Budas de Bāmiyān (es); Buddha di Bamiyan (ms); د باميانو بودايي پژۍ (ps); Буди от Бамян (bg); Bamyan Buda heykelleri (tr); بامیان کے بدھا (ur); Kulturlandskapet och fornlämningarna i Bamiyandalen (sv); Bodas de Bamian (oc); Буддаи Бомиён (tg); 바미얀 석불 (ko); Budhoj el Bamijan (eo); Buddhové z Bamjánu (cs); বামিয়ানের বুদ্ধমূর্তি (bn); Bouddhas de Bâmiyân (fr); Buddhas of Bamiyan (jv); Budine statue u Bamiyanu (hr); बामियानचे बुद्ध (mr); Các tượng Phật tại Bamiyan (vi); ბამიანიშ ბუდაშ ნოჭახნაკუეფი (xmf); Boeddhas van Bamiyan (af); Буде из Бамијана (sr); Buddhas o Bamiyan (sco); Бамияны бурхан багш (mn); Buddhastatuane i Bamiyan (nn); Buddha-statuene i Bamiyandalen (nb); Babyan Budda heykəlləri (az); Buddhas of Bamiyan (hif); Buddhas of Bamiyan (en); بوذا باميان (ar); Boudaoù Bâmiyân (br); ဘာမီယံ ဗုဒ္ဓရုပ်ပွားတော် (my); 巴米揚大佛 (yue); Bámiján-völgy (hu); Bamiyango Budak (eu); Бамианские статуи Будды (ru); Buddha-Statuen von Bamiyan (de); Баміянскія статуі Буды (be); Բամիանական բուդդաներ (hy); 巴米揚大佛 (zh); Budayên Bamiyan (ku); ბამიანის ბუდას ქანდაკებები (ka); バーミヤン渓谷の仏立像 (ja); بوذا باميان (arz); פסלי בודהה בבאמיאן (he); बामियान के बुद्ध (hi); ᱵᱟᱢᱤᱭᱟᱱ ᱨᱮᱱᱟᱜ ᱵᱩᱫᱫᱷᱚ (sat); Bamiyanin laakson kulttuuriympäristö ja arkeologiset jäännökset (fi); 巴米扬大佛 (zh-hans); బమియాన్ బుద్ధ విగ్రహాలు (te); बामियान्-बुद्ध-पटिमायो (pi); Buddai Bomijon (tg-latn); Buddha di Bamiyan (it); Баміанські статуї Будди (uk); พระพุทธรูปแห่งบามียาน (th); Budes de Bamian (ca); Bamiani budad (et); பாமியன் புத்தர் சிலைகள் (ta); Bomiyon Buddalari (uz); Bude iz Bamiyana (sh); Budat e Bamiyan (sq); बमियानक बुद्धसभ (mai); बमियान उपत्यकाको पुरातात्विक र सांस्कृतिक परिदृश्य (ne); Paisagem cultural e ruínas arqueológicas do Vale de Bamiyan (pt); Pajsaġġ Kulturali u l-Fdalijiet Arkeoloġiċi tal-Wied ta' Bamiyan (mt); ବାମିୟାନ୍ ବୁଦ୍ଧ ପ୍ରତିମୂର୍ତ୍ତି (or); 巴米揚大佛 (zh-hant); Bamijano Budos (lt); bude iz Bamijana (sl); 巴米揚大佛 (zh-hk); تندیسهای بودا در بامیان (fa); Bāmijānas Budas statujas (lv); Patung Buddha Bamiyan (id); Posągi Buddy w Bamianie (pl); ബാമിയാനിലെ ബുദ്ധപ്രതിമകൾ (ml); Boeddha's van Bamyan (nl); Buddhastatuerne i Bamiyan (da); Ansamblul de la Bamian (ro); ကျာ်ဗါမဳယာန် (mnw); 巴米扬大佛 (wuu); Budas de Bamiyán (gl); 巴米揚大佛 (gan); Αγάλματα του Βούδα της κοιλάδας του Μπαμιγιάν (el); ဘာမီယံ ဗုဒ္ဓရုပ်ပွားတော် (rki) coppia di colossali statue del Buddha in Afghanistan (it); এই নিবন্ধটি বামিয়ানের জোড়া বুদ্ধমূর্তি সম্পর্কিত। (bn); régészeti lelőhely Afganisztánban (hu); две статуи Будды, входившие в комплекс буддийских монастырей в Бамианской долине (ru); बामियान मधील बुद्ध पुतळे (mr); archäologische Stätte in Afghanistan (de); ବାମ୍ୟନ୍ ରେ ଧ୍ଵଂସ ହୋଇ ଯାଇ ଥିବା ବୁଦ୍ଧଙ୍କ ମୂତ୍ରୀ (or); Statuja të Budas në luginën Bamiyan (sq); بزرگترین مجسمههای سنگی در جهان تا پیش از تخریب توسط طالبان در سال ۲۰۰۱ میلادی (fa); 世界文化遺產 (zh); izgubljena arheološka najdba v Bamijanu (Afganistan) (sl); ဘာမီယံရှိ ဗုဒ္ဓရုပ်ပွားတော် (my); tarih (tr); تمثال فى افغانستان (arz); Statues détruites de Bouddha à Bâmiyân (fr); അഫ്ഘാനിസ്ഥാനിലെ ബാമിയൻ താഴ്വരയിലെ പാറയിൽ നിർമ്മിച്ച ബുദ്ധപ്രതിമകൾ (ml); archeologische vindplaats in Afghanistan (nl); milenarias estatuas de Buda destruidas por el régimen Talibán (es); Patung Buddha Hancur di Bamiyan (id); ᱟᱯᱷᱜᱟᱱᱤᱥᱛᱟᱱ ᱨᱮ ᱨᱟᱹᱯᱩᱫ ᱟᱠᱟᱱ ᱪᱤᱛᱟᱹᱨ (sat); Unescon maailmanperintökohde Afganistanissa (fi); Buddha statues in Bamyan (en); موقع أثري في ولاية باميان، أفغانستان (ar); sochy v Afghánistánu (cs); pajsaġġ kulturali u Sit ta' Wirt Dinji tal-UNESCO fl-Afganistan (mt) Budas de Bamiyān, Budas de Bamiyan (es); Статуи будды в бамиане (ru); Solsol, Bamiyan-Buddhas, Sorch But, Buddhas von Bamiyan, Buddhastatuen von Bamiyan, Buddha-Statuen von Bāmiyān, Bamijan, Buddhastatuen, Shahmama, Buddha-Statuen, Buddha-Statuen von Bamian, Khonok But, Schahmama (de); Budët e Bamiyan, Budët e Bamiyanit, Statujat e Budas në Bamiyan (sq); Բուդդայի բամիանական արձաններ (hy); 巴米扬佛教遗迹, 巴米扬大佛 (zh); Bamian (ro); バーミヤン渓谷, バーミヤン遺跡, バーミヤーン渓谷 (ja); Buddhastatyerna i Bamiyan, Bamian, Bamiyan-dalens kulturlandskap och fornlämningar, Buddhastatyerna i Bamian, Kulturlandskapet och fornlämningar i Bamiyandalen (sv); עמק במיאן, הבודהה מבמיאן, פסלי בודהה בבמיאן (he); Бомиён Буддалари (uz); Budhoj el Bamjan (eo); Bamijánský buddha, Bamjánští Buddhové, Buddhové z Bámijánu, Buddha z Bamijánu, Bamjánský buddha, Buddhové z Bámjánu, Buddha z Bamjánu, Bamijánští buddhové, Bámijánští Buddhové (cs); Bouddhas de Bamiyan (fr); ବାମିୟାନର ବୁଦ୍ଧ ପ୍ରତିମୂର୍ତ୍ତି (or); Statwi tal-Buddha ta' Bamiyan (mt); 바미안 불교 유적, 바미안 석불, 바미얀석불 (ko); बामियान्-बुद्ध-पटिमा (pi); مجسمه های بودا در بامیان, بودا های بامیان, مجمسه بودا, تندیس های بودای بامیان, تندیس های بودا در بامیان, بوداهای بامیان, مجسمه بودا در بامیان, بت های بامیان, بت های باميان (fa); Культурний ландшафт Баміанської долини (uk); Buda heykelleri (tr); พระพุทธรูปบามิยัน, พระพุทธรูปแห่งบามียัน, ทิวทัศน์และแหล่งโบราณคดีแห่งหุบเขาบามิยัน, ภูมิทัศน์และโบราณสถานแห่งหุบผาบามิยัน (th); Posągi Buddy w Bamian, Posągi Buddy w Bamiyan (pl); Buddhastatuene i Bamiyan, Buddhaene i Bamiyan, Bamiyandalens kulturlandskap og fornminner (nb); Bude iz Bamyana, Budine statue u Bamiyanu, Bude iz Bamijana (sh); Bamiyan laakson kulttuuriympäristö ja arkeologiset jäännökset, Bamiyanin Buddha-patsaat, Bamiyanin buddhat (fi); ბამიანის ბუდები (ka); Budes de Bamyan, Budes de Bāmiyān (ca); Các tượng Phật Bamyan, Các tượng Phật tại Bamyan (vi); the locals call them Shahmama and Salsal, Salsal( the male Buddha), Shamama( the female Buddha (en); تماثيل بوذا والمناطق الأثرية في باميان, تماثيل بوذا في باميان, بودا باميان (ar); Boeddha van Bamyan, Boeddhabeelden van Bamyan, Boeddha's van Bamiyan (nl); Shahr-i-Zuhak, Shahr-i-Ghulghulah, Vale de kakrak, Cavernas de qoul-i akram, Vale de bamiyan, Qallay kaphari, Cavernas de kalai ghamai, Vale de Fuladi (pt)
part of UNESCO World Heritage Site (Bamiyan Cliff including niches of the 38 meter Buddha, seated Buddhas, 55 meter Buddha and surrounding caves, Cultural Landscape and Archaeological Remains of the Bamiyan Valley, इ.स. २००३ – )
अलेक्जेंडर बर्नस द्वारा १८३२ मध्ये बमियानच्या बुद्धांचे चित्रण.
बामियानचे बुद्ध हे चौथ्या आणि पाचव्या शतकात बनवलेल्या बुद्धांच्या दोन उभ्या मूर्त्या होत्या ज्या अफगाणिस्तान मधील बामियान शहरा जवळ स्थित होत्या. या काबुलच्या २३० किलोमीटर (१४० मैल) वायव्य दिशेवर आणि २५०० मीटर (८२०० फुट) उंचीवर होत्या. यातील, लहान मूर्ती इ. स. ५०७ मध्ये बांधली होती आणि मोठ्या आकाराची मूर्ती इ. स. ५५४ मधील होती. ह्या अनुक्रमे ३५ मीटर (११५ फूट) आणि ५३ मीटर (१७४ फूट) उंचीच्या होत्या.[१] ह्या मूर्त्यांची गणना जगातील भव्य बुद्ध मूर्त्यां मध्ये होत असे.
१९६३ मध्ये मोठी बुद्धमूर्ति आणि २००८ मध्ये विनाशा नंतर.
बामियान ऐतिहासिकदृष्ट्या रेशीम मार्गा वर स्थित हिंदुकुश पर्वतरांगांच्या बामियानच्या खोऱ्यात वसलेले शहर आहे. येथे अनेक बौद्ध मठ होते आणि यामुळे हे धर्म, तत्त्वज्ञान आणि कला यांचे समृद्ध केंद्र म्हणून विकसित झाले होते. बौद्धभिक्खूंचे आसपासच्या लेण्यांमध्ये वास्तव्य होते आणि या लेण्या रंगीत भित्तीचित्रांनी सजवल्या होत्या. विशेषज्ञांचे असे मत आहे की हे भित्तीचित्र नंतरच्या काळात तयार केले आहेत.[३] दुसऱ्या शताकापासून ते सातव्या शताकाच्या दुसऱ्या सहामाहीत इस्लामिक आक्रमणे होईपर्यंत हे एक बौद्ध धार्मिक स्थळ होते. जोपर्यंत ९व्या शतकात मुस्लिम सफ्फारी राजवंशाने पूर्ण पकडले नव्हते तोपर्यंत बामियानने गंधाराची संस्कृती सामायिक केली. अनेक चीनी, फ्रेंच, अफगाणि आणि ब्रिटिश शोधक, भौगोलिक, व्यापारी आणि यात्रेकरूंच्या कथा व वर्णनांमध्ये बमियानच्या बुद्धांचा उल्लेख केला गेला आहे. मुघल शासक औरंगजेब आणि फ़ारसी शासक नादिर शाहने हल्ला करून ह्या मूर्त्यांचे नुकसान केले.[४] मोठ्या बुद्ध मूर्तीचा पाय तोडण्यासाठी औरंगजेब कुप्रसिद्ध आहे.[३]
हिमाकुश पर्वतरांगेमध्ये बनविलेल्या ह्या मूर्त्या कच्ची लाल रेती, चिखल, दगडगोटे, क्वार्ट्झ, वालुकामय खडक आणि चुनखडी वापरून बनविले गेले आहेत. बांधकामानंतर सतत बदलत असलेल्या राजकीय आणि सामाजिक वातावरणामुळे यांची निगा राखली गेली नाही. या प्रदेशात पावसाचे प्रमाण कमी असले तरी बर्फ वितळताना मूर्त्या नष्ट होऊ लागल्या होत्या. हा प्रदेश भूकंपप्रवण आहे आणि आजतगायत अनेकदा भूकंप होऊन मूर्त्यांच्या आसपासचे अनेक मोठे खंड ढासळलेले दिसतात.[३]
मार्च २००१ मध्ये जिहादी तालिबानांनी बामियानातील या बुद्ध मूर्त्या नष्ट केल्याचा निषेध बौद्ध राष्ट्रांसह संपूर्ण जागतिक स्तरावरून करण्यात आला. चीनमध्ये चिनी सरकारने या कृत्याचा निषेध म्हणून आपल्या देशात स्प्रिंग टेंपल बुद्ध या जगातील सर्वात मोठ्या बुद्ध पुतळ्याची निर्मिती केली.
विकिपीडिया
सन १९८१
बामियान दरीचे दृश्य, सन २०१०
सन २००१
सन २००९
मोठ्या बुद्धमूर्तिच्या जनळील फलाट, सन २००७
छोटी बुद्धमूर्ति, सन २००८
सन २०१२
