नरेंद्र सिंग नेगी
 | या लेखातील मजकूर मराठी विकिपीडियाच्या विश्वकोशीय लेखनशैलीस अनुसरून नाही. आपण हा लेख तपासून याच्या पुनर्लेखनास मदत करू शकता.
नवीन सदस्यांना मार्गदर्शन हा साचा अशुद्धलेखन, अविश्वकोशीय मजकूर अथवा मजकुरात अविश्वकोशीय लेखनशैली व विना-संदर्भ लेखन आढळल्यास वापरला जातो. |
| नरेंद्र सिंग नेगी | |
|---|---|
| रेकॉर्ड कंपनी | |
नरेंद्र सिंह नेगी (जन्म 12 ऑगस्ट 1949), ज्यांना 'गढ रतन' आणि 'बॉब डिलन ऑफ द हिल्स' असेही संबोधले जाते, हे गढवाल आणि उत्तराखंडमधील सर्वात प्रमुख लोक गायक, संगीतकार आणि गढवाली भाषेत गाणारे कवी आहेत. [१] [२] अहवालानुसार, त्याने 1000 हून अधिक गाणी गायली आहेत. [३] उत्तराखंडच्या लोकसंगीत क्षेत्रातील त्यांचे अतुलनीय कार्य उत्तराखंडच्या सर्व आगामी गायकांसाठी प्रेरणादायी आहे. [४] [५] [६] [७] [८]
पार्श्वभूमी
[संपादन]नेगी यांचा जन्म पौरी गढवाल जिल्ह्यातील (उत्तराखंड) पौरी शहरात झाला आणि त्यांनी शालेय शिक्षणही पूर्ण केले. त्यांचे वडील भारतीय सैन्यात नायब सुभेदार होते. ग्रॅज्युएशनसाठी ते त्यांचे चुलत भाऊ अजितसिंग नेगी यांच्यासोबत रामपूरला गेले आणि त्यांनी त्यांना तबला शिकवला. त्यांना लहानपणापासूनच विविध सांस्कृतिक कार्यक्रमांमध्ये पारंपरिक लोकगायक ऐकण्याची आवड होती. 1974 मध्ये त्यांची आई आणि शहरातील इतर महिलांनी केलेल्या मेहनतीपासून प्रेरित होऊन त्यांनी पहिले गाणे लिहिले आणि तयार केले. [९]
संगीत कारकीर्द
[संपादन]नेगी यांनी 1974 मध्ये त्यांचे पहिले स्व-रचित गाणे रेकॉर्ड केले. 1976 मध्ये नेगीने त्यांचा पहिला संगीत अल्बम "गढवाली गीतमाला" रिलीज केला. या गीतमाला 10 वेगवेगळ्या भागात होत्या. या गढवाली गीतमाला वेगवेगळ्या कंपन्यांच्या असल्याने त्यांना सांभाळणे कठीण जात होते. त्यामुळे शेवटी त्यांनी स्वतंत्र शीर्षके देऊन त्यांच्या कॅसेट्स प्रसिद्ध करण्याकडे वळले. त्याचा पहिला अल्बम " बुरान्स " नावाने आला होता.
नेगी यांना 12 बीट्सचे मुख्य मधुर वाक्प्रचार आणि समकालीन गाण्यांमध्ये अनियमित चार-बीट लयबद्ध पॅटर्न (जौनसरी प्रदेशातील वैशिष्ट्यपूर्ण) सादर करण्याचे श्रेय जाते. [१०] प्रेम, दुःख, ऐतिहासिक घटना, सामाजिक, राजकीय, पर्यावरण या विषयावर त्यांनी गीते लिहिली आहेत. उत्तराखंडमधील " जागर ", "मंगल", "बसंती", "खुदर", "छोपाती", चौनफुला आणि झुमेला यांसारख्या उत्तराखंडमधील लोकप्रिय गाण्याच्या प्रत्येक शैलीत त्यांनी गायले आहे. राज्यात प्रचलित असलेल्या गढवाली, कुमाऊनी, जौनसारी अशा विविध स्थानिक भाषांमध्ये त्यांनी गाणी गायली आहेत.
चक्राचल, घरजवाई, आणि मेरी गंगा होली ता मैमा आली या गढवाली चित्रपटांनाही त्यांनी आवाज दिला आहे . उदित नारायण, लता मंगेशकर, आशा भोंसले, पौर्णिमा, सुरेश वाडकर, अनुराधा पौडवाल, जसपाल यांच्यासह बॉलीवूड गायकांनीही त्यांच्या संगीत दिग्दर्शनाखाली गढवाली चित्रपटांमध्ये गाणी गायली आहेत. त्यांनी सहकारी गढवाली उत्साही माधुरी बर्थवाल यांच्यासोबतही गाणे गायले. [११]
पुरस्कार
[संपादन]संगीत नाटक अकादमी 2022
[संपादन]नरेंद्र सिंह नेगी यांना 9 एप्रिल 2022 रोजी दिल्ली येथे संगीत नाटक अकादमी पुरस्काराने सन्मानित करण्यात आले आहे. राज्याचे लोकगायक नरेंद्रसिंग नेगी यांना राष्ट्रीय स्तरावरील प्रतिष्ठेच्या संगीत नाटक अकादमी पुरस्काराने सन्मानित केल्याबद्दल मुख्यमंत्री पुष्कर सिंह धामी यांनी त्यांचे अभिनंदन केले आहे. नरेंद्रसिंग नेगी यांना पारंपारिक लोकगीतांच्या क्षेत्रात दिलेला सन्मान हा राज्याचाही सन्मान असल्याचे ते म्हणाले. [१२] [१३] [१४] [१५] [१६]
आवाज रत्न पुरस्कार
[संपादन]हिंदी दिवस (15 सप्टेंबर 2021) निमित्त, उत्तराखंडचे लोक गायक नरेंद्र सिंह नेगी यांना आवाज रत्न पुरस्कार 2021 ने सन्मानित करण्यात आले आहे. [१७]
अल्बमची यादी
[संपादन]| अल्बम | प्रकाशन तारीख |
|---|---|
| kab Aeli | 2022 |
| स्याली रामदेयी | 2022 |
| बँड बिजोरा | 2022 |
| होरी का खिलाडी | 2022 |
| कामरा मवारा | 2022 |
| याखी बासा रे जौला | 2021 |
| कुई ता बात होली | 2020 |
| चली भाई मोटार चाली | 2005 |
| घश्यारी | 2002 |
| हळदी हात | 1995 |
| होसिया उमर | 2002 |
| जय धरी देवी | 1996 |
| काई त्या खोज्यानी होळी | 2006 |
| माया को मुंडारो | 2009 |
| नौचम्मी नरेना | 2006 |
| नयू नयू ब्यो चा | 2003 |
| रुमुक | 2005 |
| सलन्या स्याली | 2009 |
| समदोळा का द्विदिन | 2000 |
| स्यानी | 2002 |
| थंडो रे थंडो | 2004 |
| तू होळी बिरा | 2007 |
| तुझी माया मा | 2001 |
| उठा जगा उत्तराखंड | 2017 |
| खुड | 1995 |
| अब काठगा खैलो | 2012 |
| वा जुन्याली रात आएगी फिर याद | 2006 |
| तापकरा | 1999 |
| बरखा | 1992 |
| बसंत ढगे | 2010 |
| ताका चन ता ताका | 2007 |
| कारगीले लाडाईमा | 1999 |
| चिबडत | 1993 |
| गीत गंगा | 2002 |
| सुरमा सारेला | 2007 |
| चुयाळ | 2006 |
| जय भोले भंडारी | 2017 |
चित्रपटांची यादी
[संपादन]| चित्रपट | प्रकाशन तारीख |
|---|---|
| चक्राचाल | 1996 |
| घरजवाई | 1986 |
| मेरी गंगा होली ता मैमा आली | 2004 |
| कौथिग | 1987 |
| बटवारू | 2003 |
| चम घुंगरु | 2005 |
| जय धरी देवी | 2006 |
| सुबेरो घाम | 2014 |
संदर्भ
[संपादन]- ^ Pradeep, Rawat. "Kumaouni". Merosong. Online kumaouni and Garhwali songs Radio Station. 1 June 2016 रोजी पाहिले.
- ^ Narendra Singh Negi उम्र, पत्नी, बच्चे, परिवार, Biography in Hindi. News Hindustan (हिंदी भाषेत). 2022-05-14. 2022-05-15 रोजी पाहिले.
- ^ एक फौजी बनने की चाहत से लेकर गढ़रत्न बनने तक की कहानी, देखिये कैसा रहा नेगी जी का यह स्वर्णिम सफर. Newsuttarakhand (हिंदी भाषेत). 2020-05-15. 2022-10-15 रोजी पाहिले.
- ^ "Saving culture is society's duty". The Statesman. 20 February 2021 रोजी पाहिले.
- ^ "Narendra Singh Negi's love song at the age of 71". Navbharat Times (हिंदी भाषेत). 20 February 2021 रोजी पाहिले.
- ^ "उत्तराखंड सरकार लोकगायक नरेंद्र सिंह नेगी को पद्म पुरस्कार के लिए संस्तुति करेगी". Navbharat Times (हिंदी भाषेत). 10 April 2022 रोजी पाहिले.
- ^ "Uttarakhand government to recommend Padma award for Narendra Singh Negi, says CM Pushkar Singh Dhami". Deccan Herald (इंग्रजी भाषेत). 13 August 2021. 10 April 2022 रोजी पाहिले.
- ^ Desk, Hillywood (2019-10-26). "Narendra Singh Negi जी का नया गीत"जख मेरी माया रौंदी" हुआ रिलीज". Hillywood News : Entertainment gossips (इंग्रजी भाषेत). 2022-07-11 रोजी पाहिले.
- ^ Fiol, Stefan (2017-09-11). Recasting Folk in the Himalayas: Indian Music, Media, and Social Mobility (इंग्रजी भाषेत). University of Illinois Press. ISBN 978-0-252-09978-6.
- ^ Tanvir, Kuhu (June 2018). "Book Review: Jayson Beaster-Jones and Natalie Sarrazin (Eds), Music in Contemporary Indian Film: Memory, Voice, Identity". BioScope: South Asian Screen Studies. 9 (1): 108–110. doi:10.1177/0974927618767296. ISSN 0974-9276.
- ^ Negi, Sunil. "President of India felicitates Dr. Madhuri Barthwal with prestigious "WOMEN EMPOWERMENT AWARD"". NewsViewsNetwork (इंग्रजी भाषेत). 2021-01-12 रोजी पाहिले.
- ^ "U'Khand CM congratulates Narendra Singh Negi, Dewan Singh Bajeli for receiving Sangeet Natak Akademi Award". ThePrint. 9 April 2022.
- ^ Nautiyal, Pavan (9 April 2022). "लोक गायक नरेन्द्र सिंह नेगी व दीवान सिंह बजेली को संगीत नाट्य अकादमी पुरस्कार, पढ़िए 9 एप्रिल की बड़ी खबरें". oneindia (हिंदी भाषेत).
- ^ "Sangeet Natak Akademi Award: अपने गीतों से पहाड़ का हर रंग घोलने वाले नरेंद्र सिंह नेगी के सम्मान ने बढ़ाया उत्तराखंड का मान". Dainik Jagran (हिंदी भाषेत).
- ^ "उत्तराखंड के लिए गौरवशाली पल, नेगी दा को प्रतिष्ठित सम्मान देंगे राष्ट्रपति कोविंद". Rajya Sameeksha (हिंदी भाषेत). 10 April 2022 रोजी पाहिले.
- ^ "सम्मान: नेगी दा को कल मिलेगा संगीत नाट्य अकादमी पुरस्कार, राष्ट्रपति लोक गायक नरेंद्र सिंह नेगी समेत 44 हस्तियों को करेंगे पुरस्कृत". Amar Ujala (हिंदी भाषेत). 10 April 2022 रोजी पाहिले.
- ^ "ऋषिकेश: हिंदी दिवस पर गढ़ रत्न नरेंद्र सिंह नेगी को आवाज रत्न सम्मान से किया गया सम्मानित". Amar Ujala (हिंदी भाषेत). 10 April 2022 रोजी पाहिले.