धान्य

विकिपीडिया, मुक्‍त ज्ञानकोशातून
बाजारात विक्रीसाठी उपलब्ध असलेले धान्य

विविध प्रकारच्या खाण्यायोग्य झाडाच्या बीया, शेतात लागवड करून, त्यापासुन मनुष्यास अन्न वा व्यापारासाठी अनेकपटीत उत्पादिलेल्या बीयांना धान्य म्हणतात. जसे-गहु, तांदुळ, मका, ज्वारी, बाजरी इत्यादी.टरफल किंवा फळाच्या थरासह किंवा शिवाय असलेली मानवी किंवा प्राणी वापरासाठी कापणी केलेली लहान, कडक, कोरडी बी म्हणजे धान्य. [१] धान्य पीक म्हणजे धान्य निर्मीती करणारी वनस्पती. व्यावसायिक धान्य पीकाचे मुख्य दोन प्रकार म्हणजे तृणधान्ये आणि शेंग.

कापणी झाल्यानंतर, कोरडी धान्ये ही इतर मुख्य अन्नापेक्षा जास्त टिकाऊ असतात, जसेकी स्टार्ची फळे (प्लेनटेन्स, ब्रेडफ्रुट इ.) आणि कंद (गोड बटाटा, कसावा, आणि बरेच). या टिकाऊपणामुळे धान्य औद्योगिक शेतीसाठी सोयीस्कर आहे, कारण त्याची यांत्रिकदृष्ट्या कापणी होऊ शकते, रेल्वे किंवा जहाजाने वाहतूक होऊ शकते, कोष्ठागारामध्ये दिर्घकाळासाठी साठवणूक होऊ शकते, आणि गिरणीत पीठ केले जाऊ शकते किंवा तेल काढले जाऊ शकते. त्यामुळे, मोठ्या प्रमाणात जागतिक सामग्री बाजारांचे अस्तित्व हे मका, तांदूळ, सोयाबीन, गहू आणि इतर धान्यांसाठी असते परंतु कंद, भाजीपाला किंवा इतर पीकांसाठी नसते.

धान्ये आणि तृणधान्ये[संपादन]

धान्ये आणि तृणधान्ये ही कॅरिऑप्सिसच्या समानार्थी आहेत, जी गवत प्रजातीची फळे आहेत. कृषिविद्या आणि वाणीज्यामध्ये, इतर वनस्पती प्रजातींमधील बिया किंवा फळे यांना ते कॅरिऑप्सिस सारखे दिसत असल्यास धान्य म्हटल्या जाते. उदाहरणार्थ, अमरनाथची "धान्य अमरनाथ" अशी विक्री केली जाते, आणि अमरनाथ उत्पादनांचे "पूर्ण धान्य" असे वर्णन केले जाते. ऍन्डेजच्या प्री-हिस्पॅनिक नागरी संस्कृतीला धान्य आधारित अन्नाची व्यवस्था आहे, परंतु उच्च उन्नतीला कोणतेही धान्य तृणधान्य नव्हते. ऍन्डेजचे स्थानिक सर्व तीनही धान्ये (कनिवा, किविचा, आणि क्विनोआ) हे कणिस, तांदूळ आणि गव्हासारख्या गवतासारखी नव्हे तर मोठ्या पानांच्या वनस्पती आहेत.[२]

धान्य शेतीचा ऐतिहासिक परिणाम[संपादन]

धान्य शेतीच्या विकासामुळे जास्तीत जास्त अन्न उत्पादन आणि सहज साठविता येऊ शकले ज्यामुळे प्रथम कायमस्वरुपी वसाहती निर्माण होऊ शकल्या आणि समाजात विभागणी झाली. धान्य लहान, कडक आणि कोरडे असल्याने, ती ताजी फळे, मुळे आणि कंद यांसारख्या इतर प्रकारच्या अन्न पीकापेक्षा सहजतेने साठवले, मोजले जाऊ शकतात आणि त्याची वाहतूक केली जाऊ शकते. धान्य शेतीच्या विकासामुळे जास्तीतजास्त अन्नपदार्थाचे उत्पादन आणि साठवणूक होऊ शकली ज्यामुळे प्रथम कायमस्वरूपी वसाहती आणि समाजाची वर्गांमध्ये विभागणी होऊ शकली.[३]

व्यावसायिक सुरक्षा आणि आरोग्य[संपादन]

धान्य सुविधांवर धान्य सांभाळणाऱ्यांना विविध व्यावसायिक धोके आणि प्रभावाला सामोरे जावे लागू शकते. धोक्यांमध्ये धान्य अडकण्याचा समावेश असतो, जेथे कामगार धान्यामध्ये अडकतात आणि स्वतःला काढू शकत नाही;[४] धान्य धूळीच्या बारीक कणांमुळे,[५] आणि पडल्यामुळे स्फोट होतो.

संदर्भ[संपादन]

  1. ^ बॅबकॉक, प .ग ., एड. १९७६. वेबस्टरचा तिसरा नवीन आंतरराष्ट्रीय शब्दकोश. स्प्रिंगफील्ड, मॅसेच्युसेट्स: जी. आणि सी. मरियम कॉ.
  2. ^ "इंकासची गमावलेली पिके: अ‍ॅन्डिजच्या अल्प-ज्ञात वनस्पतींनी जगभरातील शेतीसाठी वचन दिले". nap.edu.
  3. ^ वेसल, टी. १९८४ . "संस्कृतीचे कृषी अधिष्ठान". जर्नल ऑफ अ‍ॅग्रीकल्चर अँड ह्युमन व्हॅल्यूज १:९–१२
  4. ^ "वाहत्या धान्य एंट्रॅपमेंट, धान्य बचाव आणि रणनीती आणि धान्य एंट्रॅपमेंट प्रतिबंध उपाय याबद्दल वारंवार विचारले जाणारे प्रश्न" (PDF). एक्स्टेंशन.एंटम.परदु.इ.डी.यु.
  5. ^ "उद्योगात ज्वालाग्राही धूळ: आग आणि स्फोटांचे परिणाम रोखणे आणि कमी करणे". osha.gov.