आशियाचे हवामान
आशियाचे हवामान त्याच्या नैऋत्य प्रदेशात कोरडे आहे, तर आतील बहुतांश भाग कोरडा आहे. पृथ्वीवरील काही सर्वात मोठ्या दैनंदिन तापमान श्रेणी आशियाच्या पश्चिम भागात आढळतात. मान्सूनचे अभिसरण दक्षिणेकडील आणि पूर्वेकडील प्रदेशांवर वर्चस्व गाजवते, कारण हिमालयामुळे उन्हाळ्यात आर्द्रता कमी होते. उपोष्णकटिबंधीय उच्च दाबाच्या पट्ट्यामुळे खंडाच्या नैऋत्य प्रदेशाला कमी आराम मिळतो; ते उन्हाळ्यात गरम असतात, हिवाळ्यात थंड ते उबदार असतात आणि जास्त उंचीवर बर्फ पडतो.
सायबेरिया हे उत्तर गोलार्धातील सर्वात थंड ठिकाणांपैकी एक आहे आणि उत्तर अमेरिकेसाठी आर्क्टिक हवेचा स्रोत म्हणून काम करू शकते. उष्णकटिबंधीय चक्रीवादळ क्रियाकलापांसाठी पृथ्वीवरील सर्वात सक्रिय स्थान फिलीपिन्सच्या ईशान्येस आणि जपानच्या दक्षिणेस आहे.
तापमान[संपादन]
आशियातील दक्षिणेकडील भाग सौम्य ते उष्ण आहेत, तर सायबेरियासारखे दूर ईशान्य भाग खूप थंड आहेत आणि पूर्व आशियामध्ये समशीतोष्ण हवामान आहे. आशियातील सर्वोच्च तापमान ५४.० °से (१२९.२ °फॅ) तिरात झ्वी, इस्रायल येथे २१ जून १९४२ रोजी नोंदवले गेले आणि अहवाझ, इराण येथे २९ जून २०१७ रोजी नोंदवले गेले. [१] [२] पश्चिम-मध्य आशियामध्ये पृथ्वीवरील सर्वात मोठ्या दैनंदिन तापमान श्रेणींचा अनुभव येतो. मोजले गेलेले सर्वात कमी तापमान −६७.८ °से (−९०.० °फॅ) अनुक्रमे ७ फेब्रुवारी, १८९२ आणि ६ फेब्रुवारी १९३३ रोजी रशियाच्या सखा प्रजासत्ताकमध्ये वर्खोयन्स्क आणि ओम्याकोन येथे होते. [३]
अनेक आशियाई प्रदेशांना हवामान बदलाच्या तापमानवाढीच्या परिणामांमुळे वाढत्या हवामान तापमानाचा सामना करावा लागत आहे. उदाहरणार्थ, आग्नेय आशियाई देश हे आधीच जगातील हवामान बदलाच्या परिणामांसाठी सर्वात असुरक्षित देशांपैकी एक आहेत. [४] [५]
पर्जन्यमान[संपादन]
आशियामध्ये किमान मोठे वार्षिक पर्जन्यमान हे प्रामुख्याने वाळवंटांमध्ये होते - जे - मंगोलियातील गोबी वाळवंटापासून पश्चिम-नैऋत्येकडील पश्चिम चीनमधील तकलामाकान वाळवंट, पश्चिम भारतातील थरचे वाळवंट आणि इराणी पठारापासून ते अरबी द्वीपकल्पातील अरबी वाळवंटापर्यंत पसरते. महाद्वीपभोवतीचा पाऊस त्याच्या दक्षिणेकडील भागामध्ये पूर्व भारत आणि ईशान्य भारतापासून फिलीपिन्स, इंडोचायना, मलय द्वीपकल्प, मलय द्वीपसमूह आणि दक्षिण चीनमधून कोरियन द्वीपकल्प तैवान आणि जपानमध्ये येतो कारण मान्सून हे प्रामुख्याने हिंद महासागराच्या प्रदेशात आर्द्रतेमुळे वाहतो. [६] त्यानंतर दक्षिणेकडे सरकण्यापूर्वी मान्सूनचे कुंड ऑगस्टमध्ये पूर्व आशियातील ४० व्या समांतर उत्तर अक्षापर्यंत पोहोचू शकते. त्याची ध्रुवीय प्रगती उन्हाळी मान्सूनच्या प्रारंभामुळे वेगवान होते जी आशियातील सर्वात उष्ण भागात कमी हवेच्या दाबाच्या विकासाद्वारे दर्शविली जाते. मेघालयातील मौसिनरामला वार्षिक ११८७२ सेमी पाऊस पडतो. [७] [८] [९] तर चेरापुंजी येथे एका वर्षातील सर्वाधिक पावसाची नोंद इ.स. १८६१ मधील २२,९८७ मिमी (९०४.९ इंच) इतकी आहे. मौसिनराम येथे ३८ वर्षांची सरासरी ११, ८७२ मिमी (४६७.४ इंच) इतकी आहे [१०] तुर्कस्तान आणि मध्य रशियाच्या आसपास कमी पर्जन्यमानाचे प्रमाण आढळते.
मार्च २००८ मध्ये, ला निनामुळे आग्नेय आशियाभोवती समुद्राच्या पृष्ठभागाच्या तापमानात २°C ची घट झाली. तसेच मलेशिया, फिलिपिन्स आणि इंडोनेशियामध्येही मुसळधार पाऊस पडला. [११]
संदर्भ[संपादन]
- ^ "Asia: Highest Temperature". ASU World Meteorological Organization. 1942-06-21. Archived from the original on 2011-01-02. 2011-01-28 रोजी पाहिले.
- ^ "Two Middle East locations hit 129 degrees, hottest ever in Eastern Hemisphere, maybe the world". Washington post.
- ^ Global Measured Extremes of Temperature and Precipitation. National Climatic Data Center. Retrieved on 2007-06-21. The climate of Asia also depends on the Western Ghats.
- ^ Overland, Indra; Sagbakken, Haakon Fossum; Chan, Hoy-Yen; Merdekawati, Monika; Suryadi, Beni; Utama, Nuki Agya; Vakulchuk, Roman (December 2021). "The ASEAN climate and energy paradox". Energy and Climate Change. 2: 100019. doi:10.1016/j.egycc.2020.100019.
|hdl-access=requires|hdl=(सहाय्य) - ^ Øverland, I., Vakulchuk, R. et al. 2017. Impact of climate change on ASEAN international affairs: Risk and opportunity multiplier. NUPI Report. https://www.researchgate.net/publication/320895346
- ^ W. Timothy Liu; Xiaosu Xie; Wenqing Tang (2006). "Monsoon, Orography, and Human Influence on Asian Rainfall" (PDF). Proceedings of the First International Symposium in Cloud-prone & Rainy Areas Remote Sensing (CARRS), Chinese University of Hong Kong. Archived from the original (PDF) on 2006-09-29. 2010-01-04 रोजी पाहिले.
- ^ National Centre for Medium Range Forecasting. Chapter-II Monsoon-2004: Onset, Advancement and Circulation Features. Archived 2011-07-21 at the Wayback Machine. Retrieved on 2008-05-03.
- ^ Australian Broadcasting Corporation. Monsoon. Archived 2001-02-23 at the Wayback Machine. Retrieved on 2008-05-03.
- ^ Dr. Alex DeCaria. Lesson 4 – Seasonal-mean Wind Fields. Archived 2009-08-22 at the Wayback Machine. Retrieved on 2008-05-03.
- ^ A. J. Philip (2004-10-12). "Mawsynram in India" (PDF). Tribune News Service. Archived from the original (PDF) on 2010-01-30. 2010-01-05 रोजी पाहिले.
- ^ Hong, Lynda (2008-03-13). "Recent heavy rain not caused by global warming". Channel NewsAsia. Archived from the original on 2008-05-14. 2008-06-22 रोजी पाहिले.