हिरण्यकश्यपू

हिरण्यकश्यपू (संस्कृत: हिरण्यकश्यपू, IAST: Hiraṇyakashyapu), ज्याला हिरण्यकश्यप असेही म्हणतात, पुराणातील असुरांचा दैत्य राजा होता. हिरण्यकश्यपू आणि त्याचा धाकटा भाऊ हिरण्याक्ष आणि त्याची धाकटी बहीण होलिका हे तीन अपत्ये ही महर्षी कश्यप आणि दैत्य माता दिती यांची पहिलीच संताने होती. दैत्य माता दितीमध्ये सायंकाळच्या वेळी अचानक कामवासना प्रकट झाल्यामुळे त्यांना श्राप म्हणून अशी असुर प्रवृत्तीची संताने प्राप्त झाली.

हिंदू पौराणिक कथांमध्ये, हिरण्यकश्यपूचा धाकटा भाऊ, हिरण्याक्ष, याला विष्णूच्या वराह (रानडुक्कर) अवताराने मारले होते. यामुळे संतप्त झालेल्या हिरण्यकश्यपूने सृष्टीकर्ता ब्रह्मदेवाकडून वरदान प्राप्त करण्यासाठी तप करून अभेद्यतेचे/अमरतेचे वरदान मिळवण्याचा निर्णय घेतला. तिन्ही जगाला वश केल्यानंतर, विष्णूच्या नरसिंह (मनुष्य-सिंह) अवताराने त्याचा वध केला.