"पेशवे" च्या विविध आवृत्यांमधील फरक
Content deleted Content added
छो Bot: Migrating 1 langlinks, now provided by Wikidata on d:Q1816155 |
No edit summary खूणपताका: व्यक्तिगत मत ? ओळीत संदर्भ हवा. |
||
| ओळ २: | ओळ २: | ||
'''पेशवे''' मराठा साम्राज्याचे पंतप्रधानपद होते. साम्राज्याच्या उत्तरार्धात पेशवेच साम्राज्याचे शासक होते. पेशव्यांची राजधानी [[पुणे]] येथे होती. |
'''पेशवे''' मराठा साम्राज्याचे पंतप्रधानपद होते. साम्राज्याच्या उत्तरार्धात पेशवेच साम्राज्याचे शासक होते. पेशव्यांची राजधानी [[पुणे]] येथे होती. |
||
पेशवा हा |
पेशवा हा बहुधा पर्शियन शब्द असून त्याचा अर्थ 'सर्वात पुढे असलेला' असा आहे व तो शब्द दख्खन मध्ये मुस्लिम शासकांकडून प्रयोग केल्या गेला. [[मराठा साम्राज्य|मराठा साम्राज्याचा]] जनक असलेल्या [[शिवाजी]]ने, त्याच्या [[इ.स. १६७४]]मध्ये राज्याभिषेकानंतर कारभाराच्या सोयीसाठी अष्ट-प्रधान मंडळ नेमले, आणि त्या मंडळाचा प्रमुख म्हणून [[मोरोपंत त्रिंबक पिंगळे]] यांना नेमले. असे असले तरीही [[सोनोपंत डबीर]] हे [[प्रथम पेशवा]] मानले जातात. पेशव्यांचे कार्य व अधिकार हे पंतप्रधानाच्या समकक्ष होते. शिवाजीने या पदाचे सन १६७४ मध्ये ''पंतप्रधान'' असे पुनर्नामकरण केले. परंतु ते नाव त्यामानाने अधिक वापरले जात नाही. |
||
==पेशव्यांची कारकीर्द== |
==पेशव्यांची कारकीर्द== |
||
| ओळ ३९: | ओळ ३९: | ||
* आठवले यांची कन्या |
* आठवले यांची कन्या |
||
* गोखल्यांची मुलगी. |
* गोखल्यांची मुलगी. |
||
==पेशव्याच्या इतिहासावरील पुस्तके== |
|||
* पेशवे घराण्याचा इतिहास - लेखक प्रमोद ओक |
|||
== हेसुद्धा पाहा == |
== हेसुद्धा पाहा == |
||
१४:३७, ७ सप्टेंबर २०१३ ची आवृत्ती
विकिपीडियातील इतिहासविषयक लेखात पाळावयाचे लेखनसंकेत
पेशवे मराठा साम्राज्याचे पंतप्रधानपद होते. साम्राज्याच्या उत्तरार्धात पेशवेच साम्राज्याचे शासक होते. पेशव्यांची राजधानी पुणे येथे होती.
पेशवा हा बहुधा पर्शियन शब्द असून त्याचा अर्थ 'सर्वात पुढे असलेला' असा आहे व तो शब्द दख्खन मध्ये मुस्लिम शासकांकडून प्रयोग केल्या गेला. मराठा साम्राज्याचा जनक असलेल्या शिवाजीने, त्याच्या इ.स. १६७४मध्ये राज्याभिषेकानंतर कारभाराच्या सोयीसाठी अष्ट-प्रधान मंडळ नेमले, आणि त्या मंडळाचा प्रमुख म्हणून मोरोपंत त्रिंबक पिंगळे यांना नेमले. असे असले तरीही सोनोपंत डबीर हे प्रथम पेशवा मानले जातात. पेशव्यांचे कार्य व अधिकार हे पंतप्रधानाच्या समकक्ष होते. शिवाजीने या पदाचे सन १६७४ मध्ये पंतप्रधान असे पुनर्नामकरण केले. परंतु ते नाव त्यामानाने अधिक वापरले जात नाही.
पेशव्यांची कारकीर्द
श्रीवर्धनकर भट घराण्यातील पेशवे
श्रीवर्धनकर भट घराण्यातील पेशव्यांच्या कारकिर्दीचा काळ असा होता:
- बाळाजी विश्वनाथ पेशवे (इ.स.१७१४-१७२०)
- पहिले बाजीराव पेशवे (इ.स.१७२०-१७४०)
- बाळाजी बाजीराव पेशवे ऊर्फ नानासाहेब पेशवे (इ.स.१७४०-१७६१)
- माधवराव बल्लाळ पेशवे (इ.स.१७६१-१७७२)
- नारायणराव पेशवे (इ.स.१७७२-१७७४)
- रघुनाथराव पेशवे (अल्पकाळ)
- सवाई माधवराव पेशवे (इ.स.१७७४-१७९५)
- दुसरे बाजीराव पेशवे (इ.स.१७९६-१८१८)
- दुसरे नानासाहेब पेशवे (गादीवर बसू शकले नाहीत)
पेशवाईतील स्त्रिया
- आनंदीबाई: रघुनाथराव ऊर्फ राघोबादादांची पत्नी, ओकांचे कन्या
- गंगाबाई: नारायणराव पेशव्यांची पत्नी, कृष्णाजी हरी साठे यांची कन्या
- गोपिकाबाई: बाळाजी बाजीराव यांची पत्नी, रास्त्यांची कन्या
- पार्वतीबाई: सदाशिवरावभाऊंची पत्नी
- यशोदाबाई: सवाई माधवरावांची दुसरी पत्नी
- रमाबाई: सवाई माधवरावांची पहिली पत्नी, थत्ते यांची कन्या
- रमाबाई: थोरले माधवराव पेशवे यांची पत्नी, सोलापूरकर यांची कन्या; ही सती गेली.
- लक्ष्मीबाई: विश्वासराव यांची पत्नी, नाशिकचे पटवर्धन यांची कन्या; ही पानिपतच्या युद्धप्रसंगी हरवली.
दुसरे बाजीराव यांना ११ बायका होत्या, त्या अशा:
- भागवतांची कन्या भागीरथीबाई
- मंडलीक यांची कन्या (थोरल्या)सत्यभामाबाई
- फडके यांची कन्या राधाबाई
- वाईकर रास्ते यांची कन्या वाराणशीबाई
- हरिभाऊ देवधर यांची कन्या कुसूबाई
- पेंडसे यांची कन्या सरस्वतीबाई
- अभ्यंकर यांची कन्या (धाकट्या)सत्यभामाबाई
- मराठे यांची कन्या लक्ष्मीबाई
- रिसबूड यांची कन्या गंगाबाई
- आठवले यांची कन्या
- गोखल्यांची मुलगी.
पेशव्याच्या इतिहासावरील पुस्तके
- पेशवे घराण्याचा इतिहास - लेखक प्रमोद ओक
हेसुद्धा पाहा
| शिवराज्याभिषेकपूर्व (इ.स. १६४० - १६७४) |  | |
|---|---|---|
| शिवराज्याभिषेकोत्तर (इ.स. १६७४ - १७१२) |
मोरोपंत पिंगळे · मोरेश्वर पिंगळे · रामचंद्रपंत अमात्य · बहिरोजी पिंगळे · परशुराम त्रिंबक कुलकर्णी (पंतप्रतिनिधी) | |
| शाहूकाळापासून (इ.स. १७१२ - १८१८) | ||