गुरुदेव सिद्ध पीठ

गुरुदेव सिद्ध पीठ हे गुरुदेव सिद्ध पीठ ट्रस्ट द्वारे चालवले जाणारे आणि सिद्ध योग मार्गाची सेवा करणारे भारतीय आश्रम आहे. हे महाराष्ट्र राज्यातील गणेशपुरी आणि वज्रेश्वरी या गावांच्या मध्ये ७० मैल (११० किमी) वसलेले आहे. सिद्ध योग मार्गावर ते "मातृ आश्रम" म्हणून ओळखले जाते कारण तेथूनच सिद्ध योगाची सुरुवात झाली.

इतिहास

आश्रमाचा उगम भगवान नित्यानंद या नावाने ओळखल्या जाणाऱ्या गुरूपासून आहे, जे १९३६ पासून जवळच्या गणेशपुरी गावात होते. १९६१ मध्ये त्यांचा मृत्यू होण्यापूर्वी, नित्यानंदांनी त्यांचे भक्त, स्वामी मुक्तानंद यांना नित्यानंदांनी दिलेल्या जमिनीवर गणेशपुरीजवळ एक आश्रम बांधण्यास सांगितले होते. नित्यानंद यांनी भाकीत केले की आश्रम "खूप मोठा आणि सुंदर" होईल आणि जगभरातील लोकांना आकर्षित करेल.

नित्यानंदांच्या सन्मानार्थ स्वामी मुक्तानंद यांनी आश्रम स्थापन केला आणि त्याला श्री गुरुदेव आश्रम, असे संबोधले. १९७८ मध्ये मुक्तानंदांनी नाव बदलून गुरुदेव सिद्ध पीठ ठेवले. नित्यानंदांनी भाकीत केल्याप्रमाणे आश्रम वाढला आहे आणि नित्यानंद आणि मुक्तानंद (१९८२ मध्ये मरण पावलेल्या) या दोघांच्याही तीर्थक्षेत्र आहे.

आध्यात्मिक अभ्यासाव्यतिरिक्त, आश्रमाने परिसरातील आदिवासींच्या (आदिवासी लोकांच्या) फायद्यासाठी महत्त्वपूर्ण सेवाभावी सेवांची स्थापना केली. या लोकांसाठी आणि खोऱ्यातील इतर गरीब लोकांसाठी वैद्यकीय सेवा आणि घरे उपलब्ध करून देण्यात आली. या प्रकल्पांचे व्यवस्थापन करण्यासाठी प्रसाद प्रकल्पाची स्थापना करण्यात आली. या प्रकल्पाने अनेक नेत्रशिबिरेही आयोजित केली ज्यात मोतीबिंदूमुळे अंध असलेल्यांना मोफत सुधारात्मक शस्त्रक्रिया करून त्यांची दृष्टी परत मिळवून दिली. सध्याच्या प्रसाद प्रकल्पांमध्ये सेंद्रिय शेतकऱ्यांचे उपक्रम, सिंचन आणि जलसंधारण प्रकल्प, महिला बचत गट आणि एड्स प्रतिबंध जागृती यांचा समावेश आहे.

लोकप्रिय संस्कृतीत

एलिझाबेथ गिल्बर्टच्या २००६ च्या स्मरणिकेत अनेक भाष्यकारांनी गुरुदेव सिद्ध पीठाचा आश्रमाशी संबंध जोडला आहे, कारण, इतर संकेतांबरोबरच, यात एक बहुभाषिक महिला गुरू आहे जी स्वामींच्या अनुवादक होत्या, त्यांच्या उत्तराधिकारी होत्या आणि त्या आश्रमात राहतात. युनायटेड स्टेट्स, गुरुमाई चिद्विलासनंद यांचे गुणधर्म, आणि जिथे दररोज सकाळी ९० मिनिटांची गुरुगीता गायली जाते.

हिंदूइझम टुडे मासिकाने म्हटले आहे की १९६० च्या दशकात, आश्रम काही लोकांसह "एक कठोर अभयारण्य" होते. १९७० पासून, मुक्तानंदांनी मोठ्या प्रमाणावर प्रवास केला, हजारो अभ्यागतांना आश्रमात आणले. गुरुमाई आश्रमात असताना गर्दी आणखी वाढली. त्यानुसार, अभ्यागतांना किमान एक महिन्याच्या मुक्कामासाठी अर्ज करणे आवश्यक होते. मासिकाने नोंदवले की १९९५ पर्यंत पुन्हा एकदा कमी लोक होते: "सर्व काही सोपे आहे; शांतता अधिक खोल आहे."