पद्मा सचदेव

विकिपीडिया, मुक्‍त ज्ञानकोशातून
Padma Sachdev (es); পদ্মা সচদেব (bn); Padma Sachdev (fr); પદ્મા સચદેવ (gu); पद्मा सचदेव (mai); Padma Sachdev (sq); Padma Sachdev (it); Padma Sachdev (ast); Padma Sachdev (ca); पद्मा सचदेव (mr); Padma Sachdev (de); ପଦ୍ମା ସଚଦେବ (or); Padma Sachdev (ga); Padma Sachdev (en); पद्मा सचदेव (ne); ಪದ್ಮಾ ಸಚ್ ದೇವ್ (kn); Padma Sachdev (tr); پدما سچدیو (ur); پدما سچدیو (pnb); Padma Sachdev (sl); Padma Sachdev (id); Padma Sachdev (pl); പദ്മ സച്ദേവ് (ml); Padma Sachdev (nl); بادما ساتشديف (arz); पद्मा सचदेव (hi); పద్మ సచ్‌దేవ్ (te); ਪਦਮਾ ਸਚਦੇਵ (pa); পদ্মা সচদেৱ (as); بادما ساتشديف (ar); Padma Sachdev (en-us); பத்மா சச்தேவ் (ta) Novelista y poetisa india (es); poétesse et romancière indienne (fr); ડૉંગરી ભાષાના ભારતીય કવયિત્રી અને નવલકથાકાર (gu); भारतीय कवयित्री आणि कादंबरीकार (mr); indische Autorin (de); ଭାରତୀୟ ଔପନ୍ୟାସିକ, କବି (or); file agus úrscéalaí Indiach (ga); بھارتی ناول نگار (ur); hinduska poetka i powieściopisarka (pl); ഇന്ത്യന്‍ രചയിതാവ് (ml); Indiaas auteur (nl); भारतीय कवयित्री और उपन्यासकार (hi); డోగ్రీ కవి, నవలాకారుడు (te); Indian poet and novelist (en); شاعرة وروائية هندية (ar); Indian poet and novelist (en-us); இந்தியக் கவிஞர், புதின ஆசிரியர் (ta)
पद्मा सचदेव 
भारतीय कवयित्री आणि कादंबरीकार
माध्यमे अपभारण करा
  विकिपीडिया
स्थानिक भाषेतील नावपद्मा सचदेव
जन्म तारीखइ.स. १९४०
जम्मू
मृत्यू तारीखऑगस्ट ४, इ.स. २०२१
मुंबई
नागरिकत्व
व्यवसाय
वैवाहिक जोडीदार
पुरस्कार
अधिकार नियंत्रण
साचा:Translations:Template:Wikidata Infobox/i18n/msg-editlink-alttext/mr

पद्मा सचदेव (१७ एप्रिल १९४० - ४ ऑगस्ट २०२१) एक भारतीय कवयित्री आणि कादंबरीकार होत्या. डोग्री भाषेतील त्या पहिल्या आधुनिक महिला कवयित्री होत्या.[१] त्यांनी हिंदीतही लिखाण केले. त्यांनी अनेक कविता संग्रह प्रकाशित केले, ज्यात मेरी कविता मेरे गीत यांचा समावेश आहे, ज्याला १९७१ मध्ये साहित्य अकादमी पुरस्कार मिळाला होता.[२][३] त्यांना २००१ मध्ये पद्मश्री[४] मध्य प्रदेश सरकारचा कबीर सन्मान (२००७-०८),[५] २०१५ मध्ये सरस्वती सन्मान,[६][७] व २०१९ मध्ये साहित्य अकादमी फेलोशिप प्रदान करण्यात आले होते.[८]

वैयक्तिक जीवन आणि मृत्यू[संपादन]

सचदेव यांचा जन्म १७ एप्रिल १९४० रोजी जम्मू येथील पुरमंडल येथे बारू ब्राह्मण कुटुंबात झाला.[९] संस्कृत विद्वान, प्रोफेसर जय देव बडू यांच्या तीन मुलांपैकी त्या सर्वात मोठ्या होत्या. १९४७ मध्ये भारताच्या फाळणीदरम्यान त्यांच्या वडिलांची हत्या झाली. त्यांनी प्रथम वेदपाल दीपशी लग्न केले आणि नंतर १९६६ मध्ये " सिंग बंधू " या संगीत जोडीतील गायक सुरिंदर सिंग यांच्याशी विवाह केला.[१०] त्या आणि सुरिंदर सिंग आधी नवी दिल्लीत राहत होते, पण नंतर मुंबईत स्थलांतरित झाले.[२] ४ ऑगस्ट २०२१ रोजी वयाच्या ८१ व्या वर्षी मुंबईत निधन झाले.[११][१२]

कारकिर्द[संपादन]

सचदेव यांनी ऑल इंडिया रेडिओ, जम्मू केंद्र येथे १९६१ पासून उद्घोषक म्हणून काम केले. येथे त्यांची भेट सिंग बंधू संगीताच्या जोडीतील हिंदुस्थानी गायक सुरिंदर सिंग यांच्याशी झाली, जे त्यावेळी तेथे अधिकारी होता.[१०] त्यानंतरच्या काही वर्षांत त्यांनी ऑल इंडिया रेडिओ, मुंबई येथेही काम केले.[२]

१९७१ मध्ये मेरी कविता मेरे गीत या काव्यसंग्रहासाठी सचदेव यांना साहित्य अकादमी पुरस्कार (डोग्री) मिळाला. काव्यसंग्रहाच्या प्रस्तावनेत लिहिताना, हिंदी कवी रामधारीसिंह दिनकर यांनी नमूद केले, "पद्मायांच्या कविता वाचल्यानंतर मला वाटले की मी माझे पेन फेकून द्यावे – कारण पद्मा जे लिहितात ती खरी कविता आहे." बूंद बावडी हे त्यांचे आत्मचरित्र एक अभिजात वाड्‍मय मानले जाते. त्यांचे पुस्तक इन बिन भारतीय कुटुंबांमध्ये घरगुती मदतनीसांनी बजावलेल्या कमी कौतुकास्पद भूमिकेला संबोधित करतात.[१३]

१९७३ मध्ये आलेल्या वेद राहींच्या <i>प्रेम परबत</i> या हिंदी चित्रपटातील "मेरा छोटासा घर बार" या गाण्याचे बोल सचदेव यांनी लिहिले होते ज्यात जयदेव यांचे संगीत होते. त्यानंतर, १९७८ च्या हिंदी चित्रपट आँखो देखी मधील दोन गाण्यांचे गीत लिहिले, ज्यात जे. पी. कौशिक यांचे संगीत होते. मोहम्मद रफी आणि सुलक्षणा पंडित यांनी गायलेले युगल गीत "सोना रे, तुझे कैसे मिलू" प्रसिद्ध झाले. १९७९ साली आलेल्या साहस या हिंदी चित्रपटासाठी त्यांनी योगेशसोबत गीतेही लिहिली होती, ज्याला अमीन संगीताचे संगीत होते.[१२]

पुस्तके[संपादन]

  • मेरी कविता मेरे गीत (१९६९)[१४]
  • तवी ते चनहान (तावी आणि चिनाब नद्या, १९७६)
  • नेहरिया गलियान (डार्क लेन्स, १९८२)
  • पोटा पोटा निंबाळ (फिंगरटिपफुल क्लाउडलेस स्काय, १९८७)
  • उत्तर वाहिनी (१९९२)
  • तैंथियन (१९९७) [१][२]
  • दिवाणखाना (मुलाखती)
  • चिठ चेटे (आठवणी)
  • नौशीन किताबघर, १९९५.
  • मैं कहती हूं अंखिन देखी (प्रवास कथा). भारतीय ज्ञानपीठ, १९९५.
  • भटको नाही धनंजय . भारतीय ज्ञानपीठ, १९९९. .
  • आमराई राजकमल प्रकाशन, २००० .आयएसबीएन 8171787649
  • जम्मू जो कभी सहारा था (कादंबरी). भारतीय ज्ञानपीठ, २००३. आयएसबीएन 8126308869
  • फिरा क्या हुआ? , ज्ञानेश्वर आणि पार्थ सेनागुप्तासह. नॅशनल बुक ट्रस्ट, २००७. आयएसबीएन 8123750420

पुरस्कार[संपादन]

१९७१ मध्ये पद्मा सचदेव यांना साहित्य अकादमी पुरस्कार मिळाला. २००१ मध्ये भारत सरकारने त्यांना पद्मश्री पुरस्काराने सन्मानीत केले. २००७-०८ मध्ये त्यांना मध्यप्रदेश सरकारचा "कबीर सन्मान" देण्यात आल जो कवितांमधील त्यांच्या कार्यासाठी दिला जातो. चित्त-चेटे या डोग्री भाषेतील आत्मचरित्रासाठी त्यांना २०१५ मध्ये "सरस्वती सन्मान" मिळाला. त्याच वर्षी पश्चिम बंगालच् भारतीय भाषा परिषदद्वारा त्यांना "कृतीतव स्मग्र सन्मान" देण्यात आला. २०१७ मध्ये जम्मू काश्मीरच्या डीबी पंत मेमोरियल ट्रस्टने सचदेव यांना "दिनूभाई पंत लाइफ टाईम अचिव्हमेंट अवॉर्ड" प्रदान केला.[१५][१६]

संदर्भ[संपादन]

  1. ^ a b K. M. George; Sahitya Akademi (1992). Modern Indian Literature, an Anthology: Plays and prose. Sahitya Akademi. ISBN 8172013248.
  2. ^ a b c d Divya Mathur (2003). "Padma Sachdev:Introduction". Aashaa: Short Stories by Indian Women Writers: Translated from Hindi and Other Indian Languages. Star Publications. ISBN 8176500755.
  3. ^ "Sahitya Akademi Award". Official website. Archived from the original on 21 February 2014. 26 February 2013 रोजी पाहिले.
  4. ^ "Padma Awards Directory (1954–2009)" (PDF). Ministry of Home Affairs. Archived from the original (PDF) on 10 May 2013.
  5. ^ "Rashtriya Mahatma Gandhi Award to be given to Seva Bharti". 10 August 2008. Archived from the original on 27 September 2013. 26 February 2013 रोजी पाहिले.
  6. ^ "Jammu-born poet Padma Sachdev gets Saraswati Samman". Business Standard India. Press Trust of India. 12 April 2016. 4 August 2021 रोजी पाहिले.
  7. ^ "Dogri poet Padma Sachdev awarded Saraswati Samman". India Today (इंग्रजी भाषेत). April 12, 2016. 2021-12-01 रोजी पाहिले.
  8. ^ "Padma Sachdev conferred Akademi's highest honour". DailyExcelsior (इंग्रजी भाषेत). 12 June 2019. 4 August 2021 रोजी पाहिले.
  9. ^ "Padamshree Padma Sachdev". DailyExcelsior (इंग्रजी भाषेत). 17 April 2021. 4 August 2021 रोजी पाहिले.
  10. ^ a b "Song of the Singhs". The Hindu. 6 May 2004. Archived from the original on 5 July 2004. 26 February 2013 रोजी पाहिले.
  11. ^ "Eminent Dogri Poet Padma Sachdev dies at 81, Jitendra Singh mourns". United News of India. 4 August 2021. 4 August 2021 रोजी पाहिले.
  12. ^ a b "Dogri Poet Padma Sachdev Is No More". Kashmir Life. 4 August 2021. 4 August 2021 रोजी पाहिले.
  13. ^ Ghosh, Avijit; Khajuria, Sanjay (August 5, 2021). "Noted Dogri writer Padma Sachdev, who passed away, worked closely with Lata Mangeshkar". The Times of India (इंग्रजी भाषेत). 2021-08-07 रोजी पाहिले.
  14. ^ Ghosh, Avijit; Khajuria, Sanjay (August 5, 2021). "Noted Dogri writer Padma Sachdev, who passed away, worked closely with Lata Mangeshkar". The Times of India (इंग्रजी भाषेत). 2021-08-07 रोजी पाहिले.
  15. ^ "Padma Sachdev conferred with Dinu Bhai Pant Life Time Award". DailyExcelsior (इंग्रजी भाषेत). 3 October 2017. 4 August 2021 रोजी पाहिले.
  16. ^ "Dogri poetess Padma Sachdev awarded Krutitava Smagra Samman". www.thehansindia.com (इंग्रजी भाषेत). 7 March 2016. 4 August 2021 रोजी पाहिले.
"https://mr.wikipedia.org/w/index.php?title=पद्मा_सचदेव&oldid=2372774" पासून हुडकले