सोरेन किर्केगार्ड

सोरेन किर्केगार्ड यांचा जन्म ५ मे १८१३ रोजी कोपनहेगन येथे झाला. अस्तित्ववादी तत्त्वज्ञानाच्या पहिल्या समर्थकांनी, तथापि, अस्तित्ववाद हा शब्द वापरला नाही. ४ नोव्हेंबर १८५५ रोजी किर्केगार्ड यांचे निधन झाले.

किर्केगार्ड तत्वज्ञान

सोरेन किरकेगार्ड यांना तत्वज्ञानी, धर्मशास्त्रज्ञ, अस्तित्ववादाचे जनक, नास्तिक आणि आस्तिक, साहित्यिक समीक्षक, सामाजिक सिद्धांतकार असे म्हटले जाते. त्याला विनोदी, मानसशास्त्रज्ञ आणि कवी देखील मानले गेले आहे. "व्यक्तिगतता" आणि "विश्वासाची झेप" या त्यांच्या दोन प्रभावशाली कल्पना आहेत.

किर्केगार्ड नमूद करतात की मूलत: सत्य ही केवळ वस्तुनिष्ठ तथ्ये शोधण्याची बाब नाही. वस्तुनिष्ठ तथ्ये महत्त्वाची असली तरी, सत्याचा दुसरा आणि अधिक महत्त्वाचा घटक आहे, ज्यामध्ये एखादी व्यक्ती त्या तथ्यांशी कशा प्रकारे संबंध ठेवते आणि त्या गोष्टींना महत्त्व देते. नैतिक दृष्टिकोनातून एखादी व्यक्ती कशी वागते हे कोणत्याही वस्तुनिष्ठ वस्तुस्थितीपेक्षा अधिक महत्त्वाचे असल्याने वस्तुनिष्ठतेपेक्षा व्यक्तिनिष्ठतेमध्ये सत्य शोधणे अधिक आवश्यक आहे. सब्जेक्टिव्हिटीद्वारे, किर्केगार्डचा अर्थ असा आहे की प्रत्येक माणसाचे जीवन, त्याची परिस्थिती, त्याची मूल्ये आणि आदर्श भिन्न आहेत, म्हणून त्याने स्वतःसाठी सत्य शोधले पाहिजे; जे समाजाने दिलेल्या सत्यापेक्षा वेगळे असू शकते. किरकेगार्ड माणसाला एकांतात राहण्याचा, गर्दीपासून दूर राहण्याचा, स्वतःमध्ये पाहण्याचा, या सत्यांचा शोध घेण्याचा आणि नंतर ते जगण्याचा सल्ला देतो.

Kierkegaard च्या मते, मानवी जीवनाचे तीन टप्पे आहेत. त्यांचा असा विश्वास होता की बहुतेक मानव पहिल्या किंवा दुसऱ्या टप्प्यावर पोहोचतात. पहिला सौंदर्याचा टप्पा ज्यामध्ये माणूस आत्मकेंद्रित असतो आणि भौतिक सुखांमध्ये रमतो. दुसरा टप्पा म्हणजे नैतिक टप्पा . या टप्प्यावर सामाजिक जबाबदाऱ्यांमुळे माणूस स्वतःशिवाय समाजातील इतर लोकांसाठी विचार करतो आणि कार्य करतो. तिसरा आणि अंतिम टप्पा म्हणजे धार्मिक किंवा आध्यात्मिक टप्पा . यामध्ये मनुष्याला स्वतःचा आणि देवाचा थेट संपर्क साधायचा आहे आणि कोणत्याही धार्मिक संस्थेद्वारे नाही. किरकेगार्ड यांचे मत असे आहे की मनुष्य आणि देव यांच्यातील नाते हे अत्यंत वैयक्तिक आहे आणि धार्मिक संस्था (चर्च, मंदिर, मशीद इ.) त्यात अडथळे निर्माण करतात. या अवस्थेला पोहोचलेला मनुष्य स्वतःला पूर्णपणे भगवंताला शरण जातो. मनुष्याच्या तार्किक क्षेत्राच्या पलीकडे असलेल्या या अंतिम विश्वासाला किर्केगार्ड विश्वासाची झेप म्हणतो.