धनगर
Jump to navigation
Jump to search
धनगर ही महाराष्ट्रातील एक भटकी जमात आहे. या समाजातले लोक पाळीव दुभते प्राणी चरावयास नेण्याचे व त्यांच्या देखभालीचे काम करतात व त्यात मिळणाऱ्या पैशांतून उदरनिर्वाह करतात.[ संदर्भ हवा ] यांची एकंदर लो. सं (१९११) ६७३४३९. कोंकण, उत्तर महाराष्ट्रात सांगली धुळे,सोलापूर (मंगळवेढा),बारामती, नंदुरबार, जळगाव,औरंगाबाद महाराष्‍ट्र, मध्य प्रदेश, वऱ्हाड व मध्यभारत यांमध्यें हे लोक आढळतात. मेंढ्या चारणे, विकणें व घोंगडया विणणें हे त्यांचे व्यवसाय असून ते शेळ्या-मेंढ्या, गुरे-ढोरे पाळून त्यांवर उदरनिर्वाह करतात.
दैवते[संपादन]
| बिरोबा | खंडोबा | धुळोबा | शिंग्रोबा | म्हसोबा |
|---|---|---|---|---|
| बिरोबा धनगरांचे मुख्य दैवत आहे. | बिरोबाचे मुख्य देवस्थान (सांगली) जिल्ह्यातील कवठेमहांकाळ तालुक्यातील आरेवाडी येथे आहे.खंडोबा हे धनगर समाजाचं दुसरं मुख्य दैवत आहे.खंडोबाचं मुख्य देवस्थान जेजुरी, जिल्हा-पुणे येथे आहे.धुळोबा धनगरांचे दुसरे दैवत आहे.धुळोबाच्या व बिरोबाच्या कथेमध्ये साम्य आढळते. | शिंग्रुबाची जीवनगाथा अगदी अलीकडची म्हणजे ब्रिटिशांच्या काळातली आहे.म्हणून त्यांना आधुनिक देव मानले जाते. | वीर तीर्थ क्षेत्र ठिकाणी (काळभैरवनाथ) हे देखील एक दैवत आहे |
लोकसाहित्य[संपादन]
- विरोबाची ओवी, धनगरी ओव्या व गजी
संबंधित पुस्तके[संपादन]
- माझा धनगरवाडा (लेखक - धनंजय धुरगुडे)
