राम सुतार (शिल्पकार)
राम सुतार हे आंतरराष्ट्रीय ख्यातीचे मुक्त शिल्पकार आहेत. यांचा जन्म इ.स. १९२५ मध्ये धुळे जिल्ह्यातील गोंदूर येथे झाला. सुतार यांनी २००हून अधिक शिल्पे जगातील पाचही खंडांत बनवली आहेत. दिल्ली येथील संसद भवनाच्या प्रांगणात राम सुतार यांची शिल्पे आहेत.[१]
जीवन
[संपादन]इ.स. १९५२ मध्ये सर जे. जे. आर्टस कॉलेजमध्ये शिल्पकलेची पदवी मिळवली. यावेळी त्यांना मानाचे मेयो सुवर्णपदक मिळाले. इ.स. १९५४ मध्ये भारतीय पुरातत्त्व खात्यात नोकरीची सुरुवात - औरंगाबाद येथे केली. अजिंठा-वेरूळ लेण्यांमधील खराब झालेल्या शिल्पांची डागडुजी करण्याचे काम त्यांनी केले. इ.स.१९५८मध्ये त्यांनी दिल्लीला स्थलांतर केले.
बालपण
[संपादन]त्यांचे वडील लोहारकाम आणि सुतारकाम करीत असत. शेतीची अवजारे तयार करणे, बैलगाडी बनविणे, लाकडावर कोरीव काम करणे,मातीची खेळणी बनविणे, शेणाने सारवलेल्या भिंतीवर चित्रे रंगविणे वगैरे गोष्टी ते लहानवयातच शिकले. त्यांच्या धुळे जिल्ह्यातील गोंडूर गावात शिक्षणाची सोय उपलब्ध नसल्यामुळे त्यांनी मँट्रिकपर्यंत शिक्षण आपल्या नातेवाईकांकडे राहून अतिशय कष्टाने पूर्ण केले. मुंबई येथे त्यांनी श्रीराम कृ.जोशी ह्यांच्या मार्गदर्शनानुसार सर जे.जे.स्कूल ऑफ आर्ट मध्ये प्रवेश घेऊन १९५३ साली शिल्पकलेत प्रथम वर्गात पदविका मिळविली. त्यांच्या शिल्पकार म्हणून कारकिर्दीला सन १९६० मध्ये चंबळ नदीच्या सीमेंट-कॉन्क्रीटच्या प्रतिकात्मक शिल्पाकृती ने झाली. हे शिल्प चंबळ नदीवरील गांधीसागर धरणाच्या ठिकाणी आहे.[२]
सर्जनशील वाटचाल
[संपादन]ज्येष्ठ शिल्पकार राम सुतार ह्यांनी १९ फेब्रुवारी २०२५ रोजी वयाची शंभरी पार केली. त्यांच्या पंचाहत्तर वर्षाच्या शिल्प घडविण्याच्या कारकिर्दीत त्यांनी व्यक्तिशिल्पे,म्युरल्स, एखाद्या संकल्पनेला धरून शिल्प असे अनेक शिल्पकला प्रकार हाताळले. दिल्लीत त्यांनी व्यक्तींचे सुमारे पन्नास पुतळे बनविले.त्यांनी बनविलेल्या शिल्पाकृती संसदभवन,राष्ट्रपती भवन आणि विविध राज्ये,आणि देशविदेशात आहेत. ते कधीही गुणवत्तेशी तडजोड करीत नाहीत. त्यांनी आकाराने मोठे तसेच संख्येने मोठे असे अनेक पुतळे बनविले. विचारमग्न अवस्थेत असलेले महात्मा गांधी यांचे संसदभवन येथील कलात्मक व्यक्तीशिल्प आणि वल्लभभाई पटेल ह्यांचे सरदार सरोवर येथील उत्तुंग शिल्प ही त्यांची सर्वात लोकप्रिय शिल्पे आहेत. [३]
पुरस्कार
[संपादन]- इ.स.१९९९ - पद्मश्री
- इ.स.२०१०- दि बॉम्बे आर्ट सोसायटीचा रूपधर जीवनगौरव पुरस्कार
दि बॉम्बे आर्ट सोसायटीचा रूपधर जीवनगौरव पुरस्कार
◆ इ.स .2016 टागोर सांस्कृतिक सौहार्द पुरस्कार (भारत सरकार)*2018ला प्रदान करण्यात आला
♦️2024 चा महाराष्ट्र भूषण पुरस्कार
हे सुद्धा पहा
[संपादन]सरदार सरोवर येथील सरदार वल्लभभाई पटेल पुतळा[४]
संदर्भ आणि नोंदी
[संपादन]- ^ राम सुतार. Loksatta (Marathi भाषेत). 19-11-2018 रोजी पाहिले.
संसद भवनाच्या आवारातील मौलाना आझाद (१८ फूट), इंदिरा गांधी (१७ फूट), राजीव गांधी (१२ फूट), गोविंदवल्लभ पंत (१० फूट) आणि जगजीवनराम (९ फूट) असे पुतळे घडविले आहेत, महात्मा गांधी आणि डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर यांचेही अनेक पुतळे त्यांनी घडविलेले आहेत, रवीन्द्रनाथ टागोर यांचा टोकिओतील पुतळा राम सुतार यांनी निर्मिलेला आहे, तसेच गांधीजींचे त्यांच्या स्टुडिओत घडलेले अनेक अर्धपुतळे भारत सरकारने परदेशांना भेट म्हणून दिलेले आहेत.
|ॲक्सेसदिनांक=मधील दिनांक मूल्ये तपासा (सहाय्य)CS1 maint: unrecognized language (link) - ^ महाराष्ट्र टाईम्स, शुक्रवार, दिनांक,७ मार्च २०२५
- ^ महाराष्ट्र टाईम्स, शुक्रवार, दिनांक ७ मार्च २०२५
- ^ महाराष्ट्र टाईम्स, शुक्रवार, दिनांक ७ मार्च २०२५
बाह्यदुवे
[संपादन]