महाश्वेता देवी
 | हा लेख/विभाग स्वत:च्या शब्दात विस्तार करण्यास मदत करा. |
| महाश्वेता देवी | |
|---|---|
 महाश्वेता देवी | |
| जन्म |
१४ जानेवारी, १९२६ ढाका, बांगलादेश (सध्याचे) |
| मृत्यू |
२८ जुलै, इ.स. २०१६ कोलकाता, पश्चिम बंगाल, भारत |
| राष्ट्रीयत्व |
 भारतीय |
| कार्यक्षेत्र | साहित्य, समाजसेवा |
| भाषा | बंगाली |
| साहित्य प्रकार | कादंबरी, कथा |
| वडील | मनीष घटक |
| आई | धरित्रीदेवी घटक |
| पती | बिजोन भट्टाचार्य |
| अपत्ये | नबारुण भट्टाचार्य |
| पुरस्कार |
ज्ञानपीठ पुरस्कार पद्मविभूषण पुरस्कार (२००६) रॅमन मॅगसेसे पुरस्कार |
| स्वाक्षरी |
 |
महाश्वेता देवी (बंगालीমহাশ্বেতা দেবী)(१४ जानेवारी, १९२६, ढाका - २८ जुलै, इ.स. २०१६:कोलकाता, पश्चिम बंगाल, भारत) या बंगाली लेखिका व सामाजिक कार्यकर्त्या होत्या.
इ.स. २००२ मध्ये साहित्यातील योगदानाबद्दल यांना ऑफिसर ऑफ आर्टस अँड लिटरेचर हा फ्रान्सचा दुसऱ्या क्रमांकाचा सर्वोच्च नागरी किताब जाहीर केला गेला. याशिवाय भारतातही त्यांना साहित्य अकादमी ने सन्मानित केले आहे. त्यांना इ.स. १९९६ सालचा ज्ञानपीठ पुरस्कार मिळाला.
चरित्र
[संपादन]बंगाली लेखिका महाश्वेतादेवी यांचा जन्म ढाका येथे १४ जानेवारी, इ.स. १९२६ यादिवशी झाला. त्यांचे वडील मनीष घटक हे बंगाली लेखक, तर भाऊ ऋत्विक घटक हा चित्रपट दिग्दर्शक होता. महाश्वेतादेवींनी इ.स. १९४६मध्ये भारतीय तत्त्वद्य आणि विचारवंत रवींद्रनाथ टागोर यांनी स्थापन केलेल्याशांतिनिकेतनमधून इंग्रजी विषयातील पदवी घेतली. त्यानंतर त्यांनी इंग्रजी साहित्यामधून विश्व भरती विद्यापीठातून एम. ए. केले. पुढे इंग्रजीच्या प्राध्यापिका म्हणून बिजायग्रह जोतिराय काॅलेजमध्ये त्यांनी नोकरी केली. नोकरी करत असतानाच त्यांनी समाजसेवा आणि आदिवासींच्या कल्याणकारी कार्यक्रमांचे आयोजन केले. पुढे त्यांनी पत्रकारिता केली. युगांतर आणि वर्तिका ह्या मासिकातून स्तंभलेखन केले.
बिजोन भट्टाचार्य या बंगालमधील नाट्य अभिनेत्याशी त्यांनी विवाह केला.
इ.स. १९५०-६० च्या दशकात महाश्वेतादेवींनी साहित्य लेखनाला सुरुवात केली.
अलिकडील चळवळीतील सहभाग
[संपादन]आदिवासींच्या दडपणाविरूद्ध देवी महास्वेता वारंवार बोलली आहे. जून २०१ 2016 मध्ये, महास्वेता देवी चळवळीच्या पार्श्वभूमीवर झारखंड सरकारने प्रमुख आदिवासी नेता बिरसा मुंदरचा पुतळा सोडला . तत्कालीन ब्रिटिश सरकारच्या काळात साखळलेल्या बिरसा मुंदरच्या छायाचित्रांच्या आधारे हा पुतळा तयार करण्यात आला होता. १ 6 66 मध्ये बिरसा मुंडा यांच्या जीवनावर आधारित महास्वेतादेवी अरण्या अधिकार ही कादंबरी लिहिली गेली होती.
पश्चिम बंगालमधील भारतीय कम्युनिस्ट पार्टी (मार्क्सवादी) (माकप) -च्या नेतृत्वात सरकारच्या औद्योगिक धोरणाच्या विरोधात चळवळीचे नेतृत्व महास्वेता देवी यांनी केले. खासकरून, शेतक from्यांकडून मोठ्या प्रमाणात सुपीक शेतीची जमीन संपादन करून ती अत्यंत कमी किंमतीत उद्योजकांना देण्यावर त्यांनी टीका केली. २०११ च्या पश्चिम बंगाल विधानसभा निवडणुकीत त्यांनी ममता बॅनर्जी यांचे समर्थन केले. या निवडणुकीमुळे माकपचा 34 वर्षांचा शासन संपला. [१२] त्यांनी आपल्या सुरुवातीच्या जीवनाची काही वर्षे रवींद्रनाथ टागोरांच्या शांतिनिकेतनमध्ये घालविली. त्या शांतीनिकेतनच्या व्यापारीकरणाला महास्वेता देवींनी विरोध केला. त्यांनी सिंगूर आणि नंदीग्राममध्ये नंदीग्राम चळवळीचे नेतृत्व केलेवादग्रस्त भूसंपादनाच्या धोरणाविरूद्ध मोठ्या संख्येने विचारवंत, कलाकार, लेखक आणि नाटककार एकत्र आले.
२०० 2008 मध्ये फ्रँकफर्ट बुक फेअरमध्ये दुस a्यांदा भारताची पाहुणे देश म्हणून निवड झाली. या जत्रेत दोनदा पाहुणे देश म्हणून निवडलेला भारत पहिला देश आहे. जत्रेच्या उद्घाटन प्रवचनात महास्वेता देवी यांनी भावनिक भाषण राज कपूर यांच्या प्रसिद्ध गीत " मेरा जुता है जपानी " या श्लोकांचे उद्धरण केले: १ qu ququote | टी (पँट) 'इंग्लिश' (ब्रिटिश), 'हॅट' (हॅट) 'रशियन' (रशियन), परंतु 'दिल' ... 'दिल' (हृदय) नेहमीच 'हिंदुस्थानी' (भारतीय) असतात ... माझे देश, विखुरलेला, तुटलेला, गर्विष्ठ, सुंदर, उबदार, दमट, थंड, धूळयुक्त, उज्ज्वल भारत. माझा देश.
साहित्य
[संपादन]ग्रन्थ तालिका
[संपादन]- अरण्येर अधिकार
- नैऋते मेघ
- अग्निगर्भ
- गणेश महिमा
- हाजार चुराशीर मा ( कैदी क्रं १९८४ची आई - या लघु-कादंबरीस्तव लेखिकेस ज्ञानपीठ पुरस्कार प्राप्त झाला)
- चोट्टि मुण्डा एबं तार तीर
- शालगिरार डाके
- नीलछबि
- बन्दोबस्ती
- आइ.पि.सि ३७५
- साम्प्रतिक
- प्रति चुय़ान्न मिनिटे
- मुख
- कृष्णा द्बादशी
- ६इ डिसेम्बरेर पर
- बेने बौ
- मिलुर जन्य
- घोरानो सिॅंड़ि
- स्तनदाय़िनी
- लाय़ली आशमानेर आय़ना
- ऑंधार मानिक
- याबज्जीबन
- शिकार पर्ब
- अग्निगर्भ
- ब्रेस्ट गिभार
- डस्ट ऑन द रोड
- आओय़ार नन-भेज काउ
- बासाइ टुडु
- तितु मीर
- रुदाली
- उनत्रिश नम्बर धारार आसामी
- प्रस्थानपर्ब
- ब्याधखन्ड
पुरस्कार
[संपादन]- पद्मविभूषण (भारत सरकारचा द्बितीय़ सर्वोच्च नागरिक पुरस्कार २००६)
- रमन मॅगसेसे पुरस्कार (१९९७)
- ज्ञानपीठ पुरस्कार पुरस्कार (साहित्य अकादमीचा सर्वोच्च साहित्य सन्मान)
- सार्क साहित्य पुरस्कार (२००७)
चित्रपट
[संपादन]- संगरूश १९६८
- रुदाली १९९३ हा हा त्यांच्या कथेवरचा गाजलेला चित्रपट आहे.
- हजार चौरासी की मां १९९८
- माती माय २००८
अधिक वाचने
[संपादन]बाह्य दुवे
[संपादन]- from the website of Emory University
- इयर ऑफ बर्थ - १८७१ Archived 2014-05-12 at the Wayback Machine.
- Mahasweta Devi: Witness, Advocate, Writer Archived 2007-06-24 at the Wayback Machine. - A film on Mahasweta Devi by Shashwati Talukdar
- आयएमडीबी वर महाश्वेता देवी
- इन्टरव्ह्यू विथ आऊटलूक मॅगेझिन
- The Rediff Interview/Mahasweta Devi