राजीव गांधी राष्ट्रीय गुणवत्ता पुरस्कार

राजीव गांधी राष्ट्रीय गुणवत्ता पुरस्कार
प्रयोजक	भारतीय मानक ब्यूरो
देश	भारत
संकेतस्थळ	http://www.bis.org.in/other/rgnqa_geninfo.htm

राजीव गांधी राष्ट्रीय गुणवत्ता पुरस्कार हा भारतीय मानक ब्युरो द्वारे त्यांच्या कामगिरीमध्ये उत्कृष्टता दाखवणाऱ्या भारतीय संस्थांना दिला जाणारा राष्ट्रीय गुणवत्ता पुरस्कार आहे. भारताचे माजी पंतप्रधान राजीव गांधी यांच्या नावावरून हे नाव देण्यात आले आहे आणि त्यांच्या मृत्यूनंतर १९९१ मध्ये त्याची सुरुवात झाली.^[१] ग्राहकांना दर्जेदार सेवा प्रदान करणे आणि भारताच्या गुणवत्ता चळवळीत महत्त्वपूर्ण योगदान देणाऱ्या संस्थांना विशेष मान्यता देणे हा या पुरस्काराचा उद्देश आहे.^[२]

हा पुरस्कार आर्थिक वर्षानुसार (एप्रिल ते मार्च) दरवर्षी दिला जातो आणि तो जगभरातील इतर राष्ट्रीय गुणवत्ता पुरस्कारांसारखाच असतो जसे की युनायटेड स्टेट्सचा माल्कम बाल्ड्रिज राष्ट्रीय गुणवत्ता पुरस्कार, युरोपियन युनियनचा युरोपियन गुणवत्ता पुरस्कार आणि जपानचा डेमिंग पुरस्कार.^[२]

पुरस्कार[संपादन]

हा पुरस्कार पाच मोठ्या श्रेणींमध्ये संस्थांना दिला जातो: मोठ्या प्रमाणात उत्पादन, लघु उत्पादन, मोठ्या प्रमाणात सेवा क्षेत्र, लघु सेवा क्षेत्र आणि सर्वोत्कृष्ट. शिवाय, जैवतंत्रज्ञान, रसायने, इलेक्ट्रॉनिक्स, अन्न आणि औषधे, धातूविज्ञान, वस्त्र, दागिने, शिक्षण, वित्त, आरोग्यसेवा आणि माहिती तंत्रज्ञान यासह परंतु इतकेच मर्यादित नसलेल्या विविध क्षेत्रात उत्कृष्टता दर्शविणाऱ्या संस्थांसाठी यात एकूण १४ प्रशंसा प्रमाणपत्रे आहेत.^[२]^[३]

प्रमाणपत्र आणि पुरस्कारांव्यतिरिक्त, सर्वोत्कृष्ट सर्वांच्या विजेत्याला ५,००,००० (US$११,१००) चे आर्थिक पारितोषिक मिळते, तर इतर चार पुरस्कारांमध्ये २,००,००० (US$४,४४०) चे रोख पारितोषिक असते. प्रशंसा प्रमाणपत्रामध्ये १,००,००० (US$२,२२०) चे आर्थिक प्रोत्साहन आहे.^[२]

"सर्वोत्तम" विजेते^[४]^[५] ^[६]
वर्ष	प्राप्तकर्ता
१९९१ - १९९२	किर्लोस्कर कमिन्स लिमिटेड, पुणे
१९९३	स्टील अथॉरिटी ऑफ इंडिया लिमिटेड भिलाई स्टील प्लांट, भिलाई
१९९४	ITC लिमिटेड ILTD विभाग चिरळा (AP )
१९९५	ITC लिमिटेड ILTD विभाग, अनपर्ती, आंध्र प्रदेश
१९९६	टाटा बियरिंग्ज ( टिस्कोचा एक विभाग), खरगपूर, पश्चिम बंगाल
१९९७	लार्सन अँड टुब्रो लिमिटेड, बंगलोर वर्क्स, बंगलोर (कर्नाटक) दारूगोळा कारखाना, खडकी पुणे, महाराष्ट्र
१९९८	इंडियन कॉर्पोरेशन लिमिटेडची मथुरा रिफायनरी, मथुरा
१९९९	गुजरात को-ऑपरेटिव्ह मिल्क मार्केटिंग फेडरेशन लिमिटेड, आणंद टाटा कमिन्स लिमिटेड, जमशेदपूर
२०००	टाटा इंटरनॅशनल लिमिटेड, देवास
२००१	बिर्ला सेल्युलोसिक, भरूच
२००२	(पुरस्कार नाही)
२००३	इंडियन ऑइल कॉर्पोरेशन लिमिटेड (गुजरात रिफायनरी), वडोदरा ग्रासिम इंडस्ट्रीज लिमिटेड (केमिकल विभाग), नागदा
२००५	मोझर बेअर इंडिया लिमिटेड, ग्रेटर नोएडा
२००६	स्टील अथॉरिटी ऑफ इंडिया लिमिटेड भिलाई स्टील प्लांट, भिलाई
२००७	स्टील अथॉरिटी ऑफ इंडिया लिमिटेड बोकारो स्टील प्लांट, बोकारो
२००८	सतलुज जल विद्युत निगम लिमिटेड, शिमला, हिमाचल प्रदेश.
२००९	टाटा मोटर्स लिमिटेड, लखनौ, उत्तर प्रदेश
२०१०	विक्रम सिमेंट वर्क्स ( अल्ट्राटेक सिमेंट लिमिटेडचे एक युनिट), खोर, मध्य प्रदेश
२०११	डीएव्ही एसीसी वरिष्ठ माध्यमिक पब्लिक स्कूल बर्माना, हिमाचल प्रदेश
२०१२	रेल व्हील कारखाना, येलाहंका, बंगलोर
२०१३	नवजात भास्कर
२०१४	लार्सन अँड टुब्रो लिमिटेड

हे देखील पहा[संपादन]

राष्ट्रीय गुणवत्ता पुरस्कारांची यादी
एकूण गुणवत्ता व्यवस्थापन

संदर्भ[संपादन]

^ Krajewski, Lee J. (2005). Operations Management: Processes and Supply Chains. Pearson Education India. p. 202. ISBN 8131728846.
^ ^a ^b ^c ^d Bureau of Indian Standards. "Rajiv Gandhi National Quality Award". Bureau of Indian Standards. Archived from the original on 2015-05-09. 9 May 2014 रोजी पाहिले.Bureau of Indian Standards. . Bureau of Indian Standards. Archived from the original on 9 May 2015. Retrieved 9 May 2014.{{cite web}}: CS1 maint: unfit URL (link)
^ Kakkar, Gurudatt (2009). Renaissance of HRM; Through Creativity and Quality. Laxmi Publications, Ltd. pp. 89–91. ISBN 978-8131807118.
^ Shrawan (2013-05-29). "ANNEX IV: LIST OF AWARD WINNERS OF RAJIV GANDHI NATIONAL QUALITY AWARDS" (PDF). bis.org.in. New Delhi: Bureau of Indian Standards. 2014-05-15 रोजी पाहिले.
^ "RAJIV GANDHI NATIONAL QUALITY AWARD, 2011" (PDF). bis.org.in. 15 May 2014 रोजी पाहिले.
^ "RAJIV GANDHI NATIONAL QUALITY AWARD 2010" (PDF). apeda.gov.in. 15 May 2014 रोजी पाहिले.

बाह्य दुवे[संपादन]

अधिकृत संकेतस्थळ

[1] Krajewski, Lee J. (2005). Operations Management: Processes and Supply Chains. Pearson Education India. p. 202. ISBN 8131728846.

[bis-2] Bureau of Indian Standards. "Rajiv Gandhi National Quality Award". Bureau of Indian Standards. Archived from the original on 2015-05-09. 9 May 2014 रोजी पाहिले.Bureau of Indian Standards. . Bureau of Indian Standards. Archived from the original on 9 May 2015. Retrieved 9 May 2014.{{cite web}}: CS1 maint: unfit URL (link)

[3] Kakkar, Gurudatt (2009). Renaissance of HRM; Through Creativity and Quality. Laxmi Publications, Ltd. pp. 89–91. ISBN 978-8131807118.

[4] Shrawan (2013-05-29). "ANNEX IV: LIST OF AWARD WINNERS OF RAJIV GANDHI NATIONAL QUALITY AWARDS" (PDF). bis.org.in. New Delhi: Bureau of Indian Standards. 2014-05-15 रोजी पाहिले.

[5] "RAJIV GANDHI NATIONAL QUALITY AWARD, 2011" (PDF). bis.org.in. 15 May 2014 रोजी पाहिले.

[6] "RAJIV GANDHI NATIONAL QUALITY AWARD 2010" (PDF). apeda.gov.in. 15 May 2014 रोजी पाहिले.

[१]

[२]

[३]

[४]

[५]

[६]