कुमार मंगलम बिर्ला

विकिपीडिया, मुक्‍त ज्ञानकोशातून
कुमार मंगलम बिर्ला

कुमार मंगलम बिर्ला (जन्म १४ जून १९६७) हे भारतीय अब्जाधीश उद्योगपती, परोपकारी आणि आदित्य बिर्ला समूहाचे अध्यक्ष आहेत, भारतातील सर्वात मोठ्या जागतिक समूहांपैकी एक आहे. ते बिर्ला इन्स्टिट्यूट ऑफ टेक्नॉलॉजी अँड सायन्स [१] आणि इंडियन इन्स्टिट्यूट ऑफ मॅनेजमेंट अहमदाबादचे कुलपती देखील आहेत. [२] फोर्ब्सच्या मते, ११ जानेवारी २०२२ पर्यंत त्यांची अंदाजे एकूण संपत्ती US $१७.५ अब्ज आहे. [३]

प्रारंभिक जीवन आणि शिक्षण[संपादन]

राजस्थानमधील बिर्ला कुटुंबातील चौथ्या पिढीतील सदस्य, कुमार बिर्ला यांचा जन्म कोलकाता येथे झाला आणि मुंबईत त्यांचे पालक आदित्य विक्रम बिर्ला आणि राजश्री बिर्ला आणि धाकटी बहीण वासवदत्त बिर्ला यांच्यासमवेत संयुक्त कुटुंबात वाढले. [३] [४] त्यांनी सिडनहॅम कॉलेज ऑफ कॉमर्स अँड इकॉनॉमिक्समधून हायस्कूल आणि मुंबई विद्यापीठाच्या एचआर कॉलेज ऑफ कॉमर्स अँड इकॉनॉमिक्समधून बॅचलरची पदवी घेतली. नंतर त्यांनी लंडन बिझनेस स्कूलमध्ये शिक्षण घेतले आणि १९९२ मध्ये लंडन विद्यापीठातून त्यांना मास्टर ऑफ बिझनेस अॅडमिनिस्ट्रेशन मिळाले. ते LBS मध्ये मानद सहकारी देखील आहेत. [१] ते भारतीय सनदी लेखाकार संस्थान (ICAI)चे चार्टर्ड अकाउंटंट आहेत. [५]

कारकीर्द[संपादन]

बिर्ला यांनी त्यांचे वडील आदित्य विक्रम बिर्ला यांच्या निधनानंतर १९९५ मध्ये वयाच्या २८ व्या वर्षी आदित्य बिर्ला समूहाचे अध्यक्षपद स्वीकारले. [६] [७] त्यांच्या अध्यक्षपदाच्या कार्यकाळात, समूहाची वार्षिक उलाढाल १९९५ मध्ये US$३.३३ अब्ज वरून २०१९ मध्ये US$48.3 अब्ज इतकी वाढली आहे. [८] ब्लूमबर्ग अब्जाधीश निर्देशांकानुसार, बिर्ला २०१७ आणि २०१९ दरम्यान $३.१ अब्ज गमावले, त्यांची एकूण संपत्ती $६ अब्ज इतकी कमी झाली. या तोट्याचे प्रमुख कारण म्हणजे "आर्थिक त्रास" हे व्होडाफोन आयडिया लिमिटेड अनुभवत आहे, त्याव्यतिरिक्त "केमिकल्स, धातू आणि सिमेंटचे उत्पादन करणाऱ्या प्रमुख कंपन्यांच्या समभागांमध्ये घसरण झाली आहे." [९]

समयरेखा[संपादन]

१९९५-२००५

१९९५ मध्ये, कुमार मंगलम बिर्ला यांनी कौटुंबिक व्यवसाय हाती घेतला आणि सर्व समूह कंपन्यांचे ब्रँड - आदित्य बिर्ला ग्रुप (ABG) अंतर्गत एकत्रीकरण केले. [१०]

२००३ मध्ये, बिर्लाच्या ABGची उपकंपनी असलेल्या हिंदाल्कोने ऑस्ट्रेलियातील निफ्टी कॉपर माईन्सचे अधिग्रहण केले, तर आदित्य बिर्ला समूहाने ऑस्ट्रेलियातील माउंट गॉर्डन कॉपर खाणी विकत घेतल्या. [११] [१२]

२००४ मध्ये, बिर्लाने L&T सिमेंटमधील बहुसंख्य भागभांडवल विकत घेतले, ज्याचे नंतर अल्ट्राटेक सिमेंट असे नामकरण करण्यात आले. [१३] त्याच वर्षी, बिर्ला-नेतृत्व समूहाच्या प्रमुख हिंदाल्को इंडस्ट्रीजने इंडियन अॅल्युमिनियम कंपनी (इंडाल)च्या सर्व व्यवसायांमध्ये विलीनीकरणाची घोषणा केली. [१४]


२००५-२०१५

२००७ मध्ये, बिर्ला यांनी अटलांटा-आधारित नोव्हेलिस इंक, जे अ‍ॅल्युमिनियम रोल केलेले उत्पादनांचे जगातील आघाडीचे उत्पादक होते, आदित्य बिर्ला समूहाच्या प्रमुख हिंदाल्कोकडून खरेदीचे नेतृत्व केले. [१५]

२०१२ मध्ये, बिर्लाच्या आदित्य बिर्ला नुवो लि.ने भारतातील फ्युचर ग्रुपची पँटालून रिटेल लि. विकत घेतली. [१६]

२०१३ मध्ये, बिर्ला यांच्या नेतृत्वाखालील आदित्य बिर्ला केमिकल्सने भारतातील सोलारिस केमटेक इंडस्ट्रीजचे क्लोर-अल्कली आणि फॉस्फोरिक ऍसिड विभाग विकत घेतले. [१७]

बिर्ला यांचे नाव भारतीय कोळसा वाटप प्रकरणात समोर आले, ज्याचे मूळ २००४ ते २००९ दरम्यान कोळसा खाणींचे वाटप होते. [१८] २०१४ मध्ये सीबीआयने बिर्लाविरोधात क्लोजर रिपोर्ट दाखल केला होता. [१९]

२०१५ मध्ये, आदित्य बिर्ला समूहाने आपल्या जीवनशैली रिटेल फर्म पँटालून्स फॅशन आणि रिटेल इंडिया लिमिटेड अंतर्गत ब्रँडेड पोशाख व्यवसाय एकत्र केला आणि त्याचे नाव आदित्य बिर्ला फॅशन अँड रिटेल असे ठेवले, महसूल आणि विक्री आउटलेटच्या संख्येनुसार भारतातील शीर्ष ब्रँडेड कपडे कंपनी तयार केली. [२०]


२०१६-आतापर्यंत

२०१६ मध्ये, कुमार बिर्ला यांनी आदित्य बिर्ला समूहासाठी एक नवीन लोगो लाँच केला. [२१]

जून २०१७ मध्ये, बिर्ला यांच्या अध्यक्षतेखालील अल्ट्राटेक सिमेंटने जयप्रकाश असोसिएट्सच्या सहा सिमेंट प्लांट्ससह पाच ग्राइंडिंग युनिट्सचे संपादन पूर्ण केले. [२२] त्याच वर्षी, बिर्ला, अॅप्लाज एंटरटेनमेंट, मीडिया, कंटेंट आणि आयपी क्रिएशन स्टुडिओचे पुनरुज्जीवन केले आणि प्रीमियम डिजिटल ड्रामा मालिका तयार करण्यावर लक्ष केंद्रित केले. समीर नायर, बालाजी टेलिफिल्म्सचे माजी सीईओ, आदित्य बिर्ला समूहाचा भाग असलेल्या या उपक्रमाचे प्रमुख आहेत. [२३]

२०१८ मध्ये, आदित्य बिर्ला समूहाच्या मालकीच्या Idea Cellularचे Vodafone India मध्ये विलीनीकरण करून भारतातील सर्वात मोठी दूरसंचार सेवा प्रदाता - Vodafone Idea Ltd. तसेच २०१८ मध्ये बिर्ला यांच्या मार्गदर्शनाखाली अल्ट्राटेक सिमेंटने सेंच्युरी टेक्सटाईलचा सिमेंट व्यवसाय ताब्यात घेतला तर बिनानी सिमेंट ही अल्ट्राटेक सिमेंटची पूर्ण मालकीची उपकंपनी बनली. [२४] [२५] २०१८ मध्ये, बिर्ला यांच्या नेतृत्वाखालील नोव्हेलिसने अलेरिस कॉर्पोरेशन ताब्यात घेण्यासाठी करार केला. २०२० मध्ये हा करार २.८ अब्ज डॉलर्समध्ये बंद झाला. [२६] बिर्ला यांच्या नेतृत्वाखाली, आदित्य बिर्ला फॅशन अँड रिटेल (ABFRL) ने जयपूर ब्रँड विकत घेतला आणि २०१९ मध्ये शंतनू आणि निखिल या डिझायनर वेर लेबल चालवणाऱ्या फिनेस इंटरनॅशनल डिझाइनमध्ये ५१% हिस्सा विकत घेतला. [२७]

२०२० मध्ये, वॉलमार्टच्या मालकीच्या फ्लिपकार्टने कंपनीमध्ये INR १,५०० कोटींची गुंतवणूक करून आदित्य बिर्ला फॅशन आणि रिटेलमधील ७.८% भागभांडवल विकत घेतले. [२८]

२०२१ मध्ये, ग्रासिम इंडस्ट्रीज, जागतिक समूह आदित्य बिर्ला समूहाची प्रमुख कंपनी, तीन वर्षांत INR ५,००० कोटी गुंतवणुकीसह पेंट्स व्यवसायात प्रवेश केला. [२९] आदित्य बिर्ला फॅशन अँड रिटेल लिमिटेड (ABFRL) ने डिझायनर ब्रँड सब्यसाचीमध्ये ५१% हिस्सा खरेदी करण्यासाठी करार केला. त्या वर्षाच्या शेवटी, बिर्ला ने ABFRL ने डिझायनर तरुण ताहिलियानी सोबत भागीदारी केली. ABFRL ने भारतात रिबॉकचे ऑपरेशन्स करण्यासाठी आणि भारतातील अग्रगण्य स्पोर्ट्स अॅथलेटिक जीवनशैली ब्रँड तयार करण्यासाठी ऑथेंटिक ब्रँड्स ग्रुपसोबत भागीदारी केली आहे. [३०]

ऑगस्ट २०२१ मध्ये, बिर्ला यांनी त्यांच्या आयडिया सेल्युलर आणि व्होडाफोन इंडिया यांच्यात २०१८ च्या विलीनीकरणाद्वारे स्थापन झालेल्या दूरसंचार कंपनी व्होडाफोन आयडियाचे गैर-कार्यकारी अध्यक्षपद सोडले. [३१] [३२]

जानेवारी २०२२ मध्ये, ABFRL ने हाऊस ऑफ मसाबा लाइफस्टाइलमध्ये ५१% हिस्सा विकत घेतला. [३३]

ओळख[संपादन]

बिर्ला यांना २०१६ मध्ये इंटरनॅशनल अॅडव्हर्टायझिंग असोसिएशनच्या "सीईओ ऑफ द इयर अवॉर्ड"सह अनेक पुरस्कार मिळाले आहेत; यूएस इंडिया बिझनेस कौन्सिलचा २०१४ मध्ये "ग्लोबल लीडरशिप अवॉर्ड"; २००३ आणि २०१३ मध्ये इकॉनॉमिक टाइम्स "बिझनेस लीडर अवॉर्ड"; फोर्ब्स इंडिया लीडरशिप अवॉर्ड – फ्लॅगशिप अवॉर्ड “आंत्रप्रेनर ऑफ द इयर २०१२; NDTV प्रॉफिट बिझनेस लीडरशिप अवॉर्ड्स २०१२, “मोस्ट इंस्पायरिंग लीडर”; CNBCTV18 IBLA “भारताला परदेशात २०१२ नेण्यासाठी व्यावसायिक नेता”; CNN-IBN “इंडियन ऑफ द इयर अवॉर्ड २०१०”; जेआरडी टाटा "नेतृत्व पुरस्कार 2008"; NDTVचा “ग्लोबल इंडियन लीडर ऑफ द इयर 2007”. [३४]

शिक्षणतज्ञ, बिर्ला हे बिर्ला इन्स्टिट्यूट ऑफ टेक्नॉलॉजी अँड सायन्स (BITS) आणि BITS स्कूल ऑफ मॅनेजमेंट (BITSoM)चे कुलपती आहेत. ते आयआयटी दिल्ली, आयआयएम अहमदाबादचे अध्यक्ष आणि ऑक्सफर्ड विद्यापीठासाठी रोड्स इंडिया शिष्यवृत्ती समितीचे अध्यक्ष आहेत. ते लंडन बिझनेस स्कूलच्या एशिया पॅसिफिक सल्लागार मंडळावर काम करतात आणि लंडन बिझनेस स्कूलचे मानद सहकारी आहेत. [३५]

सन्मान आणि पुरस्कार[संपादन]

वर्ष नाव पुरस्कार देणारी संस्था संदर्भ
2001 उत्कृष्ट बिझनेस मॅन ऑफ द इयर राष्ट्रीय एचआरडी नेटवर्क [३६]
2003 वर्षातील व्यावसायिक नेता इकॉनॉमिक टाइम्स [३७]
2003 बिझनेस मॅन ऑफ द इयर व्यवसाय भारत [३८]
2004 तरुण ग्लोबल लीडर वर्ल्ड इकॉनॉमिक फोरम (दावोस) [३९]
2004 डॉक्टर ऑफ लिटरेचर (ऑनॉरिस कॉसा) बनारस हिंदू विद्यापीठ [४०]
2005 अर्न्स्ट आणि यंग एंटरप्रेन्योर ऑफ द इयर - भारत अर्न्स्ट आणि यंग [४१]
2007 ग्लोबल इंडियन लीडर ऑफ द इयर NDTV [४२]
2008 जेआरडी टाटा कॉर्पोरेट लीडरशिप अवॉर्ड AIMA [४३]
2008 साहित्याचे डॉक्टर एसआरएम विद्यापीठ [४४]
2011 GQ बिझनेस लीडर ऑफ द इयर Condé Nast India Pvt. लि. [४५]
2012 वर्षातील उद्योजक फोर्ब्स इंडिया लीडरशिप अवॉर्ड (FILA) [४६]
2012 सर्वात प्रेरणादायी नेता NDTV [४७]
2012 भारताला परदेशात घेऊन जाण्यासाठी व्यावसायिक नेता CNBCTV18 [४८]
2012 ग्लोबल बिझनेस लीडर अवॉर्ड नॅसकॉम [४९]
2012 डॉक्टर ऑफ सायन्स (ऑनॉरिस कॉसा) विश्वेश्वरय्या तंत्रज्ञान विद्यापीठ [५०]
2013 वर्षातील व्यावसायिक नेता इकॉनॉमिक टाइम्स [५१]
2013 चौथ्या सर्वात शक्तिशाली सीईओच्या स्थानावर इकॉनॉमिक टाइम्सच्या कॉर्पोरेट इंडियाच्या 100 सीईओंची निश्चित पॉवर पोस्टिंग [५२]
2014 मानद सदस्य म्हणून समावेश रोटरी क्लब ऑफ मुंबई [५३]
2016 सीईओ ऑफ द इयर आंतरराष्ट्रीय जाहिरात संघटना [५४]
2017 वर्षातील उत्कृष्ट उद्योगपती CNBC-TV18 – IBLA [५५]
2017 जीआयएल व्हिजनरी लीडरशिप अवॉर्ड फ्रॉस्ट आणि सुलिव्हन [५६]
2019 ग्लोबल आशियाई पुरस्कार ABLF [५७]

परोपकार[संपादन]

EdelGive Hurun India Philanthropy List २०२१ नुसार, कुमार मंगलम बिर्ला आणि त्यांचे कुटुंब परोपकारी यादीत चौथ्या क्रमांकावर आहे ज्यात मुख्यतः आरोग्य सेवा क्षेत्रासाठी देणगी आहे. [५८] २०२० मध्ये, आदित्य बिर्ला समूहाने रु. कोविड मदत उपायांसाठी ५०० कोटी. यामध्ये रु.च्या योगदानाचा समावेश होता. PM-CARES फंडाला ४०० कोटी. [५९]

कुमार मंगलम बिर्ला यांनी लंडन बिझनेस स्कूलमध्ये दरवर्षी १० पूर्णवेळ एमबीए उमेदवारांना पाठिंबा देण्यासाठी १५ दशलक्ष पाउंड अनुदानित शिष्यवृत्ती कार्यक्रम तयार केला आहे. बीके बिर्ला स्कॉलर्स प्रोग्रामचे नाव बिर्ला यांचे दिवंगत आजोबा बसंत कुमार बिर्ला यांच्या नावावर आहे. हा शिष्यवृत्ती कार्यक्रम युरोपियन बिझनेस स्कूलला मिळालेली सर्वात मोठी शिष्यवृत्ती भेट आहे. [६०]

बिर्ला कुटुंबाने BITS पिलानी आणि बिर्ला मंदिरांसह भारतभर शाळा आणि मंदिरे बांधली आहेत. [६१] [६२]

संदर्भ[संपादन]

  1. ^ a b "Mr. Kumar Mangalam Birla - Chairman of the Aditya Birla Group". Archived from the original on 10 November 2012. 27 December 2016 रोजी पाहिले.
  2. ^ "Kumar Mangalam Birla appointed as new chairman of IIM-A". The Indian Express. 23 October 2016.
  3. ^ a b "Forbes Profile: Kumar Birla". Forbes.com. 4 October 2021 रोजी पाहिले.
  4. ^ "The story of the first couple of the Birla empire". Rediff.com. 6 February 2019 रोजी पाहिले.
  5. ^ "Mr. Kumar Mangalam Birla". abg.com.
  6. ^ "Kumar Mangalam Birla History Maker Founder of Aditya Birla Group". APHerald [Andhra Pradesh Herald] (इंग्रजी भाषेत).
  7. ^ "I had no choice but to grow up fast: Kumar Mangalam Birla".
  8. ^ Rai, Saritha (19 October 2015). "In India, A 158-Year-Old Business Conglomerate, Aditya Birla Group, Forays Into Fashion E-Commerce". Forbes.com. 27 December 2016 रोजी पाहिले.
  9. ^ Sanjai, P. R. (22 November 2019). "Kumar Mangalam Birla loses $3 bn as Voda-Idea's mounting debt takes toll". Business Standard India.
  10. ^ "Kumar Mangalam: The biggest Birla". Rediff. 19 September 2005. 1 March 2022 रोजी पाहिले.
  11. ^ "Hindalco to acquire Nifty copper mine in Australia". Times Of India. 24 January 2003. 1 March 2022 रोजी पाहिले.
  12. ^ "Birla Copper Buys Aussie Mining Firm". Financial Express. 25 January 2003. 1 March 2022 रोजी पाहिले.
  13. ^ "L&T Cement is now UltraTech Cement". The Hindu Businessline. 14 October 2004. 1 March 2022 रोजी पाहिले.
  14. ^ "Indal's metals businesses to be merged with Hindalco". The Economic Times. 24 August 2004. 1 March 2022 रोजी पाहिले.
  15. ^ "Hindalco buys US-based Novelis Inc for $6 billion". Hindustan Times. 17 February 2007. 1 March 2022 रोजी पाहिले.
  16. ^ "Aditya Birla to buy Pantaloons retail chain". Livemint. 1 May 2012. 1 March 2022 रोजी पाहिले.
  17. ^ "Aditya Birla Chem to acquire Solaris Chemtech unit". Livemint. 31 May 2013. 1 March 2022 रोजी पाहिले.
  18. ^ "Kumar Mangalam Birla embroiled in Coalgate case with CBI filing 14th FIR". www.financialexpress.com. 16 October 2013.
  19. ^ "CBI files closure report against Kumar Mangalam Birla in coal block allocation scam". m.businesstoday.in (इंग्रजी भाषेत). Archived from the original on 2020-10-29. 2022-03-13 रोजी पाहिले.
  20. ^ "Aditya Birla Group to merge apparel business units". Livemint. 4 May 2015. 1 March 2022 रोजी पाहिले.[permanent dead link]
  21. ^ "Aditya Birla Group logo gets a young makeover". Times of India. 10 September 2016. 1 March 2022 रोजी पाहिले.
  22. ^ "UltraTech completes acquisition of Jaiprakash group cement business". Times of India. 29 June 2017. 1 March 2022 रोजी पाहिले.
  23. ^ "Kumar Mangalam Birla revives Applause Entertainment for content play". Livemint. 17 August 2017. 1 March 2022 रोजी पाहिले.
  24. ^ "UltraTech to buy Century's cement business in Rs 8,621 crore deal". Times of India. 21 May 2018. 1 March 2022 रोजी पाहिले.
  25. ^ "Binani Cement becomes UltraTech's subsidiary". The Hindu Businessline. 21 November 2018. 1 March 2022 रोजी पाहिले.
  26. ^ "Hindalco's subsidiary Novelis completes $2.8 bn acquisition of Aleris". Business Standard. 14 April 2020. 1 March 2022 रोजी पाहिले.
  27. ^ "Aditya Birla Fashion and Retail set to expand Jaypore, Shantanu & Nikhil brand". Livemint. 10 August 2019. 1 March 2022 रोजी पाहिले.
  28. ^ "Flipkart to invest Rs 1,500 crore in Aditya Birla Fashion & Retail". Economic Times. 23 October 2020. 1 March 2022 रोजी पाहिले.
  29. ^ "Grasim approves Rs 5,000-crore capex for paints business". Economic Times. 28 August 2021. 1 March 2022 रोजी पाहिले.
  30. ^ "ABFRL planning portfolio of up to 30 internet first brands". Economic Times. 16 February 2022. 1 March 2022 रोजी पाहिले.
  31. ^ "Kumar Mangalam Birla steps down from Vodafone Idea board after stake offer". Business Standard. 5 August 2021. 1 March 2022 रोजी पाहिले.
  32. ^ "Kumar Mangalam Birla: As acquisitive as ever". Fortune India. 24 September 2018. 1 March 2022 रोजी पाहिले.
  33. ^ "Birla has the best wedding suits stacked up and he wants them displayed on your phone". Business Insider. 4 February 2022. 1 March 2022 रोजी पाहिले.
  34. ^ "Kumar Mangalam Birla History Maker Founder of Aditya Birla Group". indiaherald.com.
  35. ^ "London Business School Honours Mr Kumar Mangalam Birla". Businesswireindia.com. 6 February 2019 रोजी पाहिले.
  36. ^ "Times of India".
  37. ^ "Times of India".
  38. ^ "Economic Times".
  39. ^ "IndiaOnline".
  40. ^ "The Hindu Group". Archived from the original on 2021-10-02. 2022-03-13 रोजी पाहिले.
  41. ^ "Time of India".
  42. ^ "ndtv.com".
  43. ^ "AIMA Website".
  44. ^ "SRM University Website". Archived from the original on 2021-10-29. 2022-03-13 रोजी पाहिले.
  45. ^ "GQ India".
  46. ^ "Forbes India".
  47. ^ "NDTV Profit".
  48. ^ "India Times".
  49. ^ "NASSCOM".
  50. ^ "Times of India".
  51. ^ "Economic Times".
  52. ^ "Most Powerful CEOs 2013: What the 2030 list may look like".
  53. ^ "ROTARIANS CAPTIVATED BY KUMAR MANGALAM BIRLA".
  54. ^ "K M Birla, Bharat Patel felicitated at ad awards show".
  55. ^ "CNBC-TV18 hosts 13th edition of India Business Leader Awards; Kumar Mangalam Birla named Outstanding Businessman of the Year".
  56. ^ "The Hindu Business Online".
  57. ^ "Kumar Mangalam Birla conferred ABLF Global Asian award".
  58. ^ "EdelGive Hurun India Philanthropy List 2021 Top 10 most generous people in India". Moneycontrol. 28 October 2021. 24 January 2022 रोजी पाहिले.
  59. ^ "Covid-19: Aditya Birla Group donates Rs 500 crores in PM-CARES fund". India Today. 24 January 2022 रोजी पाहिले.
  60. ^ "London Business School gets a 15 million pound endowed scholarship gift from KM Birla to honour BK Birla's legacy". Economic Times. 24 January 2022 रोजी पाहिले.
  61. ^ "Explained: Why are top business leaders betting big on education institutes?". Moneycontrol. 24 January 2022 रोजी पाहिले.
  62. ^ "B.K. Birla: The conscious capitalist with nationalism at heart". Moneycontrol. 24 January 2022 रोजी पाहिले.
"https://mr.wikipedia.org/w/index.php?title=कुमार_मंगलम_बिर्ला&oldid=2359176" पासून हुडकले