लागवड

लागवड म्हणजे शेतीमध्ये पिके किंवा झाडे लावण्याची प्रक्रिया. ही शेतीतील सर्वात महत्त्वाची पायरी आहे, कारण यावरच पिकांचे उत्पादन आणि शेतकऱ्यांचे उत्पन्न अवलंबून असते. लागवड करताना जमिनीची तयारी, बियाण्याची निवड, पाण्याची व्यवस्था आणि हवामानाचा विचार करावा लागतो.

लागवडीचे प्रकार

• हंगामी लागवड: ही लागवड हंगामानुसार केली जाते. खरीप हंगामात (जून ते सप्टेंबर) भात, मका, बाजरी यांसारखी पिके लावली जातात, तर रब्बी हंगामात (ऑक्टोबर ते मार्च) गहू, हरभरा, ज्वारी यांसारखी पिके लावली जातात. उन्हाळी हंगामात (मार्च ते मे) काही ठिकाणी भुईमूग, सूर्यफूल यांसारखी पिके घेतली जातात.

• बागायती लागवड: या प्रकारात फळझाडे किंवा बारमाही पिके लावली जातात, जसे की आंबा, नारळ, पेरू. यासाठी पाण्याची नियमित व्यवस्था आवश्यक असते.

• मिश्र लागवड: यात एकाच शेतात दोन किंवा अधिक पिके एकत्र लावली जातात, जसे की ज्वारी आणि तूर. यामुळे जमिनीचा वापर चांगला होतो आणि जोखीम कमी होते.

लागवडीसाठी आवश्यक बाबी

• जमिनीची तयारी: लागवड करण्यापूर्वी जमीन नांगरून, खणून आणि सपाट करावी लागते. यामुळे जमीन सुपीक आणि भुसभुशीत होते. सेंद्रिय खतांचा वापर केल्यास जमिनीची सुपीकता वाढते.

• बियाण्याची निवड: चांगल्या प्रतीचे, रोगमुक्त आणि स्थानिक हवामानाला अनुकूल असे बियाणे निवडावे. बियाण्यावर प्रक्रिया (उदा. बुरशीनाशक लावणे) केल्यास रोगांचा धोका कमी होतो.

• पाण्याची व्यवस्था: लागवडीनंतर पिकांना नियमित पाणी मिळणे गरजेचे आहे. ठिबक सिंचन किंवा तुषार सिंचन यांसारख्या आधुनिक पद्धतींचा वापर केल्यास पाण्याची बचत होते.

लागवडीच्या पद्धती

• पेरणी: बियाणे हाताने किंवा यंत्राने पेरले जाते. उदा. भाताची पेरणी रोपे लावून किंवा थेट बियाणे पेरून केली जाते.

• रोपे लावणे: काही पिकांसाठी आधी रोपवाटिकेत रोपे तयार केली जातात आणि नंतर शेतात लावली जातात, जसे की भात, टोमॅटो.

• खणून लागवड: फळझाडे किंवा बारमाही पिकांसाठी खड्डे खणून त्यात रोपे लावली जातात, जसे की आंबा, चिकू.

लागवडीचे फायदे

लागवड योग्य पद्धतीने केल्यास पिकांचे उत्पादन वाढते, जमिनीची सुपीकता टिकते आणि शेतकऱ्यांचे उत्पन्न सुधारते. मिश्र लागवड आणि आधुनिक तंत्रज्ञानाचा वापर केल्यास जोखीम कमी होते आणि शाश्वत शेतीला प्रोत्साहन मिळते. अधिक माहितीसाठी तुम्ही तुमच्या स्थानिक कृषी कार्यालयात किंवा कृषी विद्यापीठात संपर्क करू शकता.