मधुकर केशव ढवळीकर

डॉ. ढवळीकरांनी क्षेत्रपालाच्या मूर्तीवर प्रकाशझोत टाकण्यासाठी कंधारच्या किल्ल्याजवळील मानसपुरी येथे केलेल्या उत्खननाची जागा

डॉ. मधुकर केशव ढवळीकर (जन्म : पाटस-पुणे, १६ मे, इ..स. १९३० - ) हे पद्मश्री पुरस्कारविजेते भारतीय पुरातत्त्वज्ञ आहेत. भारतीय पुरातत्त्व विभागामध्ये त्यांनी आपल्या कार्याची सुरुवात केली.

इनामगावाचे उत्खनन प्रकल्प हे त्यांचे प्रमुख नावाजलेले कार्य होय. इ.स.१९६८ ते इ.स.१९८३ दरम्यान बारा टप्प्यांत त्यांनी हे संशोधन केले. त्यांनी हडप्पा समकालीन गुजरातमध्ये मोरवीजवळ कुंतासी येथेही संशोधन केले. गुप्त साम्राज्यातील राजांची सोन्याची नाणी यावर विशेष संशोधन केले. नांदेड येथील राष्ट्रकूटांच्या राजधानीवरही त्यांनी संशोधन केले. तसेच कंधार येथे पुरातत्त्वीय उत्खनन करून तेथील क्षेत्रपालाच्या विशालकाय मूर्तीवर प्रकाशझोत टाकला.

मराठी पुस्तके

• आर्यांच्या शोधात
• कोणे एके काळी सिंधू संस्कृती
• श्री गणेश – आशियाचे आराध्य दैवत
• पर्यावरण आणि संस्कृती
• नाणकशास्त्र - नाण्यांच्या अभ्यासावरील पुस्तक
• महाराष्ट्राची कुळकथा

इंग्रजी पुस्तके

• Apegaon Excavations: Report of the Excavation at Apegaon: 1976
• Aryans: Myth and Archaeology
• Indian Protohistory
• इनामगाव उत्खनन अहवाल
• A Comprehensive History of India: Prehistory of India (Vol 1, Part 1)
• Ellora (Oxford India Collection)
• Excavations at Inamgaon: Volume I Part 2
• Excavations at Kaothe
• Cultural Imperialism: Indus Civilization in Western India
• Kuntasi: a Harappan Emporium on West Coast
• Late Hinayana caves of Western India
• पर्यावरण आणि संस्कृती
• पुरातत्त्व विद्या
• भारताची अभ्यासपूर्ण कुळकथा
• महाराष्ट्राची कुळकथा
• Masterpieces of Indian Terracottas
• Masterpieces of Rashtrakuta Art: The Kailas
• Sanchi (Monumental Legacy)
• Satavahana Art
• Historical Archaeology of India

पुरस्कार आणि सन्मान

• पद्मश्री पुरस्कार
• टिळक महाराष्ट्र विद्यापीठाकडू्न डी.लिट. ही मानद पदवी

हेही पहा

• भारतीय नाणेशास्त्र शोधसंस्था, अंजनेरी, नाशिक
• हसमुख धीरजलाल सांकलिया