"रामकृष्ण विठ्ठल लाड" च्या विविध आवृत्यांमधील फरक

Content deleted Content added

Inline

१३:३९, ३० जुलै २०२० ची आवृत्ती

डॉ. रामकृष्ण विठ्ठल लाड ऊर्फ भाऊ दाजी लाड (इ.स. १८२४ - मे ३१, इ.स. १८७४) हे मराठी इतिहास-अभ्यासक, संशोधक, सामाजिक कार्यकर्ते आणि निष्णात डॉक्टर होते.^[१]

जीवन

लाडांचा जन्म १८२२ साली तत्कालीन पोर्तुगीज गोव्यात मांजरे गावी, एका सामान्य सारस्वत कुटुंबात झाला. लाडांचे वडील मातीच्या मूर्ती घडवणारे मूर्तिकार होते. बालपणी लहानग्या रामकृष्णाची बुद्धिबळातील चमक पाहून एका इंग्रज गृहस्थांनी रामकृष्णाच्या वडिलांना त्याला इंग्रजी शाळेत पाठवण्यासाठी राजी केले. इंग्रजी शाळेत शिकण्यासाठी लाड मुंबईतल्या एल्फिन्स्टन महाविद्यालयात दाखल झाले. शालेय अभ्यासातही चमक दाखवत त्यांनी अनेक शिष्यवृत्त्या मिळवल्या. या काळातच लाडांचे वडील वारले. वडिलांपश्चात त्यांनी आपल्या आईची व धाकटा भाऊ नारायण यांची जबाबदारी वाहिली. नारायण दाजी लाड देखील शिकून पुढे डॉक्टर बनले.^{[ संदर्भ हवा ]}

शालेय शिक्षणानंतर लाडांना एल्फिन्स्टन विद्यालयातच शिकवण्याची नोकरी मिळाली. या काळात त्यांनी प्राचीन संस्कृत वाङ्मय अभ्यासले व संस्कृत साहित्यिकांच्या जीवनकाळाबद्दल, कालनिश्चितीबद्दल, तसेच गुप्तकालीन इतिहासाबद्दल त्यांनी मोलाचे संशोधन केले. त्यानंतर त्यांनी मुंबईतील ग्रॅंट मेडिकल कॉलेजात प्रवेश घेतला. १८५० साली वैद्यकीचा अभ्यासक्रम पुरा करणाऱ्या पदवीधरांच्या पहिल्या तुकडीत ते होते.^{[ संदर्भ हवा ]}

१८५१ साली त्यांनी मुंबईत डॉक्टरकी आरंभली. वैद्यकीय पेशास अनुसरत त्यांनी वैद्यकीतही संशोधन केले. महारोगावरील औषधाचा त्यांनी लावलेला शोध, हे त्यांचे वैद्यकशास्त्रातील मोठे योगदान आहे.^[२] त्यांच्या कामामुळे मुंबईतील एतद्देशीय व इंग्लंड, फ्रान्स, जर्मनी, अमेरिका इत्यादी परदेशांतील वैज्ञानिक सोसायट्यांनी त्यांना मानद सभासदत्व बहाल केले. सामाजिक सुधारणेच्या कार्यक्रमांतही त्यांचा सक्रिय सहभाग होता. विधवा पुनर्विवाह, स्त्रीशिक्षणव अंधश्रद्धा निर्मूलन यांविषयीच्या उपक्रमांना त्यांनी पाठबळ पुरवले. मुंबईतील प्रशासकीय, राजकीय सुधारणांमध्येही त्यांनी स्वारस्याने भाग घेतला. १८६९ व १८७१ सालीं अशा दोन वेळा ते मुंबईच्या नगरपालपदासाठी निवडले गेले.^{[ संदर्भ हवा ]}

मे ३१, १८७४ रोजी लाड यांचे निधन झाले.^{[ संदर्भ हवा ]}

संस्था

मुंबईतील राणीच्या बागेत (नवीन नाव जिजामाता उद्यान) असलेल्या व्हिक्टोरिया ॲन्ड अल्बर्ट म्युझियमचे नाव १९७५ साली बदलून भाऊ दाजी लाड वस्तुसंग्रहालय असे करण्यात आले. ग्रँट कॉलेज मेडिकल सोसायटीची (८ नोव्हेंबर १८५१) स्थापना झाली.^{[ संदर्भ हवा ]} या संस्थेचे उपाध्यक्ष डॉ. भाऊ दाजी होते.^{[ संदर्भ हवा ]}

भाऊ दाजी लाड यांची चरित्रे

"समाजधुरीण डॉ. भाऊ दाजी लाड” : लेखक अ.प्र. जामखेडकर^{[ संदर्भ हवा ]}
"डॉ. भाऊ दाजी लाड यांचे राजकीय व सामाजिक कार्य" : लेखिका डॉ. सुरेखा सावंत^{[ संदर्भ हवा ]}
"डॉक्टर भाऊ दाजी लाड यांचे चरित्र" : लेखक श्रीनिवास नारायण कर्नाटकी^{[ संदर्भ हवा ]}

संदर्भ आणि नोंदी

^ धर्माधिकारी, अविनाश (२००४). महाराष्ट्रातील समाजसुधारक. पुणे: चाणक्य मंडल. pp. ३३.
^ संकेत सातपुते. "शतकोत्तर वस्तुसंग्रहालय…". नवशक्ति. मुंबई. 19 सप्टेंबर 2013 रोजी पाहिले.

[1] धर्माधिकारी, अविनाश (२००४). महाराष्ट्रातील समाजसुधारक. पुणे: चाणक्य मंडल. pp. ३३.

[2] संकेत सातपुते. "शतकोत्तर वस्तुसंग्रहालय…". नवशक्ति. मुंबई. 19 सप्टेंबर 2013 रोजी पाहिले.

[१]

[२]

@@ ओळ १: / ओळ १: @@
-{{काम चालू|}}
 [[File:Dr Bhau Daji.jpg|thumb|भाऊ दाजी लाड]]
-डॉ. '''रामकृष्ण विठ्ठल लाड''' ऊर्फ '''भाऊ दाजी लाड''' ([[इ.स. १८२४]] - [[मे ३१]], [[इ.स. १८७४]]) हे [[मराठी]] इतिहास-अभ्यासक, संशोधक, सामाजिक कार्यकर्ते आणि निष्णात डॉक्टर होते. <ref>{{स्रोत पुस्तक|title=महाराष्ट्रातील समाजसुधारक|last=धर्माधिकारी|first=अविनाश|publisher=चाणक्य मंडल|year=२००४|isbn=|location=पुणे|pages=३३}}</ref>
+डॉ. '''रामकृष्ण विठ्ठल लाड''' ऊर्फ '''भाऊ दाजी लाड''' ([[इ.स. १८२४]] - [[मे ३१]], [[इ.स. १८७४]]) हे [[मराठी]] इतिहास-अभ्यासक, संशोधक, सामाजिक कार्यकर्ते आणि निष्णात डॉक्टर होते.<ref>{{स्रोत पुस्तक|title=महाराष्ट्रातील समाजसुधारक|last=धर्माधिकारी|first=अविनाश|publisher=चाणक्य मंडल|year=२००४|isbn=|location=पुणे|pages=३३}}</ref>
 == जीवन ==
-लाडांचा जन्म [[इ.स. १८२२|१८२२]] साली तत्कालीन पोर्तुगीज [[गोवा|गोव्यात]] मांजरे गावी, एका सामान्य [[गौड सारस्वत ब्राह्मण|सारस्वत]] कुटुंबात झाला. लाडांचे वडील मातीच्या मूर्ती घडवणारे मूर्तिकार होते. बालपणी लहानग्या रामकृष्णाची [[बुद्धिबळ|बुद्धिबळातील]] चमक पाहून एका इंग्रज गृहस्थांनी रामकृष्णाच्या वडिलांना त्याला इंग्रजी शाळेत पाठवण्यासाठी राजी केले. इंग्रजी शाळेत शिकण्यासाठी लाड मुंबईतल्या [[एल्फिन्स्टन महाविद्यालय|एल्फिन्स्टन महाविद्यालयात]] दाखल झाले. शालेय अभ्यासातही चमक दाखवत त्यांनी अनेक शिष्यवृत्त्या मिळवल्या. या काळातच लाडांचे वडील वारले. वडिलांपश्चात त्यांनी आपल्या आईची व धाकटा भाऊ [[नारायण दाजी लाड|नारायण]] यांची जबाबदारी वाहिली. नारायण दाजी लाड देखील शिकून पुढे डॉक्टर बनले.<br />
+लाडांचा जन्म [[इ.स. १८२२|१८२२]] साली तत्कालीन पोर्तुगीज [[गोवा|गोव्यात]] मांजरे गावी, एका सामान्य [[गौड सारस्वत ब्राह्मण|सारस्वत]] कुटुंबात झाला. लाडांचे वडील मातीच्या मूर्ती घडवणारे मूर्तिकार होते. बालपणी लहानग्या रामकृष्णाची [[बुद्धिबळ|बुद्धिबळातील]] चमक पाहून एका इंग्रज गृहस्थांनी रामकृष्णाच्या वडिलांना त्याला इंग्रजी शाळेत पाठवण्यासाठी राजी केले. इंग्रजी शाळेत शिकण्यासाठी लाड मुंबईतल्या [[एल्फिन्स्टन महाविद्यालय|एल्फिन्स्टन महाविद्यालयात]] दाखल झाले. शालेय अभ्यासातही चमक दाखवत त्यांनी अनेक शिष्यवृत्त्या मिळवल्या. या काळातच लाडांचे वडील वारले. वडिलांपश्चात त्यांनी आपल्या आईची व धाकटा भाऊ [[नारायण दाजी लाड|नारायण]] यांची जबाबदारी वाहिली. नारायण दाजी लाड देखील शिकून पुढे डॉक्टर बनले.{{संदर्भ}}
-शालेय शिक्षणानंतर लाडांना एल्फिन्स्टन विद्यालयातच शिकवण्याची नोकरी मिळाली. या काळात त्यांनी प्राचीन संस्कृत वाङ्मय अभ्यासले व संस्कृत साहित्यिकांच्या जीवनकाळाबद्दल, कालनिश्चितीबद्दल, तसेच [[गुप्त साम्राज्य|गुप्तकालीन]] इतिहासाबद्दल त्यांनी मोलाचे संशोधन केले. त्यानंतर त्यांनी मुंबईतील ग्रॅंट मेडिकल कॉलेजात प्रवेश घेतला. [[इ.स. १८५०|१८५०]] साली वैद्यकीचा अभ्यासक्रम पुरा करणाऱ्या पदवीधरांच्या पहिल्या तुकडीत ते होते.
+शालेय शिक्षणानंतर लाडांना एल्फिन्स्टन विद्यालयातच शिकवण्याची नोकरी मिळाली. या काळात त्यांनी प्राचीन संस्कृत वाङ्मय अभ्यासले व संस्कृत साहित्यिकांच्या जीवनकाळाबद्दल, कालनिश्चितीबद्दल, तसेच [[गुप्त साम्राज्य|गुप्तकालीन]] इतिहासाबद्दल त्यांनी मोलाचे संशोधन केले. त्यानंतर त्यांनी मुंबईतील ग्रॅंट मेडिकल कॉलेजात प्रवेश घेतला. [[इ.स. १८५०|१८५०]] साली वैद्यकीचा अभ्यासक्रम पुरा करणाऱ्या पदवीधरांच्या पहिल्या तुकडीत ते होते.{{संदर्भ}}
-[[इ.स. १८५१|१८५१]] साली त्यांनी मुंबईत डॉक्टरकी आरंभली. वैद्यकीय पेशास अनुसरत त्यांनी वैद्यकीतही संशोधन केले. महारोगावरील औषधाचा त्यांनी लावलेला शोध, हे त्यांचे वैद्यकशास्त्रातील मोठे योगदान आहे.<ref>{{स्रोत बातमी | url=http://navshakti.co.in/mumbai/29781/ | title=शतकोत्तर वस्तुसंग्रहालय… | work=नवशक्ति | accessdate=19 सप्टेंबर 2013 | author=संकेत सातपुते | location=मुंबई}}</ref> त्यांच्या कामामुळे मुंबईतील एतद्देशीय व इंग्लंड, फ्रान्स, जर्मनी, अमेरिका इत्यादी परदेशांतील वैज्ञानिक सोसायट्यांनी त्यांना मानद सभासदत्व बहाल केले. सामाजिक सुधारणेच्या कार्यक्रमांतही त्यांचा सक्रिय सहभाग होता. विधवा पुनर्विवाह,  स्त्रीशिक्षणव अंधश्रद्धा निर्मूलन यांविषयीच्या उपक्रमांना त्यांनी पाठबळ पुरवले. मुंबईतील प्रशासकीय, राजकीय सुधारणांमध्येही त्यांनी स्वारस्याने भाग घेतला. [[इ.स. १८६९|१८६९]] व [[इ.स. १८७१|१८७१]] सालीं अशा दोन वेळा ते मुंबईच्या नगरपालपदासाठी निवडले गेले.
+[[इ.स. १८५१|१८५१]] साली त्यांनी मुंबईत डॉक्टरकी आरंभली. वैद्यकीय पेशास अनुसरत त्यांनी वैद्यकीतही संशोधन केले. महारोगावरील औषधाचा त्यांनी लावलेला शोध, हे त्यांचे वैद्यकशास्त्रातील मोठे योगदान आहे.<ref>{{स्रोत बातमी | url=http://navshakti.co.in/mumbai/29781/ | title=शतकोत्तर वस्तुसंग्रहालय… | work=नवशक्ति | accessdate=19 सप्टेंबर 2013 | author=संकेत सातपुते | location=मुंबई}}</ref> त्यांच्या कामामुळे मुंबईतील एतद्देशीय व इंग्लंड, फ्रान्स, जर्मनी, अमेरिका इत्यादी परदेशांतील वैज्ञानिक सोसायट्यांनी त्यांना मानद सभासदत्व बहाल केले. सामाजिक सुधारणेच्या कार्यक्रमांतही त्यांचा सक्रिय सहभाग होता. विधवा पुनर्विवाह, स्त्रीशिक्षणव अंधश्रद्धा निर्मूलन यांविषयीच्या उपक्रमांना त्यांनी पाठबळ पुरवले. मुंबईतील प्रशासकीय, राजकीय सुधारणांमध्येही त्यांनी स्वारस्याने भाग घेतला. [[इ.स. १८६९|१८६९]] व [[इ.स. १८७१|१८७१]] सालीं अशा दोन वेळा ते मुंबईच्या नगरपालपदासाठी निवडले गेले.{{संदर्भ}}
-[[मे ३१]], [[इ.स. १८७४|१८७४]] रोजी लाड यांचे निधन झाले.
+[[मे ३१]], [[इ.स. १८७४|१८७४]] रोजी लाड यांचे निधन झाले.{{संदर्भ}}
 ==संस्था==
-मुंबईतील राणीच्या बागेत (नवीन नाव जिजामाता उद्यान) असलेल्या व्हिक्टोरिया ॲन्ड अल्बर्ट म्युझियमचे नाव १९७५ साली बदलून [[भाऊ दाजी लाड वस्तुसंग्रहालय]] असे करण्यात आले. grant college medical society (8 नोव्हेंबर 1851)स्थापना झाली. या संस्थेचे उपाध्यक्ष डॉ. भाऊ दाजी होते.
+मुंबईतील राणीच्या बागेत (नवीन नाव जिजामाता उद्यान) असलेल्या व्हिक्टोरिया ॲन्ड अल्बर्ट म्युझियमचे नाव १९७५ साली बदलून [[भाऊ दाजी लाड वस्तुसंग्रहालय]] असे करण्यात आले. ग्रँट कॉलेज मेडिकल सोसायटीची (८ नोव्हेंबर १८५१) स्थापना झाली.{{संदर्भ}} या संस्थेचे उपाध्यक्ष डॉ. भाऊ दाजी होते.{{संदर्भ}}
 ==भाऊ दाजी लाड यांची चरित्रे==
-* "समाजधुरीण डॉ. भाऊ दाजी लाड” : लेखक अ.प्र. जामखेडकर
+* "समाजधुरीण डॉ. भाऊ दाजी लाड” : लेखक अ.प्र. जामखेडकर{{संदर्भ}}
-* "डॉ. भाऊ दाजी लाड यांचे राजकीय व सामाजिक कार्य" : लेखिका डॉ. सुरेखा सावंत
+* "डॉ. भाऊ दाजी लाड यांचे राजकीय व सामाजिक कार्य" : लेखिका डॉ. सुरेखा सावंत{{संदर्भ}}
-* "डॉक्टर भाऊ दाजी लाड यांचे चरित्र" : लेखक श्रीनिवास नारायण कर्नाटकी
+* "डॉक्टर भाऊ दाजी लाड यांचे चरित्र" : लेखक श्रीनिवास नारायण कर्नाटकी{{संदर्भ}}
 == संदर्भ आणि नोंदी ==
@@ ओळ २६: / ओळ २४: @@
 {{विस्तार}}
-{{DEFAULTSORT:लाड,रामकृष्ण विठ्ठल}}
+{{DEFAULTSORT:लाड, रामकृष्ण विठ्ठल}}
 [[वर्ग:मराठी इतिहास संशोधक]]
 [[वर्ग:मराठी डॉक्टर]]
@@ ओळ ३५: / ओळ ३३: @@
 [[वर्ग:इ.स. १८२२ मधील जन्म]]
 [[वर्ग:मुंबईचे नगरपाल]]
+[[वर्ग:पुरुष चरित्रलेख]]