"जैन धर्म" च्या विविध आवृत्यांमधील फरक

जैन धर्म
	; This article is part of a series on जैन धर्म
प्रार्थना आणि प्रतिज्ञा
	नवकार मंत्र · अहिंसा ·
	ब्रम्हचर्य · सत्य · निर्वाण ·
	अस्तेय · अपरिग्रह · अनेकान्तवाद
कळीच्या संकल्पना
	केवलज्ञान · त्रैलोक्यविज्ञान · संसार ·
	कर्म · धर्म · मोक्ष ·
	गुणस्थान · नवतत्व
प्रमुख व्यक्ती
	२४ तिर्थंकर · रिषभ ·
	महावीर · आचार्य · गंगाधर ·
	सिद्धसेन दिवाकर · हरीभद्र
क्षेत्रानुसार जैन धर्म
	भारत · पाश्चिमात्य
पंथ
	श्वेतांबर · दिगांबर · तेरापंथी ·
	Early Jainist schools · स्थानकवास ·
	बिसापंथ · डेरावासी
मजकूर
	कल्पसूत्र · Agama ·
	Tattvartha Sutra · सन्मती प्रकरण
इतर
	Timeline · विषयांची यादी
ब्रीदवाक्य
	Parasparopagraho Jīvānām परस्परोपग्रहो जीवानाम्[मराठी शब्द सुचवा]
या साचाचे संपादन
	(संपादन · बदल);
	जैन धर्म दालन; v • d • e

इतिहास न्याहाळा

← मागील फरक पुढील फरक →

Content deleted Content added

दृश्यविकिमजकूर

Inline

१७:४९, २४ ऑक्टोबर २०१७ ची आवृत्ती

जैन धर्म हा जगातील एक प्रमुख धर्म आहे. हा प्राचीन भारतीय धर्म असून त्यांची स्थापना इ.स.पू. ६ व्या शतकात झाली. लोकसंख्येच्या दृष्टीने हा भारतातील सहाव्या क्रमांकाचा धर्म आहे.

जैन धर्माचे तत्त्वज्ञान

जीव -जैन धर्मानुसार जीव हा चैतन्यमय आहे. जीव अविनाशी आहे. जीव हा देव,मनुष्य, पक्षी,पशु इ. विविध रूपात जन्म घेतो.
अजीव - अजीवाचे धर्म, अधर्म,आकाश,पुदगल, काल, हे पाच प्रकार आहेत.अजीव हे चैतन्यविरहित आहे.जीव व पाच प्रकारचे अजीव मिळून सहा द्रव्ये तयार होतात. जैनांच्या मते कोणत्याही द्रव्याची तीन अंगे असतात. जैन दर्शनाव्यतिरिक्त इतर कोणत्याही दर्शनात धर्म व अधर्म हे अजीव पदार्थ मानलेले नाहीत.
पाप-पुण्य- पुण्य म्हणजे,जीवाशी संबंध असलेला व जीवाला स्वर्ग, ऐश्वर्य,इ.चांगले फळ मिळवून देणारा कर्म-समुदाय. पाप म्हणजे पुण्याच्य विपरीत असा कर्मसमुदाय त्याची ८२ कारणे आहेत.त्यांनाच 'आश्रव' असे नाव आहे.
ज्ञान-जैन तत्वानुसार ज्ञान दोन प्रकारचे असते. परोक्ष व अपरोक्ष. अपरोक्ष ज्ञान आत्मा कर्मबंधनातून मुक्त झाल्यावर प्राप्त होते.परोक्ष ज्ञान म्हणजे मन किंवा इंद्रियाद्वारा वस्तूंचे प्राप्त होणारे ज्ञान.
स्यादवाद - एखाद्या वस्तुसंबंधी किंवा विषयासंबंधी विचार करतांना ७ वेगवेगळ्या प्रकारे तो विचार मांडता येतो.हा सिद्धांत सप्तभंगी सिद्धांत म्हणून ओळखला जातो.

'अहिंसा परमो धर्मः' हा मुख्य नियम या धर्मात मानला जात आहे.

(अ) स्यादस्ति = शक्य आहे, की ते आहे,
(ब)स्यान्नास्ति = शक्य आहे, की ते नाही,
(क) स्यादस्ति च नास्ति च = शक्य आहे, की ते आहे, आणि ते नाही,
(ड) स्यादव्यक्तव्यम् = शक्य आहे, की ते अवक्तव्य आहे,
(इ) स्यादस्ति च अव्यक्तव्यं च = शक्य आहे, की ते आहे, आणि अवक्तव्य आहे,
(ई) स्यान्नास्ति च अव्यक्तव्यं च = शक्य आहे, की ते नाही, आणि अवक्तव्य आहे,
(उ) स्यादस्ति च नास्ति चाव्यक्तं च = शक्य आहे, की ते आहे, नाही, आणि अवक्तव्य आहे.

पंचमहाव्रते

सत्यं - सत्य म्हणजे नेहमी खरे बोलावे.
अहिंसा - अहिंसा म्हणजे कोणत्याही जीवाची मन, वचन अथवा कायेद्वारे हत्या करू नये.
अस्तेयं - अस्तेय म्हणजे चोरी करू नये.
अपरिग्रह - अपरिग्रह म्हणजे द्रव्यसंग्रह करू नये, स्वार्थी वृत्तीचा त्याग करावा.
ब्रह्मचर्य - मनामध्ये कामवासना बाळगू नये.

तीन गुणव्रते

दिग्व्रत -
कालाव्रत -
अनर्थदंडव्रत

चार शिक्षाव्रते

सामायिक
प्रोषधोपवास
भोगोपभोग परिणाम
अतिथी संविभाग

जैन धर्मातील पंथ

दिगंबर पंथ -
श्वेतांबर पंथ -

तीर्थकार

जैन धर्मामध्ये एकूण २४ तीर्थकार होऊन गेले त्यांची नावे -

श्री वृषभनाथ भगवान
श्री अजितनाथ भगवान
श्री संभवनाथ भगवान
श्री अभिनंद भगवान
श्री सुमतिनाथ भगवान
श्री पद्मप्रभ भगवान
श्री सुपार्श्वनाथ भगवान
श्री चंद्रप्रभ भगवान
श्री पुष्पदंत भगवान
श्री शीतलनाथ भगवान
श्री श्रेयांसनाथ भगवान
श्री वासुपूज्य भगवान
श्री विमलनाथ भगवान
श्री अनंतनाथ भगवान
श्री धर्मनाथ भगवान
श्री शांतीनाथ भगवान
श्री कुन्थुनाथ भगवान
श्री अरहनाथ भगवान
श्री मल्लीनाथ भगवान
श्री मुनिसुव्रतनाथ भगवान
श्री नमीनाथ भगवान
श्री नेमीनाथ भगवान
श्री पाश्वनार्थनाथ भगवान
श्री वर्धमान महावीर भगवान

संदर्भ आणि नोंदी

@@ ओळ ४: / ओळ ४: @@
 == जैन धर्माचे तत्त्वज्ञान==
-* जीव -जैन धर्मानुसार जीव हा चैतन्यमय आहे. जीव अविनाशी आहे. जीव हा देव,मनुष्य, पक्षी,पशु इ. विविध जन्म घेतो.
+* जीव -जैन धर्मानुसार जीव हा चैतन्यमय आहे. जीव अविनाशी आहे. जीव हा देव,मनुष्य, पक्षी,पशु इ. विविध रूपात जन्म घेतो.
-* अजीव - अजीवाचे धर्म, अधर्म,आकाश,पुदगल, काल, हे पाच प्रकार आहेत.अजीव हे चैतन्यविरहित आहे.जीव व पाच प्रकारचे मिळून सहा द्रव्ये तयार होतात. जैनांच्या मते कोणत्याही द्रव्याची तीन अंगे असतात. जैन दर्शनाव्यतिरिक्त इतर कोणत्याही दर्शनात धर्म व अधर्म हे अजीव पदार्थ मानलेले नाहीत.
+* अजीव - अजीवाचे धर्म, अधर्म,आकाश,पुदगल, काल, हे पाच प्रकार आहेत.अजीव हे चैतन्यविरहित आहे.जीव व पाच प्रकारचे अजीव मिळून सहा द्रव्ये तयार होतात. जैनांच्या मते कोणत्याही द्रव्याची तीन अंगे असतात. जैन दर्शनाव्यतिरिक्त इतर कोणत्याही दर्शनात धर्म व अधर्म हे अजीव पदार्थ मानलेले नाहीत.
-* पाप-पुण्य- पुण्य म्हणजे,जीवाशी संबंध असलेला व जीवाला स्वर्ग, ऐश्वर्य,इ.चांगले फळ मिळवून देणारा कर्म समुदाय. पाप म्हणजे पुण्याच्य विपरीत असा कर्मसमुदाय त्याची ८२ कारणे आहेत.त्यांनाच 'आश्रव' असे नाव आहे.
+* पाप-पुण्य- पुण्य म्हणजे,जीवाशी संबंध असलेला व जीवाला स्वर्ग, ऐश्वर्य,इ.चांगले फळ मिळवून देणारा कर्म-समुदाय. पाप म्हणजे पुण्याच्य विपरीत असा कर्मसमुदाय त्याची ८२ कारणे आहेत.त्यांनाच 'आश्रव' असे नाव आहे.
 * ज्ञान-जैन तत्वानुसार ज्ञान दोन प्रकारचे असते. परोक्ष व अपरोक्ष. अपरोक्ष ज्ञान आत्मा कर्मबंधनातून मुक्त झाल्यावर प्राप्त होते.परोक्ष ज्ञान म्हणजे मन किंवा इंद्रियाद्वारा वस्तूंचे प्राप्त होणारे ज्ञान.
 * स्यादवाद - एखाद्या वस्तुसंबंधी किंवा विषयासंबंधी विचार करतांना ७ वेगवेगळ्या प्रकारे तो विचार मांडता येतो.हा सिद्धांत सप्तभंगी सिद्धांत म्हणून ओळखला जातो.
-आहिसा या पर्मो धर्म हा मुख नियम या धर्मथ मन्ल जात आहे सदच्हर
+'अहिंसा परमो धर्मः' हा मुख्य नियम या धर्मात मानला जात आहे.
 * (अ) स्यादस्ति = शक्य आहे, की ते आहे,
 * (ब)स्यान्नास्ति = शक्य आहे, की ते नाही,
@@ ओळ १७: / ओळ १७: @@
 * (ई) स्यान्नास्ति च अव्यक्तव्यं च = शक्य आहे, की ते नाही, आणि अवक्तव्य आहे,
 * (उ) स्यादस्ति च नास्ति चाव्यक्तं च = शक्य आहे, की ते आहे, नाही, आणि अवक्तव्य आहे.
 === पंचमहाव्रते ===
+* सत्यं - सत्य म्हणजे नेहमी खरे बोलावे.
+* अहिंसा - अहिंसा म्हणजे कोणत्याही जीवाची मन, वचन अथवा कायेद्वारे हत्या करू नये.
-* सत्य - सत्य म्हणजे नेहमी खरे बोलावे.
-* अहिंसा - अहिंसा म्हणजे कोणत्याही जीवाची मन, वचन, काया द्वारे हत्या करू नये.
+* अस्तेयं - अस्तेय म्हणजे चोरी करू नये.
-* अस्तेय - अस्तेय म्हणजे चोरी करू नये.
 * अपरिग्रह - अपरिग्रह म्हणजे द्रव्यसंग्रह करू नये, स्वार्थी वृत्तीचा त्याग करावा.
 * ब्रह्मचर्य - मनामध्ये कामवासना बाळगू नये.