हेमलथा लवनम
हेमलथा लवनम (२६ फेब्रुवारी १९३२ - १९ मार्च २००८) या एक भारतीय समाज सुधारक, लेखक आणि नास्तिक होत्या. यांनी अस्पृश्यता आणि जातिव्यवस्थेचा विरोध केला. त्यांच्या पतीचे नाव लवनम होते. त्यांनी एकत्र "संस्कार"ची स्थापना केली होती.
आयुष्य
[संपादन]हेमलथा यांचा जन्म २६ फेब्रुवारी १९३२ रोजी विनुकोंडा मध्ये झाला. हा भाग पूर्वी मद्रास, ब्रिटिश भारत येथे होता. आता हा भाग गुंटूर जिल्हा,आंध्र प्रदेश, भारत येथे आहे. त्या तेलुगू कवी गुरूराम जोशुआ आणि मीरायम्मा यांची मुलगी होती आणि समाज सुधारक गोपराजू रामचंद्र राव आणि सरस्वती गोरा यांची सून होती, ते नास्तिक समाज सुधारक होते आणि विजयवाडा येथील नास्तिक केंद्राचे संस्थापक होते. [१]
जमातींची सुधारणा
[संपादन]संस्कार संस्थेद्वारे, लवनम आणि हेमलथा यांनी चंबळ खोऱ्यातील दरोडेखोरांनी विनोबा भावे यांच्यासमोर केलेल्या ऐतिहासिक आत्मसमर्पणात भाग घेतला होता. जयप्रकाश नारायण यांनी या जोडप्याला गुन्हेगारी पुनर्वसनावर काम करण्याची प्रेरणा दिली. हेमलथा, लवनम आणि नास्तिक केंद्रातील स्वयंसेवकांनी १९७४ मध्ये आंध्र प्रदेशातील सीतानगरम, स्टुअर्टपुरम, कवळी आणि कपरल्लाथिप्पा या भागात गुन्हेगारी सुधारणा आणि पुनर्वसनात सक्रिय सहभाग घेतला. गुन्हेगारी आदिवासींच्या निवाराच्या मानसिकतेत बदल घडवून आणण्यासाठी त्यांनी आपला वेळ दिला, गुन्हेगार पुनर्वसित कुटुंबांना पर्यायी उपजीविका देण्यात मदत केली. हेमलता आणि लवनम यांनी आंध्र प्रदेश सरकारकडे वस्ती रद्द करण्याची मागणी केली. त्यांच्या प्रयत्नांमुळे, राज्य सरकारने १९७६ मध्ये व्यवस्थापन रद्द करून त्यांना मुक्त वसाहती म्हणून घोषित करण्याचे पाऊल उचलले. त्यांनी स्टुअर्टपुरमच्या कैद्यांना भेट दिली आणि पत्रांद्वारे सतत संपर्क ठेवला. सेटलर्सच्या कुटुंबांनी सल्ला घेण्यासाठी नास्तिक केंद्राला भेट दिली. या संपर्काने काही कठोर गुन्हेगार बदलले. त्यांनी गुन्हेगारांना गुन्हेगारी संस्कृतीतून बदलण्यास प्रवृत्त केले. [२]
जोगिनीवर काम करा
[संपादन]हेमलता आणि लवनम यांनी संस्कार संस्थेद्वारे निजामाबाद जिल्ह्यातील जोगिणींच्या उत्थानाचे आणि निर्मूलनाचे कार्य केले. त्यांच्या या कार्यामुळे आंध्र प्रदेशचे मुख्यमंत्री एनटी रामाराव सरकारने १९८८ मध्ये जोगिनी प्रथा नष्ट करण्यासाठी कायदा केला. त्या वेळेस आंध्र प्रदेशचे राज्यपाल कुमुद बेन जोशी होत्या.[३] संस्काराने निझामाबाद जिल्ह्यातील वेर्नीमध्ये चेल्ली निल्याम सिस्टर्स होमची स्थापना केली. [४]
जोशुआ फाउंडेशन
[संपादन]जोशुआ फाउंडेशनने जोशुआ साहित्य पुरस्कारमची स्थापना केली. हा पुरस्कार सर्व भाषेच्या कवींसाठी राष्ट्रीय पुरस्कार आहे. ज्या कवींनी भारतीय मूल्यांना मानवी मूल्यांनी समृद्ध केले आहे अशा कवींना हा दिला जातो. राष्ट्रीय एकात्मतेला प्रोत्साहन देणे आणि हेतुपूर्ण कवितेला प्रोत्साहन देणे हा भाव आहे. [५]
पुरस्कार आणि मान्यता
[संपादन]हेमलता यांनी हैदराबादच्या पोट्टी श्रीरामुलू तेलुगू विद्यापीठातून सामाजिक कामात डॉक्टरेट मिळवली.[६][७] नॅशनल बुक ट्रस्ट ऑफ इंडियाने वकुलाभरणम ललिता आणि कोमपल्ली सुंदर यांनी लिहिलेल्या राष्ट्रीय चरित्र मालिकेत त्यांचे चरित्र प्रकाशित केले होते.[८][९] आचार्य नागार्जुन विद्यापीठाचे कुलगुरू के. वियन्ना राव यांनी पुस्तकाचे प्रकाशन केले आणि पहिली प्रत त्यांचे पती लवनम यांना सादर केली होती.
स.न. २००३ मध्ये त्यांना सामाजिक कार्याच्या क्षेत्रातील योगदानाबद्दल आंध्र प्रदेशचे राज्यपाल सुरजीत सिंह बरनाला यांच्याकडून रेड अँड व्हाईट शौर्य पुरस्कार मिळाला होता.[१०]
मृत्यू
[संपादन]हेमलता गर्भाशयाच्या कर्करोगाने ग्रस्त होत्या. १९ मार्च २००८ रोजी विजयवाडा येथील नास्तिक केंद्रात त्यांचे निधन झाले. कोणत्याही धार्मिक विधीशिवाय तिच्यावर अंत्यसंस्कार करण्यात आले.[११]
संदर्भ
[संपादन]- ^ "Reformist's life to be chronicled". 17 November 2013 रोजी पाहिले.
- ^ "Ex-Criminal tribes of india" (PDF).
- ^ "Old avatar still bristles". The New Indian Express. 2016-03-04 रोजी मूळ पान पासून संग्रहित. 19 Jul 2009 रोजी पाहिले.
- ^ "Hemalatha Lavanam passes away". 20 March 2008 रोजी पाहिले.
- ^ "Assamese poet presented Joshua award". द हिंदू. 2002-07-27. 21 April 2015 रोजी मूळ पान पासून संग्रहित. 27 July 2002 रोजी पाहिले.
- ^ "Telegu University to confer Doctorate to Hemalata". 25 February 2007 रोजी पाहिले.
- ^ "True purpose of education is character-building". द हिंदू. 27 February 2007 रोजी पाहिले.
- ^ "NBT to release Hemalatha Lavanam's biography today". द हिंदू. 15 June 2014 रोजी पाहिले.
- ^ "Book on Hemalatha Lavanam released". The hindu. 16 June 2014 रोजी पाहिले.
- ^ "12th Red & White Bravery awards:Bravery wins them awards". द टाइम्स ऑफ इंडिया. 29 November 2003 रोजी पाहिले.
- ^ "Outstanding social reformer, eminent atheist and literary figure Dr. HEMALATA LAVANAM PASSED AWAY".