लैला आणि मजनू
 | या लेखातील मजकूर मराठी विकिपीडियाच्या विश्वकोशीय लेखनशैलीस अनुसरून नाही. आपण हा लेख तपासून याच्या पुनर्लेखनास मदत करू शकता.
नवीन सदस्यांना मार्गदर्शन हा साचा अशुद्धलेखन, अविश्वकोशीय मजकूर अथवा मजकुरात अविश्वकोशीय लेखनशैली व विना-संदर्भ लेखन आढळल्यास वापरला जातो. |
लैला आणि मजनू (अरबी: ليلى مجنون; laylā majnūn; "लैलाचा पागल प्रियकर"; फारसी: لیلی و مجنون ) ही एक अरब वंशाची जुनी लोककथा आहे.[१] [२] ही ७ व्या शतकातील अरबी कवी कैस इब्न अल-मुलव्वाह आणि त्याची प्रेयसी लैला बिंत महदी (पुढे लैला अल-आमिरिया म्हणून पण ओळखली जाते) बद्दल आहे.[३] कैसला लैलाचा इतका वेड लागला की लोक त्याला ‘मजनू’ म्हणजेच ‘वेडा’ म्हणू लागले.[४]
"लैला-मजनू हा थीम अरबी भाषेतून फारसी, तुर्की, उर्दू आणि हिंदी भाषांमध्ये गेले".[५] कवी निझामी गंजावी यांनी ५८४/११८८ मध्ये रचलेल्या कथनात्मक कवितेद्वारे, त्यांच्या खम्साचा तिसरा भाग म्हणून. [३] [६] [७] [८]त्यांच्या प्रेमकथेची प्रशंसा करणारी ही एक लोकप्रिय कविता आहे.[९][१०]
कैस आणि लैला लहान असताना एकमेकांच्या प्रेमात पडले, पण जेव्हा ते मोठे झाले, तेव्हा लैलाच्या वडिलांनी त्यांना एकत्र राहू दिले नाही. कैस तिचा वेडा झाला. त्याची टोळी बनू अमीर, आणि समाजाने त्याला मजनू ( مجنون हे उपाधी दिले; म्हणजे "वेडा". "जिनच्या ताब्यात"). निझामीच्या खूप आधी, इराणी अखबारमध्ये आख्यायिका कल्पित स्वरूपात प्रसारित झाली. मजनूनबद्दलचे प्रारंभिक किस्से आणि मौखिक अहवाल किताब अल-अघानी आणि इब्न कुतयबाच्या अल-शिर वा-ल-शुअरा मध्ये दस्तऐवजीकरण केलेले आहेत. निझामीने मजनूबद्दल धर्मनिरपेक्ष आणि गूढ दोन्ही संदर्भ गोळा केले आणि प्रसिद्ध प्रेमींचे स्पष्ट चित्र रेखाटले.[११] त्यानंतर, इतर अनेक पर्शियन कवींनी त्यांचे अनुकरण केले आणि त्यांच्या स्वतः च्या आवृत्त्या लिहिल्या. [११]
निझामीच्या कार्याचे अनेक अनुकरण केले गेले आहे, त्यापैकी अनेक मूळ साहित्यकृती आहेत, ज्यात अमीर खुसरो देहलवीची मजनू ओ लेली (१२९९ मध्ये पूर्ण झाली). मक्ताबी शिराझी, हातेफी (मृत्यू १५२०), आणि फुझुली (मृत्यू १५५६) यांचे इतर उल्लेखनीय पुनर्रचना आहेत, जे ऑट्टोमन तुर्की आणि भारतात लोकप्रिय झाले.
निझामीची कविता अनेक भाषांमध्ये अनुवादित झाली आहे आणि अरबी भाषेत कथेचे आधुनिक रूपांतर सुद्धा केले गेले आहेत.[१२]
कथेत, लैला आणि मजनू लहान असताना प्रेमात पडले, परंतु कौटुंबिक मतभेदामुळे ते एकत्र राहू शकले नाहीत. लैलाच्या कुटुंबानी तिचं दुसऱ्याशी लग्न केले. अशा प्रकारे अतृप्त प्रेमाने कथा संपली. अनेक कवींनी हा कथा त्यांच्याच शैलीत लिहिण्याचा प्रयत्न केला आहे, परंतु निजामीची कथा सर्वात प्रमुख राहिली.
इतिहास[संपादन]
अरब कथांनुसार, कैस आणि लैला यांचा जन्म सौदी अरेबियातील अल-अफलज प्रांतात झाला, जिथे लैलाच्या नावावर एक गाव आहे. अल-घायल गावाजवळील जब्बार नावाचे ठिकाण, जेथे कैस बिन अल-मुलवाह आणि लैला अल-अमिरिया यांची प्रेमकथा इसवी सन ६८५ मध्ये घडली होती.
आजच्या काळात प्रभाव[संपादन]
२०२३ मध्ये, २१ व्या शतकातील साहित्यिक कार्यक्रमादरम्यान अझरबैजानी लेखक वाहिद मम्मदली यांची "लैला आणि मजनू" ही कादंबरी प्रकाशित झाली.[१३]
या महाकाव्याच्या आकृतिबंधांच्या आधारे लिहिलेल्या कादंबरीने वाचकांचे लक्ष वेधून घेतले कारण या विषयावर गद्यात लिहिलेले दोन्ही पहिले काम आणि एक कार्य ज्याने तत्त्वज्ञान आणि सूफीवादाच्या जगाच्या इतिहासात नवीन "प्रेमाचे धार्मिक तत्वज्ञान" ची पायाभरणी केली.[१४]
संदर्भ[संपादन]
- ^ Schimmel, Annemarie (2014). A Two-Colored Brocade: The Imagery of Persian Poetry. p. 131.
Indeed, the old Arabic love story of Majnun and Layla became a favorite topic among Persian poets.
- ^ The Islamic Review & Arab Affairs. 58. 1970. p. 32.
Nizāmī's next poem was an even more popular lovestory of the Islamic world, Layla and Majnun, of Arabic origin.
- ^ a b electricpulp.com. "LEYLI O MAJNUN – Encyclopaedia Iranica". www.iranicaonline.org (इंग्रजी भाषेत). 14 March 2018 रोजी पाहिले.
- ^ "Beloved Prohibition: The Poem of Qays bin Mulawwah". Arabic Unlocked (इंग्रजी भाषेत). 2021-08-17. 2024-02-16 रोजी पाहिले.
- ^ The Posthumous career of Manuel Puig. 1991. p. 758.
- ^ Bruijn, J. T. P. de; Yarshater, Ehsan (2009). General Introduction to Persian Literature: A History of Persian Literature (इंग्रजी भाषेत). I. B. Tauris. ISBN 9781845118860.
- ^ PhD, Evans Lansing Smith; Brown, Nathan Robert (2008). The Complete Idiot's Guide to World Mythology (इंग्रजी भाषेत). Penguin. ISBN 9781101047163.
- ^ Grose, Anouschka (2011). No More Silly Love Songs: A Realist's Guide To Romance (इंग्रजी भाषेत). Granta Publications. ISBN 9781846273544.
- ^ "أدب .. الموسوعة العالمية للشعر العربي قيس بن الملوح (مجنون ليلى)". Archived from the original on 8 July 2017. 2 March 2017 रोजी पाहिले.
- ^ al-hakawati.net/arabic/Civilizations/diwanindex2a4.pdf
- ^ a b Layli and Majnun: Love, Madness and Mystic Longing, Dr. Ali Asghar Seyed-Gohrab, Brill Studies in Middle Eastern literature, Jun 2003, आयएसबीएन 90-04-12942-1. excerpt: Although Majnun was to some extent a popular figure before Nizami’s time, his popularity increased dramatically after the appearance of Nizami’s romance. By collecting information from both secular and mystical sources about Majnun, Nizami portrayed such a vivid picture of this legendary lover that all subsequent poets were inspired by him, many of them imitated him and wrote their own versions of the romance. As is seen in the following chapters, the poet uses various characteristics deriving from ‘Udhrite love poetry and weaves them into his own Persian culture. In other words, Nizami Persianises the poem by adding several techniques borrowed from the Persian epic tradition, such as the portrayal of characters, the relationship between characters, description of time and setting, etc.
- ^ "Visions of Azerbaijan Magazine ::: Nizami - Poet for all humanity".
- ^ "Yazıçı Vahid Məmmədlinin yeni romanı çap olunub". Edebiyyatqazeti.az (अझरबैजानी भाषेत). 2023-05-15. 2024-02-16 रोजी पाहिले.
- ^ ""Leyli və Məcnun" - varlığı və dünyanı eşqlə tanımaq - Vahid Məmmədlinin yeni romanı haqqında - Elnarə AKİMOVA". Edebiyyatqazeti.az (अझरबैजानी भाषेत). 2023-06-19. 2024-02-16 रोजी पाहिले.