नित्यानंद (भारतीय गुरु)
नित्यानंद (नोव्हेंबर/डिसेंबर, १८९७ [१] – ८ ऑगस्ट, १९६१) हे भारतीय गुरू होते. नित्यानंद यांचा जन्म कोयलांडी (पांडालयिनी), मद्रास प्रेसिडेन्सी, ब्रिटिश भारत (आता कोझिकोड जिल्हा, केरळ ) येथे झाला. त्यांचे शिष्य त्यांना भगवान नित्यनंद असेही म्हणत
चरित्र[संपादन]
बालपण[संपादन]
नित्यानंद यांच्या जन्माबद्दलचे तपशील तुलनेने अज्ञात आहेत. त्यांच्या शिष्यांच्या म्हणण्यानुसार, नित्यानंदाना तुनेरी गावात, कोयलांडी, मद्रास प्रेसिडेन्सी, ब्रिटीश भारत येथे युनम्मा नायर नावाच्या एका महिलेने शोधून काढले होते, ज्याचा विवाह चथू नायरशी झाला होता. नायर दाम्पत्याने या मुलाला दत्तक घेतले आणि स्वतःच्या पाच मुलांसह त्याची काळजी घेतली. नित्यानंद यांना त्यांच्या पालकांनी रमण असे नाव दिले. नायर दाम्पत्य शेतकरी होते, त्यांनी ईश्वर अय्यर नावाच्या श्रीमंत वकिलाच्या मालकीच्या शेतांचीही काळजी घेतली, ज्यांचा त्यांच्यावर खूप विश्वास होता. [२] नित्यानंद यांचे पालक तीन वर्षांचे असताना वारले आणि सहा वर्षांचे असताना त्यांची आई. मरण्यापूर्वी तिने नित्यानंदची जबाबदारी ईश्वर अय्यर यांच्याकडे सोपवली. [३]
आध्यात्मिक जीवन[संपादन]
अगदी बालपणातही, नित्यानंद एक विलक्षण प्रगत आध्यात्मिक अवस्थेत असल्याचे दिसत होते, ज्यामुळे ते ज्ञानी जन्माला आले होते असा विश्वास निर्माण झाला. अखेरीस त्याला नित्यानंद हे नाव देण्यात आले, ज्याचा अर्थ, "सदैव आनंदात" आहे. [४]
वयाच्या विसाव्या वर्षापूर्वी, नित्यानंद एक भटके योगी बनले, त्यांनी हिमालय आणि इतर ठिकाणी योग अभ्यास आणि सरावांवर वेळ घालवला. १९२० पर्यंत ते दक्षिण भारतात परतले. [५]
दक्षिण भारतात स्थायिक झालेल्या नित्यानंदांनी चमत्कार करून आजारी लोकांना बरे करण्यासाठी नावलौकिक मिळवला. त्यांनी केरळ राज्यातील कान्हनगड जवळ आश्रम बांधण्यास सुरुवात केली. कान्हनगडावरील डोंगरी मंदिर आणि आश्रम आता तीर्थक्षेत्रे आहेत. ज्या ठिकाणी तपश्चर्या करत बसले होते त्या जवळच्या टेकड्यांमधील गुरुवन हे जंगल आता यात्रेकरूंचे माघार आहे. [५]
१९२३ पर्यंत, नित्यानंद महाराष्ट्र राज्यातील तानसा खोऱ्यात भटकले होते. तेथे, चमत्कारी कार्यकर्ता म्हणून त्यांची ख्याती मुंबईसारख्या दूरच्या लोकांना आकर्षित करते, तरीही त्यांनी कोणत्याही चमत्काराचे श्रेय घेतले नाही. ते म्हणाले, "जे काही घडते ते ईश्वराच्या इच्छेने आपोआप घडते." [३] [४] नित्यानंदांनी स्थानिक आदिवासींना खूप मदत केली. नित्यानंदांनी एक शाळा स्थापन केली, जिथे त्यांनी विद्यार्थ्यांना अन्न आणि कपडे दिले.
गुरू[संपादन]
गुरू म्हणून, नित्यानंद यांनी मौखिक शिकवणी तुलनेने कमीच दिली. १९२० च्या सुरुवातीपासून, मंगळूरमधील त्यांचे भक्त संध्याकाळी त्यांच्यासोबत बसायचे. अधूनमधून शिकवणी द्यायची तरी बहुतेक तो गप्प बसायचा. तुलसीअम्मा (तुलसी अम्मा) (१८८२-१९४५) नावाच्या स्त्री भक्ताने त्यांच्या काही शिकवणी आणि तिच्या विशिष्ट प्रश्नांची उत्तरे लिहून ठेवली. नंतर, या नोट्स कन्नड भाषेत संकलित करून प्रकाशित केल्या गेल्या आणि त्या चिदाकाश गीता म्हणून ओळखल्या गेल्या. [३]
१९३६ मध्ये ते गणेशपुरी गावातील शिवमंदिरात गेले आणि तेथे राहता येईल का असे विचारले. मंदिराची देखभाल करणाऱ्या कुटुंबाने सहमती दर्शवली आणि त्याच्यासाठी झोपडी बांधली. जसजसे त्यांचे अभ्यागत आणि अनुयायी वाढत गेले तसतसे झोपडी विस्तारत गेली आणि आश्रम बनले. त्याच्या सभोवतालच्या लोकांसाठी, तो एक अवधूत होता: जो दिव्य अवस्थेत लीन आहे.
अंतिम वर्षे आणि मृत्यू (समाधी)[संपादन]
नित्यानंद यांचे ८ ऑगस्ट १९६१ रोजी वयाच्या ६३ व्या वर्षी निधन झाले. त्यांची समाधी गणेशपुरी येथे समाधी मंदिरात आहे. गणेशपुरी येथील गुरुदेव सिद्धपीठ आश्रमातही त्यांना समर्पित देवस्थान आहे. गणेशपुरीतील त्यांचा आश्रम, पर्यटन वसतिगृह आणि त्यांच्या जीवनाशी निगडीत इतर इमारती श्री भीमेश्वर सद्गुरू नित्यानंद संस्था गणेशपुरी यांनी जतन केल्या आहेत. तीर्थक्षेत्र असलेल्या गणेशपुरी येथील त्यांच्या समाधीची जबाबदारीही या ट्रस्टवर आहे.
कन्हानगड येथील एक ट्रस्ट तेथे असलेल्या आश्रम आणि मंदिरांची देखभाल करते. ट्रस्ट काही शैक्षणिक संस्था आणि धर्मशाळा देखील चालवते.
नित्यानंदांचे गुरू[संपादन]
नित्यानंद यांच्या चरित्रकारांच्या मते, नित्यानंदांच्या गुरूची ओळख एक रहस्य आहे. [६] त्यांच्या एका चर्चेत त्यांचे विद्यार्थी स्वामी मुक्तानंद म्हणाले की नित्यानंदांचे गुरू केरळमधील एक अज्ञात सिद्ध होते. [७]
संदर्भ[संपादन]
- ^ Hatengdi, M.U. (1990). Nityananda: The Divine Presence. Rudra Press. p. iv.
- ^ Page 4 Life of Bhagawan Nityananda & Chidakasha Geeta, by Deepa Kodikal Publisher Surendra Kalyanpur, Mumbai, 2007
- ^ a b c Nityananda (1985). The Sky of the Heart: Jewels of Wisdom from Nityananda. Rudra Press. ISBN 0-915801-02-7. चुका उधृत करा: अवैध
<ref>tag; नाव "ns" वेगवेगळ्या मजकूराशी अनेकदा जोडलेले आहे - ^ a b Brooks, Douglas; Sabharathnam, S. P. (1997). Meditation Revolution. Agama Press. ISBN 0-9654096-0-0. चुका उधृत करा: अवैध
<ref>tag; नाव "mr" वेगवेगळ्या मजकूराशी अनेकदा जोडलेले आहे - ^ a b Muktananda, Swami (1996). Bhagawan Nityananda of Ganeshpuri (2nd Revised ed.). Siddha Yoga Publications. ISBN 0-911307-45-1. चुका उधृत करा: अवैध
<ref>tag; नाव "bng" वेगवेगळ्या मजकूराशी अनेकदा जोडलेले आहे - ^ John Paul Healy (2010), Yearning to Belong: Discovering a New Religious Movement, Ashgate Publishing, Ltd., p.10
- ^ Muktananda, Swami (1978). Satsang with Baba Volume 4. Oakland, Ca.: SYDA Foundation. p. 17. ISBN 0-914602-32-2.
Q: Did Baba Nityananda have a Guru in the physical or subtle body? If so, could you tell us something of him and his lineage?/ Baba: Who would dare ask Nityananda about his Guru? It is enough for one to know about one’s father, and what the father’s father was like, is the father’s concern. It is only the father who would bother about the man who was his father. Nityananda did come from a line. He belonged to the line of great Siddhas.