"साबूदाणा" च्या विविध आवृत्यांमधील फरक

Content deleted Content added

Inline

१५:०२, १ नोव्हेंबर २०१५ ची आवृत्ती

साबूदाणा एक खाद्य पदार्थ आहे. तो छोट्या मोत्यांप्रमाणे पांढरा आणि गोल असतो. तो सॅगो पाम (Sago) नावाच्या झाडाच्या खोडातून निघणाऱ्या चिकापासून बनतो. शिजवल्यावर तो थोडा पारदर्शक व नरम बनतो. भारतात याचा वापर पापड, खीर तसेच खिचडी अथवा उसळ बनवण्यासाठी करतात.

भारतात साबूदाण्याचे उत्पादन प्रथम तमिळनाडू मधील सेलम येथे झाले आणि इ.स. १९४३-४४ च्या आसपास भारतात याचे उत्पादन कुटीर उद्योगाच्या स्वरूपात सुरू झाले. यात प्रथम कसावा या वनस्पतीच्या मुळांपासून दूध काढतात त्याला टॅपिओका (Tapioca) म्हणतात ते घट्ट झाल्यावर त्यापासून छोट्या छोट्या गोळ्या बनवतात. यामुळे त्यात असणारी प्रथिने, खनिजद्रव्ये, क्षार, जीवनसत्त्वे व कॅल्शियम नष्ट. होते उरतात ती फक्त कर्बोदके (काबरेहायड्रेटस). त्यातून शरीरास फक्त उष्मांक मिळतात.

पचन

साबुदाणा हा अतिशय चिकट असल्यामुळे आमाशयामध्ये त्याचे लवकर पचन होत नाही. साबुदाणा पचविण्यासाठी शरीरातील इन्सुलिन हार्मोन तयार करणाऱ्या ग्रंथीवर जास्त ताण पडतो. पर्यायाने ज्या व्यक्ती कायम उपवास करतात. अशा व्यक्तीमध्ये बऱ्याच वेळेला मधुमेह हा विकार बळावतो. भारतात साबुदाणा उपवासाचे अन्न म्हणून खाण्याची पद्धत आहे. साबुदाणा पचनास अतिशय जड असल्यामुळे आल्मपित्त, वात, मलावष्ठंभ, लठ्ठपणा हे विकार होतात. म्हणून साबुदाणा हा उपवासाच्या पदार्थातूनच पूर्णपणे वर्ज्य करणे आवश्यक असते.

सांस्कृतिक महत्त्व

महाराष्ट्रातील बहुसंख्य भागात साबुदाण्यापासून बनविलेले खाद्यपदार्थ उपवासासाठी मान्य आहेत.पुणे ही महाराष्ट्राची सांस्कृतिक राजधानी असल्या कारणाने तेथे साबुदाण्याची मागणी जास्त असते. पण पुण्यात साबुदाण्यात साखर घालण्याची पद्धत असल्याने बाहेरून गेलेल्या लोकांची परवड होत असते.

लागवडीची पद्धत

टॅपिओका हा एक प्रकारचा कंद असतो.तो साबुदाण्याचे झाडास खाली जमीनीत लागतो.साबुदाण्याचे झाडाचे लागवडीस जास्त भारी नसलेली पण नरम व भुसभुशीत,हलकी मुरमाड पाण्याचा योग्य निचरा होणारी जमीन हवी. साबुदाण्याच्या झाडाच्या दांडीचे सुमारे ६-६ इंच लांबीचे तुकडे करून व ते ३-३ इंच जमीनीत व तेवढेच वर ठेउन याची लागवड केली जाते. या झाडास मग कंद धरतात. याची लागवड साधारणतः जुन-जुलै महिन्यात करतात. दोन झाडांमधेएल अंतर ९०x९० सें.मीटर ठेवतात.

याचे वेगवेगळे वाण आहेत.

औषधी गुणधर्म

@@ ओळ ४: / ओळ ४: @@
 '''साबूदाणा''' एक खाद्य पदार्थ आहे. तो छोट्या मोत्यांप्रमाणे पांढरा आणि  गोल असतो. तो [[सॅगो पाम]] ([[:en:Sago|Sago]]) नावाच्या झाडाच्या खोडातून निघणाऱ्या चिकापासून बनतो. शिजवल्यावर तो थोडा पारदर्शक व नरम  बनतो. भारतात याचा वापर पापड, [[साबूदाण्याची खीर|खीर]] तसेच [[साबूदाण्याची खिचडी|खिचडी]] अथवा [[साबूदाण्याची उसळ|उसळ]] बनवण्यासाठी करतात.
-[[भारत|भारतात]] साबूदाण्याचे उत्पादन प्रथम [[तमिळनाडू]] मधील  [[सेलम]] येथे झाले आणि [[इ.स. १९४३]]-[[इ.स. १९४४|४४]] च्या आसपास भारतात याचे उत्पादन [[कुटीर उद्योग|कुटीर उद्योगाच्या]] स्वरूपात सुरू झाले. यात प्रथम [[टॅपिओका]] ([[:en:tapioca|Tapioca]]) या वनस्पतीच्या मुळांपासून दूध काढतात आणि ते घट्ट झाल्यावर त्यापासून छोट्या छोट्या  गोळ्या बनवतात. यामुळे त्यात असणारी [[प्रथिने]], खनिजद्रव्ये, [[क्षार]], [[जीवनसत्त्वे]] व [[कॅल्शियम]] नष्ट. होते उरतात ती फक्त [[कर्बोदके]] (काबरेहायड्रेटस). त्यातून शरीरास फक्त [[उष्मांक]] मिळतात.
+[[भारत|भारतात]] साबूदाण्याचे उत्पादन प्रथम [[तमिळनाडू]] मधील  [[सेलम]] येथे झाले आणि [[इ.स. १९४३]]-[[इ.स. १९४४|४४]] च्या आसपास भारतात याचे उत्पादन [[कुटीर उद्योग|कुटीर उद्योगाच्या]] स्वरूपात सुरू झाले. यात प्रथम [[:en:Cassava|कसावा]] या वनस्पतीच्या मुळांपासून दूध काढतात त्याला [[टॅपिओका]] ([[:en:tapioca|Tapioca]]) म्हणतात ते घट्ट झाल्यावर त्यापासून छोट्या छोट्या  गोळ्या बनवतात. यामुळे त्यात असणारी [[प्रथिने]], खनिजद्रव्ये, [[क्षार]], [[जीवनसत्त्वे]] व [[कॅल्शियम]] नष्ट. होते उरतात ती फक्त [[कर्बोदके]] (काबरेहायड्रेटस). त्यातून शरीरास फक्त [[उष्मांक]] मिळतात.
 ==पचन==
 साबुदाणा हा अतिशय चिकट असल्यामुळे [[आमाशय|आमाशयामध्ये]] त्याचे लवकर [[पचन]] होत नाही. साबुदाणा पचविण्यासाठी शरीरातील [[इन्सुलिन]] हार्मोन तयार करणाऱ्या [[ग्रंथी]]वर जास्त ताण पडतो. पर्यायाने ज्या व्यक्ती कायम उपवास करतात. अशा व्यक्तीमध्ये बऱ्याच वेळेला [[मधुमेह]] हा विकार बळावतो. [[भारत|भारतात]] साबुदाणा [[उपवास|उपवासाचे]] [[अन्न]] म्हणून खाण्याची पद्धत आहे. साबुदाणा पचनास अतिशय जड असल्यामुळे [[आल्मपित्त]], [[वात]], मलावष्ठंभ, लठ्ठपणा हे [[विकार]] होतात. म्हणून साबुदाणा हा उपवासाच्या पदार्थातूनच पूर्णपणे वर्ज्य करणे आवश्यक असते.