धनगर
धनगर हा एक हिंदू समाज आहे, जो प्रामुख्याने शेती आणि पशुपालन व्यवसाय करतो.[ संदर्भ हवा ] धनगर लोक मध्य प्रदेश, महाराष्ट्र, कर्नाटक, उत्तर प्रदेश, हरियाणा, गोवा इत्यादी राज्यांत राहतात.[ संदर्भ हवा ].मल्हारराव होळकर अहिल्यादेवी होळकर, चंद्रगुप्त मौर्य व सम्राट अशोक हे या समाजातील भारतीय राज्यकर्ते होते.[ संदर्भ हवा ] या समाजाचे दैवत जेजुरीचा खंडोबा आहे.
आरक्षण[संपादन]
सामाजिक परिस्थिती नुसार वेगवेगळ्या राज्यांत धनगर समाजाला दिलेल्या सामाजिक व शैक्षणिक आरक्षणाचे प्रमाण वेगवेगळे आहे.[ संदर्भ हवा ] महाराष्ट्रात धनगर समाज हा भटक्या जाती – क (एनटी-सी) या प्रवर्गात मोडतो व त्यांना सामाजिक व शैक्षणिक आरक्षण ३.५% दिलेले आहे.[ संदर्भ हवा ] कर्नाटकात धनगर समाज हा कुरुबा या नावाने ओळखला जातो. त्याचप्रमाणे संपुर्ण भारतात विविध नावाने ओळखला जातो,जसा
- उत्तर-भारतात
- दिल्ली- पाल बघेल धनगर गडरीया
- उत्तरप्रदेश- पाल बघेल चंदेल धनगर गडरीया
- हरियाणा - पाल बघेल होळकर गडरीया
- हिमाचलप्रदेश-गडरीया गड्री गद्दी
- राजस्थान- धनगर-गायरी धनगर-गाडरी धनगर-गारी धनगर-गड्री
- मध्य-भारतात
- मध्यप्रदेश-धनगर-गायरी धनगर-गारी धनगर-चौधरी
- गुजरात- धनगर-रबारी , धनगर-मालधारी , धनगर- भरवाड
- महाराष्ट्र- धनगर हटकर शेंगर अहिर गवळी-धनगर
गोवा-धनगर गवळी-धनगर
- दक्षिण-भारतात
- तेलंगणा- कुरुंबा कुरूबा
- कर्नाटक- कुरुबा
- तामिळनाडू- कुरुंबर कुरुंबा
संस्कृती[संपादन]
धनगर समाजातील लोक हे हातात कुऱ्हाड, पाठीवर घोंगड, हातात कड, कोल्हापुरी चप्पल वापरतात.[ संदर्भ हवा ] "यळकोट यळकोट जय मल्हार", "बिरोबाच्या नावानं चांगभलं" हे समाजाचे ब्रीदवाक्य आहे.[ संदर्भ हवा ] धनगर समाजामध्ये भंडारा हा सगळ्या धनगरांच्या देवळात उधळला जातो.[ संदर्भ हवा ] ही लोक धनगरी ओवी गातात व गजी नृत्य केले जाते. बापू बिरू वाटेगावकर, धनगरवाडा,ख्वाडा, बाळू मामांची गाथा या चित्रपटांतून आणि पुण्यश्लोक अहिल्यादेवी होळकर, जय मल्हार, श्री संत बाळूमामा या नाट्यकलांत धनगर समाजाची संस्कृती दर्शवलेली आहे.[ संदर्भ हवा ]