डाकिनी' विशिष्ट प्रमाणात आध्यात्मिक विकास असलेल्या मानवी स्त्रिया असतात. या दोन्ही गोष्टींचा संदर्भ घेऊ शकतो ज्याचे वर्णन प्रबुद्ध उर्जेच्या उग्र दिसणाऱ्या स्त्री अवतार म्हणून केला जाऊ शकतो. दोन्ही संकल्पनेत तांत्रिकाला ज्ञानप्राप्ती करण्यास हिची मदत होते.
पूर्व आशियाई बौद्ध परंपरेतील डाकिनीस - बुद्ध वैरोकाना याने महाकाल (जपानी भाषेत डायकोकुटेन )च्या नावे बौद्ध धर्मात ओळख करून दिली. कालांतराने जपानमध्ये, डाकिनितेन (荼果) नावाच्या एका देवतेमध्ये एकत्र केले गेले. तो एक मूळ कृषी देवता इनारीशी समक्रमित झाल्यानंतर, कोल्ह्याशी जोडले गेले (कित्सुने) आयकॉनोग्राफीशी संबंधित झाला.
व्युत्पत्ती
[संपादन]संस्कृत शब्द डाकिनी हा दियातेशी संबंधित आहे. याचा अर्थ उडण्याशी संबंधित आहे. जसे उदयनम (म्हणजे "उड्डाण"). तिबेटी खंड्रोमा (तिबेटी: མཁའ་འགྲོ་མ་, विली: mkha' 'gro ma), ज्याचा अर्थ "आकाशात जाणारे", संस्कृत खेकरा (त्याच अर्थाचा) पासून उद्भवला असावा. ही संज्ञा चक्रसंवर तंत्राशी निगडित आहे. या शब्दाचे पुल्लिंगी रूप डाक आहे. जे सहसा तिबेटी भाषेत पावो, "नायक" (विली: dpa' bo) असे भाषांतरित केले जाते.[१]
चिनी भाषेत, डाकिणी हे प्रामुख्याने 多瞳尼 (पिनयिन: túzhǐní), 大金尼 (पिनयिन: tújíní), किंवा 吒枳ni (पिनयिन: zhāzhǐní) असे लिप्यंतरण केले जाते. इतर कमी सामान्य पर्यायी लिप्यंतरणांमध्ये समावेश होतो, 多新尼फक्तनी (झागिनी), 吒jier (झाजिअर), आणि 南金尼(नाजिनी). याचे भाषांतर 大行女 (पिनयिन: kōngxíngmǔ; (शब्दशः अर्थ 'आकाशात जाणारे आई'). तिबेटी शब्दाचा कॅल्क म्हणून देखील वापर केला जातो. जपानी भाषेत, हे प्रतिलेखन सर्व डाकिनी म्हणून वाचले जातात (काटाकाना: ダキニ; देखील ダーキニー, डाकिनी).[२][३]
हिंदू धर्मात
[संपादन]
डाकिनीचे दानवी रूप
[संपादन]हिंदू पुराणिक साहित्यातील काही परिच्छेदांमध्ये, देवी कालीच्या कथांमध्ये डाकिनींना मांसाहारी राक्षसी म्हणून चित्रित केले आहे.[४][५] उदाहरणार्थ, शिव पुराणात (२.२.३३), वीरभद्र आणि महाकाली यांनी शिवाच्या आज्ञेत प्रजापती दक्षावर नऊ दुर्गा आणि त्यांच्या भयंकर सेवकांसह कूच केले, जसे की "डाकिनी, शासकिनी, भूतासिनी,, गुह्यक, कूष्मांड, परपत, कटक, ब्रह्म-राक्षस, भैरव आणि क्षेत्रपाल." [६] ब्रह्मांड पुराणात ( ३.४१.३० ), परशुरामाला कैलास पर्वतावर शिवाच्या अवस्थेत (गण) डाकिनी दिसतात.[७]
हे सुद्धा पहा
[संपादन]- अप्सरा
- दयान
- सिंहमुख
- तोयोकावा इनारी
संदर्भ
[संपादन]- ^ Buswell & Lopez (2013), p. साचा:Pn.
- ^ "荼枳尼天". Flying Deity Tobifudo (Ryūkō-zan Shōbō-in). 2017-05-08 रोजी मूळ पानापासून संग्रहित. 2021-06-15 रोजी पाहिले.
- ^ "荼枳尼天 (Dakiniten)". コトバンク (kotobank) (जपानी भाषेत). 2016-11-19 रोजी मूळ पानापासून संग्रहित. 2021-06-15 रोजी पाहिले.
- ^ Monier-Williams (1899).
- ^ Coulter & Turner (2013).
- ^ Shastry (1970).
- ^ Tagare (1958a).
पुढील वाचन
[संपादन]- कॅमबेल, जून (१९९६). ट्रॅव्हलर इन स्पेस: इन सर्च ऑफ द फिमेल आयडेंटीटी इन तिबेटियन बुद्धीझम. जॉर्ज ब्राझीलर. ISBN 978-0-8076-1406-8.
- इंग्लिश, एलिझाबेथ (२००२). वज्रयोगिनी: हर व्हिजुअलायजेशन, रिचुअल्स, ॲंड फॉर्मस्. विसडम पब्लिकेशनस्. ISBN 978-0-86171-329-5.
- हास, मिशेला (२०१३). डाकिणी पावर: ट्वेल्व एक्स्ट्राऑर्डिनरी वुमन शेपिंग द ट्रांस्मिशन ऑफ तिबेटियन बुद्धीझम इन द वेस्ट. स्नो लायन. ISBN 978-1559394079.
- नोर्बु, थिन्ले (१९८१). मॅगिक डान्स: द डिस्प्ले ऑफ द सेल्फ नेचर ऑफ द फाइव्ह विसडम डाकीणीस् (2nd ed.). ज्वेल पब्लिशिंग हाऊस. ISBN 978-0-9607000-0-4.
- पद्मसंभव; कुन्सांग, एरिक पेमा (१९९९). डाकिणी टीचिंग्ज (2nd ed.). रंगजुंग येशे पब्लिकेशनस्. ISBN 978-962-7341-36-9.