डेरा सच्चा सौदा

विकिपीडिया, मुक्‍त ज्ञानकोशातून
Dera Sacha Sauda
डेरा सच्चा सौदा
लघुरूप DSS
ध्येय Universal Brotherhood
स्थापना 29 एप्रिल 1948; 75 वर्षां पूर्वी (1948-०४-29)
संस्थापक Mastana Balochistani, Amukurejuddin Khan
प्रकार
  • NGO
  • Non-profit Social Welfare & Spiritual Organization
वैधानिक स्थिति Active
उद्देश्य
[१]साचा:Primary source inline
मुख्यालय Sirsa, Haryana, India
सेवाकृत क्षेत्र
महासचिव
 Vipassana Insan[२]
Leader Shah Satnam Singh
संकेतस्थळ www.derasachasauda.org

डेरा सच्चा सौदा हा शीख पंथाचा एक उपपंथ आहे. हा उपपंथ सन १९४८ मध्ये शाह मस्तानाने स्थापन केली. हरयाणामधील सिरसा येथे डेरा सच्चा सौदाचे मुख्यालय आहे. भारतात या पंथाचे ५० आश्रम आणि किमान ६० लाख अनुयायी आहेत. आश्रमांचे वार्षिक उत्पन्न ६० कोटी रुपयांहून अधिक आहे. हे आश्रम समाजकार्य करतात. सिरसा गावात त्यांचे रुग्णालय आहे.[ संदर्भ हवा ]

गुरमीत राम रहीम सिंग या उपपंथाचे सन १९९० पासून प्रमुख आहेत.

इतिहास[संपादन]

डेरा सच्चा सौदाची स्थापना १९४८ मध्ये मस्ताना बलुचिस्तानीने सिरसा येथे केली होती. त्यांचा जन्म अविभाजित भारतातील कलत, बलुचिस्तान येथे १८९१ मध्ये झाला, जो आता पाकिस्तानमध्ये आहे. ते त्यांच्या भक्तांमध्ये परमपूज्य बेपरवाह मस्ताना म्हणून प्रसिद्ध होते. १८ एप्रिल १९६० रोजी त्यांचे निधन झाले.[४] २५ जानेवारी १९१९ रोजी जन्मलेल्या शाह सतनाम सिंग यांनी वयाच्या ४१ व्या वर्षी बलुचिस्तानी येथून आध्यात्मिक नेतृत्वाची जबाबदारी स्वीकारली आणि १९९० पर्यंत सेवा केली. १३ डिसेंबर १९९१ रोजी त्यांचे निधन झाले. DSS ही नोंदणीकृत NGO आहे.[५][६][७]

2007 मध्ये खालसा शीखांशी संघर्ष[संपादन]

२००७ साली बाबा राम रहीम यांनी गुरू गोविंद सिंग यांच्या वेशात जनतेला दर्शन दिले, ज्यावरून शीख समुदायांत मोठा गदारोळ उठला होता. मे २००७ मध्ये, डेरा नेता गुरमीत राम रहीम सिंग याच्या वर्तमानपत्रातील जाहिरातीत दिसल्याने खालसा शीख आणि डेरा सच्चा सौदाच्या अनुयायांमध्ये हिंसक संघर्ष झाला. सनातनी शीखांनी आरोप केला की त्याने त्यांचे गुरू गोविंद सिंग यांची तोतयागिरी केली आहे, अशा प्रकारे त्यांच्या विश्वासाचा अपमान केला आहे. या चकमकींमध्ये किमान एकाचा मृत्यू झाला; आणखी अनेक जखमी झाले. १९७० च्या दशकातील शीख-निरंकारी संघर्ष आणि १९८० च्या दशकातील फुटीरतावादी बंडानंतरच्या हिंसाचाराचे वृत्त माध्यमांनी वर्णन केले. [८]

शीखांच्या अकाल तख्तने पंजाबमधील सर्व डेरे बंद करण्याची मागणी केली आणि त्यांच्या अनुयायांना निषेध मोर्चे आणि बंदचे आयोजन करण्यास सांगितले. अखेर गुरमीत राम रहीम सिंग याने नाव सांगून माफी मागितली. मात्र, हा माफीनामा अकाल तख्तने फेटाळला होता. अनेक आठवड्यांनंतर परिस्थिती निवळेपर्यंत डेराविरुद्ध मोर्चे आणि बहिष्कार सुरूच होता.[९]

डेरा दलबदलूंचा आरोप[संपादन]

२००८ मध्ये, ऑस्ट्रियामध्ये आश्रय घेणाऱ्या एका DSS दलालाने डेराच्या चुकीच्या कृत्यांबाबत ऑस्ट्रिया सरकारकडे तक्रार पाठवली होती. मात्र, तक्रार फेटाळण्यात आली.[१०]

2017 दोषी आणि त्यानंतरच्या दंगली[संपादन]

त्याचा नेता गुरमीत राम रहीम सिंग याला भारतीय न्यायालयाने हत्येचा आरोप केला आणि बलात्काराचा दोषी ठरवला.[११][१२][१३] २५ ऑगस्ट २०१७ रोजी, हरियाणातील पंचकुला येथील विशेष केंद्रीय अन्वेषण ब्यूरो (CBI) न्यायालयाने त्याला दोन डेरा साध्वी (स्त्री अनुयायी) यांच्या लैंगिक अत्याचाराबद्दल दोषी ठरवले, त्यापैकी एकाने २००२ मध्ये भारताचे तत्कालीन पंतप्रधान अटल बिहारी वाजपेयी यांना पत्र लिहिले होते.[१४]

DSS चे १,५०,००० पेक्षा जास्त अनुयायी पंचकुला येथे जमले होते, जेथे सुनावणी होत होती आणि इतर काही ठिकाणी. न्यायालयाच्या निकालाची माहिती मिळाल्यावर, ते सामूहिक दंगलीत सामील झाले होते ज्यामुळे किमान ३० लोकांचा मृत्यू झाला आणि २५० हून अधिक लोक गंभीर जखमी झाले.

पंजाब आणि हरियाणा हायकोर्टाने हिंसाचारामुळे झालेल्या नुकसानाची भरपाई करण्यासाठी DSS च्या सर्व मालमत्ता संलग्न करण्याचे आदेश दिले. भारताची राजधानी नवी दिल्ली येथे काही घटनांची नोंद झाली आहे, जी केंद्रापासून २४३ किलोमीटर (१५१ मैल) दूर आहे.

या घटनेमुळे सत्ताधारी सरकारवर व्यापक टीका झाली, त्यात उच्च न्यायालयाच्या वारंवार चेतावणी देऊनही, परिस्थितीची तीव्रता मोजण्यात अपयशी ठरले आणि फौजदारी प्रक्रिया संहितेच्या कलम १४४ ची अंमलबजावणी करण्यात ते अयशस्वी ठरले. नंतरचे चारपेक्षा जास्त लोकांच्या संमेलनास प्रतिबंधित करते आणि निकालाच्या वेळी ते प्रभावी होते.

कथितरित्या संप्रदायाच्या ४०० अनुयायांना "त्यांना देवाच्या जवळ आणण्यासाठी" पंथाच्या मुख्यालयात कास्ट करण्यात आले आहे. कास्ट्रेटेड पुरुषांपैकी एकाने पुढे येऊन गुरूविरुद्ध न्यायालयात तक्रार दाखल केली.[१५][१६][१७] भारताच्या सेंट्रल ब्युरो ऑफ इन्व्हेस्टिगेशन (सीबीआय) नुसार, "महिला अनुयायांचे संभाव्य लैंगिक प्रगतीपासून रक्षण करण्यासाठी" या पंथाने कास्ट्रेशनचा बचाव केला.

४ सप्टेंबर २०१७ रोजी, पोलिसांकडून शस्त्रे आत्मसमर्पण करण्यासाठी २ दिवसांची नोटीस मिळाल्यानंतर, DSS सदस्यांनी ६७ बंदुक दिली, त्यापैकी जवळजवळ निम्म्या परवानाधारक होत्या. पोलिसांनी ३३ शस्त्रे जप्त केली आहेत.[१८][१९]

शिकवण[संपादन]

डेराच्या शिकवणींमध्ये पवित्र शब्दांचे पठण आणि पराक्रमाची प्राप्ती यावर जोर देण्यात आला आहे. भक्तांना मद्य वर्ज्य, शाकाहार, वैवाहिक निष्ठा आणि सत्याचा सराव करण्यास सांगितले जाते. त्यांना कर्मकांडापासून दूर राहण्यास आणि आर्थिक धार्मिक देणगी देण्यासही सांगितले जाते.[२०]

सत्संग मेळाव्यादरम्यान, डेराचे गुरू हिंदू, शीख, मुस्लिम आणि ख्रिश्चन चिन्हांच्या खाली बसतात जे त्यांना या धर्मांचे संघटन म्हणून दर्शवतात.[२१]

धर्मग्रंथाच्या आज्ञेला विरोध करणारी उपासना अपायकारक आहे, कारण हे अमूल्य मानवी जीवन वाया जाते. एकंदरीत, डेरा सच्चा सौदाच्या माजी अनुयायांकडून असे म्हणता येईल की खऱ्या पुराव्यावर आधारित उपासना न स्वीकारणे हा देखील अंधश्रद्धा मानला जाऊ शकतो, कारण त्यांनी याचा अनुभव घेतला आहे. म्हणूनच म्हणतात, अर्धवट ज्ञान घातक असते.

सदस्यत्व[संपादन]

डेरा सच्चा सौदाचे सर्व गुरू शीख पार्श्वभूमीतून आले आहेत आणि संघटनेचे अनेक शीख अनुयायी आहेत. तथापि, त्याचे बहुसंख्य समर्थक हे हरियाणा आणि राजस्थानच्या ग्रामीण भागातील कामगार-वर्ग आणि मध्यमवर्गीय हिंदू आहेत.[२०]

2009 मध्ये डेरा सच्चा सौदाने दहा लाखांहून अधिक भाविक असल्याचा दावा केला होता. त्यात ३८ आश्रम होते, त्यापैकी बहुतेक उत्तर भारतात होते.[२०]

अज्ञानी धार्मिक नेते, संत आणि पुरोहित ते देवाबद्दल करत असलेल्या दाव्यांचे समर्थन करण्यासाठी पुरेसे पुरावे प्रदान करण्यात अयशस्वी ठरले आहेत. यामुळे समान धर्मशास्त्रीय पार्श्वभूमीतील संत आणि नेत्यांनी केलेल्या दाव्यांमध्ये प्रश्न आणि संदिग्धता निर्माण झाली आहे. यामुळे लोक धार्मिक ग्रंथांच्या अधिकारावर शंका घेतात आणि देवाच्या अस्तित्वाबद्दल प्रश्न उपस्थित करतात, अशा प्रकारे लोक धर्म नाकारू लागले.

अटकेनंतर[संपादन]

गुरमीत राम रहीम सिंगाला अटक केल्यानंतर त्याच्या सर्व मठांच्या झडत्या घेण्यात आल्या. त्याच्या अनेक सहकाऱ्यांना पोलीस कोठडी टेवण्यात आले.

सिरसा येथील मुख्यालयात सापडलेले आणि पोलिसांनी ताब्यात घेतलेले घबाड[संपादन]

  • आक्षेपार्ह माहितीचा खजिना असलेले संगणक
  • अनेक हार्ड डिस्क ड्राईव्ह
  • लेबल नसलेली औषधे
  • अनधिकृत समांतर चलन म्हणून वापरली जाणारी टोकने
  • तीन भुयारे (त्यांतले एक महिला साधूंच्या निवास स्थानाकडे आणि दुसरे मुलींच्या कॉलेजच्या हॉस्टेलकडे जात होते)
  • नोंदणी नसलेली लेक्सस कार
  • रेडिओ/टीव्हीवर ब्रॉडकास्ट करण्यासाठी औटडोअर रेकॉर्डिंग करण्याची सोय असलेली एक ओबी व्हॅन
  • चलनात नसलेल्या जुन्या नोटा

संदर्भ[संपादन]

  1. ^ a b DSS (11 May 2013). "About Dera Sacha Sauda (DSS) – Social Welfare & Spiritual Organization". 5 November 2016 रोजी पाहिले.
  2. ^ "Thousands of Patients examined in the Largest Eye Screening Camp". DSS. 12 December 2013. 9 November 2016 रोजी पाहिले.
  3. ^ "State-wise list of VOs/NGOs signed up on the NGO-PS - Haryana(1183)". 12 August 2004. 9 November 2016 रोजी पाहिले.[permanent dead link]
  4. ^ Rajalakshmi, T. K. (21 December 2002 – 3 January 2003). "Godman under a cloud". The Hindu. Chennai, India. Archived from the original on 2013-01-26. 7 March 2011 रोजी पाहिले.
  5. ^ "List Of NGO In Sirsa".
  6. ^ "List Of NGO of Sirsa". Archived from the original on 8 नोव्हेंबर 2016. 8 नोव्हेंबर 2016 रोजी पाहिले.
  7. ^ "Dera Sacha Sauda NGO ID-5488241216". Archived from the original on 2017-08-24. 2023-08-07 रोजी पाहिले.
  8. ^ Jacob Copeman 2009, पाने. 122-123.
  9. ^ Jacob Copeman 2009, पान. 123.
  10. ^ "RIS - Rechtssätze und Entscheidungstext für C7 318887-1/2008 - Asylgerichtshof (AsylGH)".
  11. ^ "Guru Ram Rahim Singh rape verdict draws crowds" (इंग्रजी भाषेत). 2017-08-24.
  12. ^ "Meet Baba Bling: Gurmeet Ram Rahim, from flashy life to life in prison". Hindustan Times (इंग्रजी भाषेत). 2017-08-25. 2023-08-07 रोजी पाहिले.
  13. ^ "This Isn't Ram Rahim Singh's First Brush With Court And Controversy". News18 (इंग्रजी भाषेत). 2017-08-25. 2023-08-07 रोजी पाहिले.
  14. ^ "Dera Sacha Sauda chief Gurmeet Ram Rahim found guilty of rape, taken into judicial custody". 2017-08-26. ISSN 0971-8257.
  15. ^ "Rape trial, castration of followers: Dera Sacha Sauda chief Gurmeet Ram Rahim Singh is no stranger to controversies". 23 August 2017.
  16. ^ "Guru Ram Rahim Singh rape verdict draws crowds". BBC News. 25 August 2017.
  17. ^ Daro, Ishmael N. (3 March 2015). "India's 'guru of bling' accused of tricking 400 followers into cutting off their testicles to meet God". National Post.
  18. ^ "Gurmeet Ram Rahim Singh Dera Sacha Sauda Sirsa campus raided by police, huge weapons cache found; pics go viral". 2017-09-04.
  19. ^ "Huge cache of arms recovered from Dera Sacha Sauda headquarters in Sirsa". 2017-09-04.
  20. ^ a b c Jacob Copeman 2009, पान. 114.
  21. ^ Jacob Copeman 2009, पान. 113.
"https://mr.wikipedia.org/w/index.php?title=डेरा_सच्चा_सौदा&oldid=2324253" पासून हुडकले