Jump to content

सुनील मित्तल

विकिपीडिया, मुक्‍त ज्ञानकोशातून

सुनील भारती मित्तल (२३ ऑक्टोबर, १९५७ - ) एक भारतीय अब्जाधीश उद्योजक, परोपकारी आणि भारती एंटरप्रायझेसचे संस्थापक आणि अध्यक्ष आहेत, ज्यांना दूरसंचार, विमा, रिअल इस्टेट, शिक्षण, मॉल्स, आदरातिथ्य, कृषी आणि अन्न याशिवाय इतर उपक्रमांमध्ये वैविध्यपूर्ण रूची आहे. भारती एअरटेल, समूहाची प्रमुख कंपनी ही जगातील सर्वात मोठी आणि भारतातील दुसरी सर्वात मोठी दूरसंचार कंपनी आहे, ज्याचा ग्राहक आशिया आणि आफ्रिकेतील १८ देशांमध्ये ३९९ पेक्षा जास्त ग्राहक आहेत. दशलक्ष [१] Bharti Airtel ने US$१४.७५ billion पेक्षा जास्त कमाई केलीUS$१४.७५ billionFY2016 मध्ये US$१४.७५ billion . US$१४.८ billion संपत्तीसह फोर्ब्सने भारतातील १२ व्या सर्वात श्रीमंत व्यक्ती म्हणून त्यांची यादी केली आहे. [२]

२००७ मध्ये, त्यांना पद्मभूषण, भारताचा तिसरा सर्वोच्च नागरी सन्मान प्रदान करण्यात आला. [३] १५ जून २०१६ रोजी त्यांची इंटरनॅशनल चेंबर ऑफ कॉमर्सच्या अध्यक्षपदी निवड झाली.

प्रारंभिक जीवन

[संपादन]

सुनील भारती मित्तल यांचा जन्म पंजाबी अग्रवाल कुटुंबात झाला. त्यांचे वडील, सॅट पॉल मित्तल, लुधियाना, पंजाब येथून राज्यसभेचे ( भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस ) सदस्य होते, ते पंजाबमधून दोन वेळा (१९७६ आणि १९८२) निवडून आले आणि एकदा (1988) राज्यसभेवर नामनिर्देशित झाले. त्यांनी प्रथम मसुरी येथील विनबर्ग ऍलन स्कूलमध्ये प्रवेश घेतला, [४] परंतु नंतर ग्वाल्हेर येथील सिंधिया शाळेत प्रवेश घेतला आणि १९७६ मध्ये पंजाब विद्यापीठ, चंदीगड येथून त्यांनी कला आणि विज्ञान शाखेतून पदवी प्राप्त केली ज्यासाठी त्यांनी आर्य कॉलेज, लुधियाना येथे शिक्षण घेतले. [५] 1992 मध्ये त्यांच्या वडिलांचे हृदयविकाराच्या झटक्याने निधन झाले.

उद्योजक उपक्रम

[संपादन]

पहिल्या पिढीतील उद्योजक, सुनीलने एप्रिल १९७६ [६] मध्ये वयाच्या 18 व्या वर्षी वडिलांकडून घेतलेल्या २०,००० (US$४४४)च्या भांडवली गुंतवणुकीसह त्यांचा पहिला व्यवसाय सुरू केला. स्थानिक सायकल उत्पादकांसाठी क्रँकशाफ्ट बनवणे हा त्यांचा पहिला व्यवसाय होता. [७]

१९८० मध्ये त्यांनी त्यांचे भाऊ राकेश मित्तल आणि राजन मित्तल यांच्यासमवेत भारती ओव्हरसीज ट्रेडिंग कंपनी नावाचा आयात उपक्रम सुरू केला. [४] त्याने सायकलचे सुटे भाग आणि धाग्याचे कारखाने विकले आणि ते मुंबईला गेले. [७] १९८१ मध्ये त्यांनी पंजाबमधील निर्यातदार कंपन्यांकडून आयात परवाने खरेदी केले. [६] त्यानंतर त्यांनी सुझुकी मोटर्सचे हजारो पोर्टेबल इलेक्ट्रिक-पॉवर जनरेटर जपानमधून आयात केले. तत्कालीन भारत सरकारने जनरेटरच्या आयातीवर अचानक बंदी घातली होती.

१९८४ मध्ये, त्याने भारतात पुश-बटण फोन असेंबल करण्यास सुरुवात केली, [६] जे तो पूर्वी किंगटेल या तैवान कंपनीकडून आयात करत असे, त्यावेळेस देशात वापरात असलेल्या जुन्या पद्धतीचे, अवजड रोटरी फोन बदलले. भारती टेलिकॉम लिमिटेड (BTL)ची स्थापना करण्यात आली आणि इलेक्ट्रॉनिक पुश बटण फोन्सच्या निर्मितीसाठी जर्मनीच्या Siemens AG सोबत तांत्रिक करार केला. १९९० च्या दशकाच्या सुरुवातीस, सुनील फॅक्स मशीन, कॉर्डलेस फोन आणि इतर टेलिकॉम गियर बनवत होता. सुनील सांगतात, "1983 मध्ये सरकारने जेनसेटच्या आयातीवर बंदी घातली. मी रात्रभर व्यवसायासाठी बाहेर होतो. मी जे काही करत होतो ते सर्व ठप्प झाले. मी अडचणीत होतो. मग प्रश्न होता: मी पुढे काय करावे? मग, संधी फोन आला. तैवानमध्ये असताना, मला पुश-बटण फोनची लोकप्रियता लक्षात आली – जे तेव्हा भारताने पाहिले नव्हते. आम्ही अजूनही स्पीड डायल किंवा रेडियल न करता ते रोटरी डायल वापरत होतो. मला माझ्या संधीची जाणीव झाली आणि मी दूरसंचार व्यवसाय स्वीकारला. मी बीटेल या ब्रँड नावाखाली टेलिफोन, आन्सरिंग/फॅक्स मशीन्सचे मार्केटिंग सुरू केले आणि कंपनीने खरोखरच वेग घेतला." . त्याने त्याच्या पहिल्या पुश-बटन फोनचे नाव 'मितब्राऊ' असे ठेवले. [४]

१९९२क़्व्व् मध्ये, त्याने भारतात लिलाव झालेल्या चार मोबाईल फोन नेटवर्क परवान्यांपैकी एकासाठी यशस्वीपणे बोली लावली. दिल्ली सेल्युलर परवान्यासाठी एक अटी होती की बोली लावणाऱ्याला टेलिकॉम ऑपरेटर म्हणून काही अनुभव असावा. त्यामुळे मित्तलने फ्रेंच टेलिकॉम समूह विवेंडीशी करार केला. मोबाईल टेलिकॉम व्यवसायाला एक प्रमुख विकास क्षेत्र म्हणून ओळखणारे ते पहिले भारतीय उद्योजक होते. त्यांच्या योजनांना शेवटी 1994 मध्ये सरकारने मान्यता दिली [६] आणि त्यांनी 1995 मध्ये दिल्लीमध्ये सेवा सुरू केली, जेव्हा 1997 मध्ये एअरटेल या ब्रँड नावाने सेल्युलर सेवा देण्यासाठी भारती सेल्युलर लिमिटेड ( BCL )ची स्थापना करण्यात आली. काही वर्षांतच 2 दशलक्ष मोबाइल ग्राहकांचा टप्पा ओलांडणारी भारती ही पहिली दूरसंचार कंपनी बनली. भारतीने 'इंडियाओन' या ब्रँड नावाने भारतात STD/ISD सेल्युलर दर देखील कमी केले. [६]

मे 2008 मध्ये, असे दिसून आले की सुनील भारती मित्तल हे MTN ग्रुप विकत घेण्याची शक्यता शोधत आहेत, एक दक्षिण आफ्रिका-आधारित दूरसंचार कंपनी आफ्रिका आणि मध्य पूर्वेतील 21 देशांमध्ये कव्हरेज आहे. फायनान्शियल टाइम्सने वृत्त दिले की भारती US$ 45 ऑफर करण्याचा विचार करत आहे MTN मधील 100% स्टेकसाठी बिलियन, जे भारतीय फर्मचे आतापर्यंतचे सर्वात मोठे परदेशात अधिग्रहण असेल. तथापि, दोन्ही बाजूंनी चर्चेच्या तात्पुरत्या स्वरूपावर भर दिला आहे, तर द इकॉनॉमिस्ट मासिकाने नमूद केले आहे की, "काही असेल तर, भारती लग्न करणार आहे ," कारण MTNचे अधिक सदस्य, जास्त महसूल आणि विस्तृत भौगोलिक व्याप्ती आहे. [८] तथापि, एमटीएन समूहाने भारतीला नवीन कंपनीची जवळजवळ उपकंपनी बनवून वाटाघाटी उलटवण्याचा प्रयत्न केल्याने चर्चा विस्कळीत झाली. [९] मे 2009 मध्ये, भारती एअरटेलने पुन्हा पुष्टी केली की ते MTN सोबत बोलणी करत आहेत आणि कंपन्यांनी 31 जुलै 2009 पर्यंत संभाव्य व्यवहारावर चर्चा करण्याचे मान्य केले. बोलणी अखेरीस करार न करता संपली, काही स्त्रोतांनी असे सांगितले की हे दक्षिण आफ्रिकेच्या सरकारच्या विरोधामुळे होते. [१०]

जून 2010 मध्ये, मित्तल यांच्या नेतृत्वाखालील भारतीने झैन टेलिकॉमचा आफ्रिकन व्यवसाय $10.7 मध्ये विकत घेतला. अब्ज (एंटरप्राइझ व्हॅल्यू) हे भारतीय दूरसंचार फर्मचे आतापर्यंतचे सर्वात मोठे संपादन आहे. [११] 2012 मध्ये, भारती संपूर्ण भारतात अनेक किरकोळ स्टोर्स सुरू करण्यासाठी वॉल-मार्ट, यूएस रिटेल कंपनीशी करार केला. [१२] 2014 मध्ये, भारतीने 7 रुपये लूप मोबाईल विकत घेण्याची योजना आखली बिलियन, परंतु करार नंतर रद्द करण्यात आला. [१३] त्यांचा मुलगा कविन भारती मित्तल हा हाईक मेसेंजरचा सीईओ आणि संस्थापक आहे. [१४]

सप्टेंबर 2010 मध्ये, मित्तल यांचा मुलगा, श्राविन मित्तल, न्यू यॉर्कमधील मेरिल लिंच आणि लंडनमधील अर्न्स्ट अँड यंगसाठी काम करून भारती एअरटेलमध्ये व्यवस्थापक म्हणून रुजू झाला. [१५]

2012 मध्ये, मित्तलने भारती इन्फ्राटेलला IPO देऊन $760 गोळा केले दशलक्ष मित्तल यांनी नमूद केले की विक्री, ज्याला अनेकांनी माफक यश मानले आहे, हे "पात्र गुंतवणूकदारांकडून जोरदार समर्थन" होते. आयपीओच्या आधी मंडळाची पुनर्रचना करण्यात आली आणि मित्तल अध्यक्ष आणि व्यवस्थापकीय संचालक म्हणून राहिले. [१६] IPO नंतर, भारती इन्फ्राटेलचे शेअर्स ट्रेडिंगच्या सुरुवातीस झपाट्याने घसरले. [१७]

2013 मध्ये, मित्तल यांना काही कंपन्यांना एअरवेव्हच्या अतिरिक्त वाटपाबद्दलच्या प्रश्नांची उत्तरे देण्यासाठी दिल्लीच्या विशेष न्यायालयासमोर [१७] हजर राहण्याचे आदेश देण्यात आले. बेकायदेशीरपणे अतिरिक्त स्पेक्ट्रम सुरक्षित करण्यासाठी सरकारमधील प्रमुख दूरसंचार अधिकाऱ्यांशी संगनमत केल्याचा मित्तल यांच्यावर आरोप आहे. मित्तल यांच्यावर कोणतेही आरोप जारी करण्यात आले नाहीत, तथापि ट्रायल कोर्टाच्या न्यायाधीशांनी नोंदवले की पुढे जाण्यासाठी रेकॉर्डवर पुरेशी सामग्री आहे. [१८]

2013च्या उत्तरार्धात, मित्तल यांनी वारीद काँगोच्या अधिग्रहणाची घोषणा केली, ज्यामुळे Bharti Airtel काँगो प्रजासत्ताकमधील सर्वात मोठी दूरसंचार प्रदाता बनली.

2015 मध्ये, सुनील मित्तल यांनी घोषणा केली की तो Oneweb या स्पेस इंटरनेट कंपनीच्या बोर्डात सामील होणार आहे. मित्तल हे $500च्या गुंतवणूकदारांपैकी एक होते दशलक्ष गुंतवणूक फेरी ज्यामध्ये कोका-कोला, व्हर्जिन आणि क्वालकॉमचा समावेश आहे. [१९]

2016 मध्ये, मित्तलने भारती एअरटेलमध्ये बदल केले ज्यामुळे कंपनीला Jioच्या लॉन्च विरुद्ध स्पर्धा करता येईल. [२०] [२१] भारतातील सर्वात मोठी दूरसंचार कंपनी होण्याच्या शर्यतीत.

2017 मध्ये, मित्तलने भारतातील आउटगोइंग आणि इनकमिंग कॉल्सचे शुल्क तसेच आंतरराष्ट्रीय रोमिंग शुल्क रद्द करून "रोमिंगवर युद्ध"ची घोषणा केली. [२२]

परोपकार

[संपादन]

मित्तल भारती फाऊंडेशनच्या माध्यमातून भारताला शिक्षित करण्यासाठी काम करत आहेत, जी भारती एंटरप्रायझेसची परोपकारी शाखा आहे. फाऊंडेशनने भारतातील खेड्यापाड्यात शाळा स्थापन केल्या आहेत आणि गरीब मुलांना मोफत पुस्तके, गणवेश आणि माध्यान्ह भोजनासह मोफत दर्जेदार शिक्षण देते. [२३]

सत्य भारती स्कूल प्रोग्राम' - फाऊंडेशनचा प्रमुख कार्यक्रम 45,000हून अधिक ग्रामीण मुलांना मोफत सेवा देणाऱ्या सहा राज्यांमध्ये 254 शाळा चालवत आहे. सत्य भारती शाळा, गुणवत्ता समर्थन आणि शिक्षण केंद्र कार्यक्रमांसह इतर शैक्षणिक उपक्रम सध्या 11 राज्यांमधील 350,000 वंचित मुलांपर्यंत पोहोचत आहेत. वंचित घटकांवर लक्षणीय प्रभाव पाडणारा फाउंडेशनचा अन्य कार्यक्रम म्हणजे - 'सत्य भारती अभियान' (स्वच्छता).

2017 मध्ये, भारती कुटुंबाने त्यांच्या संपत्तीपैकी 10% (अंदाजे 70 रु बिलियन) समाजातील आर्थिकदृष्ट्या दुर्बल घटकांतील पात्र तरुणांना शिक्षण देण्यासाठी सत्य भारती विद्यापीठ, जागतिक दर्जाचे विद्यापीठ स्थापन करण्यासाठी परोपकाराच्या दिशेने.

कुटुंब

[संपादन]

मित्तल यांनी शिक्षणावर लक्ष केंद्रित करणाऱ्या परोपकारी न्याना मित्तल यांच्याशी "दशकांपासून" लग्न केले आहे. [२४] या जोडप्याला एक मुलगी आणि दोन मुलगे आहेत, जे जुळे आहेत, त्यांचा जन्म 31 ऑगस्ट 1987 रोजी झाला. मुलगी, इशा भारती पसरिचा, एक "लाइफस्टाइल गुंतवणूकदार," तिचे पती, उद्योगपती शरण पसरिचा आणि त्यांच्या दोन मुलांसह लंडनमध्ये राहते. [२५] [२६] एक मुलगा, कविन भारती मित्तल, एक उद्योजक आहे आणि हाईकचा संस्थापक आणि सीईओ आहे, एक नवी दिल्ली -मुख्यालय असलेल्या टेक आणि इंटरनेट स्टार्टअप. [२७] दुसरा मुलगा, श्रविन भारती मित्तल, लंडनस्थित उद्यम भांडवल आणि खाजगी इक्विटी फर्म अनबाउंडचे संस्थापक आणि सीईओ आहेत आणि भारती कॉर्पोरेट कुटुंबातील लंडन-मुख्यालय असलेल्या भारती ग्लोबल लिमिटेडचे संचालक आहेत. वनवेबच्या यशस्वी संपादनात त्याचा महत्त्वाचा वाटा होता. [२८] एप्रिल 2015 मध्ये दिल्लीत शवरिनने साक्षी छाबरासोबत लग्न केले. [२९]

पुरस्कार आणि ओळख

[संपादन]
  • पद्मभूषण, भारत सरकार, २००७ [३०]
  • ट्रान्सफॉर्मिंग इंडिया लीडर, एनडीटीव्ही बिझनेस लीडर अवॉर्ड्स
  • जीएसएम असोसिएशनचा अध्यक्ष पुरस्कार, 2008 [३१]
  • एशिया बिझनेसमन ऑफ द इयर, फॉर्च्यून मॅगझिन, 2006
  • टेलिकॉम पर्सन ऑफ द इयर, व्हॉइस अँड डेटा मॅगझिन (भारत), 2006
  • वर्षातील CEO, फ्रॉस्ट आणि सुलिवान एशिया पॅसिफिक ICT पुरस्कार, 2006
  • सीईओ ऑफ द इयर, 2005-06, बिझनेस स्टँडर्ड [३२]
  • सर्वोत्कृष्ट आशियाई दूरसंचार सीईओ, टेलिकॉम आशिया पुरस्कार, 2005
  • सर्वोत्तम सीईओ, भारत, संस्थात्मक गुंतवणूकदार, 2005
  • बिझनेस लीडर ऑफ द इयर, इकॉनॉमिक टाइम्स, 2005 [३३]
  • वर्षातील परोपकारी पुरस्कार, द आशियाई पुरस्कार, 2010 [३४]
  • इनसीड बिझनेस लीडर अवॉर्ड, 2011 [३५]
  • Honoris Causa डॉक्टरेट ऑफ सायन्सेस (D.Sc.) पदवी, Amity University Gurgaon, 2016 [३६]
  • Honoris Causa डॉक्टरेट ऑफ सायन्सेस (D.Sc.) पदवी, श्री माता वैष्णो देवी विद्यापीठ, कटरा, J&K, 2018
  • डॉक्टर Honoris Causa, ESCP बिझनेस स्कूल, ESCP युरोप, पॅरिस, 2018
  • ग्लोबल मोबाइल इंडस्ट्री सुनील भारती मित्तल यांना GSMA बोर्ड, 2019चे अध्यक्ष म्हणून ग्लोबल मोबाईल इंडस्ट्रीमधील योगदानाबद्दल सन्मानित करते

उद्योग संघटना आणि संलग्नता

[संपादन]
  • अध्यक्ष, GSM असोसिएशन, 2017-19 [३७]
  • मानद अध्यक्ष, इंटरनॅशनल चेंबर ऑफ कॉमर्स (ICC) [३८]
  • सदस्य, इंटरनॅशनल टेलिकम्युनिकेशन युनियन (ITU)च्या दूरसंचार मंडळ, माहिती आणि दळणवळण तंत्रज्ञान आयुक्त, ब्रॉडबँड कमिशन फॉर सस्टेनेबल डिजिटल डेव्हलपमेंट, ITU येथे आघाडीची UN एजन्सी
  • अध्यक्ष, वर्ल्ड इकॉनॉमिक फोरमच्या दूरसंचार सुकाणू समिती
  • सदस्य, आंतरराष्ट्रीय व्यापार परिषद, जागतिक आर्थिक मंच [३९]
  • सदस्य, संचालक मंडळ, कतार फाउंडेशन एंडोमेंट
  • सदस्य, संचालक मंडळ, SoftBank Corp. (2011-2013)
  • सदस्य, संचालक मंडळ, युनिलिव्हर पीएलसी आणि युनिलिव्हर एनव्ही (2011-2013)
  • सदस्य, संचालक मंडळाची आंतरराष्ट्रीय सल्लागार समिती, NYSE Euronext (2008-2011)
  • सदस्य, संचालक मंडळ, स्टँडर्ड चार्टर्ड बँक पीएलसी (2007-2009)
  • सदस्य, संचालक मंडळ, हिरो होंडा मोटर्स (2006-2009)
  • अध्यक्ष, भारतीय उद्योग परिसंघ (CII) (2007-2008) [४०]
  • सह-अध्यक्ष, वार्षिक बैठक, वर्ल्ड इकॉनॉमिक फोरम, दावोस (२००७) [४१]
  • सदस्य, ग्लोबल GSM असोसिएशनचे बोर्ड (2003-2007)

अकादमी

[संपादन]
  • सदस्य, जागतिक सल्लागार परिषद, हार्वर्ड विद्यापीठ
  • सदस्य, भारतातील सल्लागारांचे कुलगुरू मंडळ, केंब्रिज विद्यापीठ
  • सदस्य, डीन सल्लागार मंडळ, हार्वर्ड बिझनेस स्कूल (2010 – 2019)
  • सदस्य, गव्हर्निंग बॉडी, लंडन बिझनेस स्कूल (2010 - 2013)

जागतिक व्यापार

[संपादन]
  • सह-अध्यक्ष, व्यापार आणि गुंतवणूक विकास टास्क फोर्स, B20 अर्जेंटिना (2018)
  • सह-अध्यक्ष, व्यापार आणि गुंतवणूक विकास टास्क फोर्स, B20 जर्मनी (2017)
  • सह-अध्यक्ष, SME विकास टास्कफोर्स, B20 चीन (2016)

संदर्भ आणि नोंदी

[संपादन]
  1. ^ "Airtel becomes third largest globally". Gadgets.ndtv.com. 30 June 2015.
  2. ^ "Forbes India Billionaires 2021: Mukesh Ambani retains top spot, Radhakishan Damani seals second slot | Check full list here". Jagran English. 2020-05-07. 2020-05-20 रोजी पाहिले.
  3. ^ "Sunil Mittal, Indra Nooyi get Padma Bhushan". Business Line. 27 January 2009. 12 September 2012 रोजी मूळ पान पासून संग्रहित. 1 April 2010 रोजी पाहिले.
  4. ^ a b c Mittal, Airtel (July 2008). Pesu! (Tamil ed.). Kizhakku. p. 14. ISBN 978-81-8368-864-2.
  5. ^ "The World's Billionaires". Forbes. 11 March 2009. 1 April 2010 रोजी पाहिले.
  6. ^ a b c d e "Sunil Mittal TimesNow interview". 2014-07-06 रोजी मूळ पान पासून संग्रहित. 1 April 2010 रोजी पाहिले – YouTube द्वारे.
  7. ^ a b Clay Chandler (17 January 2007). "Wireless Wonder: India's Sunil Mittal". CNN. 1 April 2010 रोजी पाहिले.
  8. ^ "Emerging-market telecoms: Eyes on Africa". The Economist. 6 May 2008. 1 April 2010 रोजी पाहिले.
  9. ^ Heather Timmons (25 May 2008). "$50 Billion Telecom Deal Falls Apart". The New York Times. 1 April 2010 रोजी पाहिले.
  10. ^ James Middleton (1 October 2009). "Bharti and MTN have called off merger discussions once again". Telecoms.com. 1 April 2010 रोजी पाहिले.
  11. ^ "Bharti completes acquisition of Zain's Africa biz for $10.7bn". द टाइम्स ऑफ इंडिया. 12 November 2015 रोजी पाहिले.
  12. ^ "Wal-Mart May Open India Retail Stores Within Two Years". Bloomberg Businessweek. 5 April 2013 रोजी पाहिले.
  13. ^ "Airtel calls of deal to acquire Loop telecom". The Economic Times. 30 June 2015 रोजी पाहिले.
  14. ^ "Sunil Mittal & family". Forbes. 2 December 2016 रोजी पाहिले.
  15. ^ Reuters Editorial. "Sunil Mittal's son joins Bharti Airtel, fuels succession talk". Reuters India. 2019-04-09 रोजी मूळ पान पासून संग्रहित. 13 August 2017 रोजी पाहिले.
  16. ^ "Bharti rejigs board ahead of tower arm IPO". Firstpost. 27 September 2012. 13 August 2017 रोजी पाहिले.
  17. ^ a b "Bharti Infratel shares drop 13 percent in market debut". Reuters. 28 December 2012. 13 August 2017 रोजी पाहिले.
  18. ^ Karmali, Naazneen. "Billionaires Sunil Mittal, Ravi Ruia Face Court Grilling in Telecom Probe". Forbes. 13 August 2017 रोजी पाहिले.
  19. ^ "Oneweb secures $500m from Richard Branson, Coca-Cola and others". BOLSAMANIA. 2017-08-13 रोजी मूळ पान पासून संग्रहित. 13 August 2017 रोजी पाहिले.
  20. ^ Mankotia, Anandita Singh; Guha, Romit (21 September 2016). "We will increase revenue market share, says Sunil Mittal". The Economic Times. 13 August 2017 रोजी पाहिले.
  21. ^ "The Mukesh Ambani vs Sunil Bharti Mittal battle is really heating up!". Business Insider. 13 August 2017 रोजी पाहिले.
  22. ^ "No more bill shocks, vows Sunil Mittal as Airtel scraps roaming charges". Business Standard India. Press Trust of India. 28 February 2017. 13 August 2017 रोजी पाहिले.
  23. ^ Suzanne McGee (30 November 2009). "The 25 Best Givers". Barron's. 1 April 2010 रोजी पाहिले.
  24. ^ Avantika (12 April 2019). "These billionaire wives are perfect combination of beauty and brains". in.news.yahoo.com (इंग्रजी भाषेत). 13 October 2020 रोजी पाहिले.
  25. ^ MacDonald, Hugo. "This Stunning London House Is the Perfect Place to Put Down Family Roots". Architectural Digest (इंग्रजी भाषेत). 13 October 2020 रोजी पाहिले.
  26. ^ Shinner, Josh (November 2019). "My Life, My Style". Harper's Bazaar Malaysia (इंग्रजी भाषेत). 13 October 2020 रोजी पाहिले.
  27. ^ Balachandran, Manu (17 February 2020). "Can Kavin Bharti Mittal Save Hike?". Forbes India (इंग्रजी भाषेत). 13 October 2020 रोजी पाहिले.
  28. ^ "Shravin Mittal shines as Bharti wins bid for satellite firm OneWeb". TelecomLead. 3 July 2020. 13 October 2020 रोजी पाहिले.
  29. ^ Gupte, Masoom. "Shravin Mittal weds school sweetheart Sakshi Chhabra". The Economic Times. 13 October 2020 रोजी पाहिले.
  30. ^ "Sunil Bharti Mittal". cnbctv18.com (इंग्रजी भाषेत). 2021-01-24 रोजी मूळ पान पासून संग्रहित. 2021-02-11 रोजी पाहिले.
  31. ^ "Sunil Mittal gets GSM Association Chairman's Award". The Economic Times. 13 February 2008. 8 November 2018 रोजी पाहिले.
  32. ^ "Sunil Mittal is BS CEO of the Year". Rediff. 8 November 2018 रोजी पाहिले.
  33. ^ "Presenting the Jury for The Economic Times Awards for Corporate Excellence 2020". The Economic Times. 2021-02-11 रोजी पाहिले.
  34. ^ "Sunil Mittal bags award". The Economic Times. 2012-10-14 रोजी मूळ पान पासून संग्रहित. 30 June 2011 रोजी पाहिले.
  35. ^ "Sunil Mittal gets INSEAD award". The Hindu. In.com. 25 March 2012 रोजी मूळ पान पासून संग्रहित. 30 June 2011 रोजी पाहिले.
  36. ^ "Airtel's Sunil Mittal, Paytm's Vijay Shekar given honorary degrees by Amity University". DNA INDIA.com.
  37. ^ "GSMA Elects New Board Members and Elects Sunil Bharti Mittal as Chair – Newsroom". Newsroom. 27 October 2016. 8 November 2018 रोजी पाहिले.
  38. ^ "Chairmanship and Secretary General". ICC – International Chamber of Commerce. 2017-08-18 रोजी मूळ पान पासून संग्रहित. 8 November 2018 रोजी पाहिले.
  39. ^ "Sunil Bharti Mittal". World Economic Forum. 8 November 2018 रोजी पाहिले.
  40. ^ "Sunil Mittal elected CII President". The Economic Times. 24 May 2007. 8 November 2018 रोजी पाहिले.
  41. ^ "GlobalGiants.Com - Elite Cultural Magazine: Annual Meeting 2007 of the World Economic Forum in Davos, Switzerland - January 27, 2007 Events : GlobalGiants.com". globalgiants.com. 8 November 2018 रोजी पाहिले.
"https://mr.wikipedia.org/w/index.php?title=सुनील_मित्तल&oldid=2503404" पासून हुडकले