पुष्पा भारती

पुष्पा भारती
जन्म	१९३५
भाषा	हिन्दी
साहित्य प्रकार	कथा, चरित्र, प्रवासवर्णन
पुरस्कार	महाराष्ट्र राज्य हिंदी साहित्य अकादमी पुरस्कार (२००८) व्यास सन्मान (२०२३) कालिदास अकादमी कडून हिंदी सेवा सन्मान उत्तर प्रदेश हिंदी संस्थान तर्फे साहित्य भूषण

पुष्पा भारती (१९३५ - ) या एक हिंदी लेखिका आहेत. त्यांनी हिंदी भाषेत १७ पुस्तके लिहिली आहेत.

चरित्र

पुष्पा भारती यांचा जन्म १९३५ मध्ये उत्तर प्रदेशातील मुरादाबाद येथे झाला. त्यांनी १९५५ मध्ये अलाहाबाद विद्यापीठातून हिंदी साहित्यात मास्टर ऑफ आर्ट्स केले. त्यांचे लग्न प्रसिद्ध हिंदी लेखक धरमवीर भारती यांच्याशी झाले होते. १९४२ च्या भारत छोडो आंदोलनाने भारतीला कथा लिहिण्यास प्रेरित केले.

प्राध्यापिका म्हणून त्यांनी १९५७ ते १९६० या काळात कलकत्त्याच्या पदवी महाविद्यालयात आणि १९७५ मध्ये मुंबईत अध्यापन केले.

त्यांची साहित्यिक कारकीर्द अनेक दशकांची आहे. त्यांनी विविध शैलींमध्ये पुस्तके लिहिली आणि संपादित केली आणि तिची व्यापक समीक्षकांची प्रशंसा केली. शुभागता, ढाई आखर प्रेम के, सारस संवाद, सफर सुहाने आणि इतर अनेकांसह त्यांच्या उल्लेखनीय कामांनी वाचकांमध्ये लोकप्रियता मिळवली आहे.

त्यांच्या संपूर्ण कारकिर्दीत, पुष्पा भारती यांनी अनेक पुस्तके लिहिली ज्यात रोमांचक सत्य कथाएं, प्रेम पियाला जिन पिया, धाई अक्षर प्रेम के, सारस संवाद, सफर सुहाने, आधुनिक साहित्य बो, एक दुनिया बच्चों की, वादें , यादें आणि यादें यांचा समावेश आहे.

त्या भारत सरकारच्या बालचित्रपट निर्मिती संस्थेत सामील झाल्या. त्यांनी १९८८ मध्ये फिल्म सेन्सॉर बोर्डासाठी ज्युरी सदस्य म्हणूनही काम केले होते.

त्यांनी अमिताभ बच्चन यांच्यावर अमिताभ बच्चन जीवन गाथा नावाचे चरित्रही लिहिले आहे. ते २०२१ मध्ये वाणी प्रकाशनाने प्रकाशित केले आहे.

संदर्भग्रंथ

• रोमांचक सत्य कथाएं (दोन भागात)
• प्रेम पियाला जिन पिया
• धाई अक्षर प्रेम के
• सरस संवाद
• सफर सुहाने
• आधुनिक साहित्य बोध
• एक दुनिया बच्चन की
• वादेईन
• यादें, यादें और यादें
• अक्षर अक्षर यज्ञ
• धरमवीर भारती से साक्षात्कार
• मेरी वाणी गारिक-वासना
• सांस की कलाम से
• धर्मवीर भारती की साहित्य-साधना
• हरिवंशराय बच्चन की साहित्य-साधना
• पुष्पांजली

वैयक्तिक जीवन

तिचे लग्न धरमवीर भारतीशी झाले होते. त्या मुंबईतील वांद्रे येथील साहित्य सहवास या अपार्टमेंट इमारतीत राहतात.

पुरस्कार आणि ओळख

त्यांच्या साहित्यिक योगदानाबद्दल पुष्पा भारती यांना २००८ मध्ये महाराष्ट्र राज्य हिंदी साहित्य अकादमी पुरस्कार, मध्य प्रदेश सरकारच्या कालिदास अकादमीकडून हिंदी सेवा सन्मान आणि उत्तर प्रदेश हिंदी संस्थान, उत्तर प्रदेश सरकारकडून साहित्य भूषण असे विविध सन्मान मिळाले आहेत.

विशेष म्हणजे, त्यांची आठवण, यादें और यादें (२०१६), केके बिर्ला फाउंडेशनने २०२३ मध्ये ३३ व्या व्यास सन्मानाने सन्मानित केले. या पुरस्कारामध्ये ४ लाख रुपये रोख, मानपत्र आणि सन्मानचिन्ह यांचा समावेश आहे.

रामा पुरस्कार, स्वजन पुरस्कार, भारती गौरव पुरस्कार, आशीर्वाद सारस्वत पुरस्कार, आणि उत्तर हिंदी शिरोमणी पुरस्कार यासारख्या इतर प्रतिष्ठित पुरस्कारांचीही ती प्राप्तकर्ता आहे.

बाह्य दुवे

• आजकाल नावाच्या मासिकाला दिलेली पुष्पा भारतीची मुलाखत (पृष्ठ ३१ ते ३७)