गुरुंग लोक
 | |
| साचा:NEP | 798,658(2022)[१] |
|---|---|
 भारत | 139,000(above)[२] |
.svg){kind=small} United Kingdom | 28,700 |
 Japan | 16,800 |
 Malaysia | 15,200 |
 Australia | 12,800 |
 USA | 11,300 |
 Bhutan | 9,600[३] |
 UAE | 7,500 |
 Canada | 4,500 |
| साचा:देश माहिती Korea | 3,300 |
 Hong Kong | 2,800 |
गुरुंग किंवा तमू (गुरुंग:ཏམུ) हा नेपाळच्या गंडकी प्रांतातील टेकड्या आणि पर्वतांमध्ये राहणारा एक वांशिक गट आहे.[४] नेपाळमधील मनांग, मुस्तांग, डोल्पो, कास्की, लामजुंग, गोरखा, परबत आणि स्यांगजा जिल्ह्यांतील अन्नपूर्णा प्रदेशात गुरुंग लोक प्रामुख्याने राहतात. ते मुख्य गुरखा जमातींपैकी एक आहेत.
ते भारतभर सिक्कीम, आसाम, दिल्ली, पश्चिम बंगाल ( दार्जिलिंग क्षेत्र ) आणि प्रमुख नेपाळी डायस्पोरा लोकसंख्या असलेल्या इतर प्रदेशांमध्ये विखुरलेले आहेत.[५] ते सिनो-तिबेटी गुरुंग भाषा बोलतात आणि तिबेटी बौद्ध आणि हिंदू धर्मासोबत बॉन धर्माचे पालन करतात.
गुरुंग जात[संपादन]
गुरुंग ज्या तिबेटी समाजातून आले त्या समाजात जातिव्यवस्था नव्हती. तरीही अनेक शतकांपासून गुरुंग आणि इतर पहाडी लोक इंडो-आर्यन जातीच्या संस्कृतींमध्ये मिसळलेले आहेत. त्यांच्यावर विविध मार्गांनी प्रभाव पडला आहे. परिणामी, गुरुंग जातिव्यवस्था दोन भागात विभागली गेली: चार-जाती (सोंगी/चार-जाट ) आणि सोळा-जाती (कुहगी/सोरा-जाट) व्यवस्था. यात तीसहून अधिक विविध नावाची कुळे आहेत.[६]
भौगोलिक वितरण[संपादन]
.jpg)
२०११ मधील नेपाळच्या जनगणनेच्या वेळी, ७,८९,६५८ गुरुंग लोक होते. ते नेपाळच्या लोकसंख्येच्या २.९७% होते. प्रांतानुसार गुरुंग लोकांची वारंवारता खालीलप्रमाणे होती:
- गंडकी प्रांत (११.४%)
- बागमती प्रांत (२.२%)
- कोशी प्रांत (१.४%)
- लुंबिनी प्रांत (०.९%)
- कर्णाली प्रांत (०.७%)
- सुदूरपश्चिम प्रांत (०.२%)
- मधेश प्रांत (०.२%)
खालील जिल्ह्यांमध्ये गुरुंग लोकांची वारंवारता राष्ट्रीय सरासरीपेक्षा जास्त होती:
- मनांग (५७.१%)
- लमजुंग (३१.४%)
- मस्टंग (२०.१%)
- गोरखा (१९.८%)
- कास्की (१६.७%)
- तानाहुन (११.६%)
- स्यांगजा (९.०%)
- डोल्पा (७.१%)
- चितवन (६.८%)
- धाडिंग (५.६%)
- संखुवासभा (५.४%)
- तपलेजुंग (४.६%)
- परबत (३.७%)
- रसुवा (३.१%)
- तेहराथुम (२.९%)
- इलम (२.९%)
- नवलपूर (२.९%)
- काठमांडू (२.६%)
- रुपंदेही (२%)[७]
धर्म[संपादन]
गुरुंग धर्मामध्ये बोन लाम (लामा), ग्याब्री (ग्याब्रिंग) आणि पच्यु (पाजू) यांचा समावेश आहे.[८] लामा आवश्यकतेनुसार बौद्ध विधी करतात. जन्म, अंत्यसंस्कार, इतर कौटुंबिक विधी (जसे की डोमांग, थारचांग) आणि ल्होसारमध्ये या बौद्ध धर्मानुसार होतात. लामा प्रामुख्याने मनांग, मुस्तांग आणि इतर ठिकाणी बौद्ध समारंभ करतात. काही गुरुंग खेड्यांनी 'बोन' धर्माच्या पूर्व-बौद्ध स्वरूपाचे अवशेष ठेवले आहेत. हा धर्म दोन हजार वर्षांपूर्वी तिबेट आणि पश्चिम चीनमध्ये विकसित झाला होता. त्यांनी बॉन धर्माचा काउंटर म्हणून काम करणाऱ्या अगदी जुन्या शमॅनिक विश्वास प्रणालीचे पैलू देखील ठेवले आहेत.[९]
हे देखील पहा[संपादन]
- गुरुंग भाषा
- गुरुंग (आडनाव), अनेक गुरुंग लोकांचे आडनाव
संदर्भ[संपादन]
- ^ "Population Monograph of Nepal Volume II" (PDF).
- ^ "Rai-Peoplegrouporg".
- ^ "Gurung Ghaleg in Bhutan".www.joshuaproject.net
- ^ Ragsdale, T.A. (1990).
- ^ Central Bureau of Statistics (2012).
- ^ Macfarlane, Resources and Population.
- ^ "2011 Nepal Census, Social Characteristics Tables" (PDF). Archived from the original (PDF) on 2023-03-14. 2023-04-14 रोजी पाहिले.
- ^ von Fürer-Haimendorf, Christoph (1985). Tribal populations and cultures of the Christianity from Thai. 2. Brill Publishers. pp. 137–8. ISBN 90-04-07120-2. 2011-04-02 रोजी पाहिले.
- ^ Macfarlane, A. 1976.
- पी. टी. शेर्पा केरुंग, सुसान होविक (२००२). नेपाळ, जिवंत वारसा: पर्यावरण आणि संस्कृती. मिशिगन विद्यापीठ: काठमांडू पर्यावरण शिक्षण प्रकल्प.
- विल्यम ब्रूक नॉर्थे (१९९८). गुरख्यांची भूमी, किंवा नेपाळचे हिमालय राज्य. आशियाई शैक्षणिक सेवा. ISBN 81-206-1329-5.
- मुरारीप्रसाद रेग्मी (१९९०). द गुरुंग्स, थंडर ऑफ हिमल: अ क्रॉस कल्चरल स्टडी ऑफ अ नेपाळी एथनिक ग्रुप. मिशिगन विद्यापीठ: निराला पब्लिकेशन्स.
- गुरुंग, हरका (१९९६-०१-१०). "नेपाळची वांशिक लोकसंख्या". नेपाळ लोकशाही.
- "गुरुंग". ब्रिटानिका विद्यार्थी विश्वकोश ऑनलाइन. एनसायक्लोपीडिया ब्रिटानिका