मायणी

?मायणी महाराष्ट्र • भारत
—  गाव  —
प्रमाणवेळ	भाप्रवे (यूटीसी+५:३०)
क्षेत्रफळ	३८.६० चौ. किमी
जिल्हा	सातारा
तालुका/के	खटाव
लोकसंख्या • घनता लिंग गुणोत्तर	१०,८७२ (२०११) • २८१.६६/किमी२ ९७६ ♂/♀
भाषा	मराठी

मायणी हे खटाव तालु़क्यातील गाव आहे. हे तालुक्यातील दुसऱ्या क्रमांकाचे मोठे शहर आहे. येथे तालुक्यातील सर्वात मोठी ग्रामपंचायत आहे. हे एक व्यापारी केंद्र आहे. २०११ च्या जनगणनेनुसार या गावाचा सेन्सस कोड ५६३५७७ असून या लेखातील माहिती या जनगणनेवर आधारित आहे. या गावाचे क्षेत्र ७९९.०१ हेक्टर असून येथील लोकसंख्या १०८७२ आहे. गावात २३१७ कुटुंबे राहतात.

भौगोलिक माहिती

तालुका - खटाव जिल्हा - सातारा क्षेत्रफळ - ३८६० हेक्टर लोकसंख्या 15570 (2019 अंदाजेच्या जनगणनेनुसार) तालुक्यातील सर्वात मोठी ग्रामपंचायत आहे. मायणी या गावातून चांद नदी वाहते. या गावातून मिरज-भिगवण (प्रस्तावित राष्ट्रीय महामार्ग) व पंढरपूर-मल्हारपेठ हे दोन राज्य महामार्ग जातात. हे महामार्ग गावातल्या चांदणी चौकातून जातात.

हवामान

येथे ऑक्टोबर ते मार्च हा हिवाळा हंगाम असतो. हिवाळ्यात दिवसा तापमान ३० सेल्सियस पर्यंत वाढते आणि रात्री तापमान ११ अंश सेल्सियस पर्यंत खाली जाते. जून ते सप्टेंबर हा पावसाळा हंगाम असतो. पावसाळ्यात दिवसा तापमान २८ अंश सेल्सियस पर्यंत वाढते आणि रात्री तापमान २२ अंश सेल्सियस पर्यंत खाली जाते. पावसाळ्यात मध्यम प्रमाणात पाऊस पडतो. एप्रिल ते जून हा उन्हाळा मोसम असतो. उन्हाळ्यात दिवसा तापमान ३८ अंश सेल्सियस पर्यंत वाढते आणि रात्री तापमान २० अंश सेल्सियस पर्यंत खाली जाते.

लोकसंख्या

• एकूण लोकसंख्या:१०८७२; पुरुष: ५५०३; स्त्रिया: ५३६९
• अनुसूचित जाती लोकसंख्या: १२४४; पुरुष: ६००; स्त्रिया: ६४४
• अनुसूचित जमाती लोकसंख्या:४५; पुरुष: २४; स्त्रिया: २१

ऐतिहासिक माहिती

मायणी हे गाव ऐतिहासिक आहे, तसेच पर्यटन स्थळ सुद्धा आहे.

या गावामध्ये यशवंतबाबा व सिद्धनाथाची , सरुताईची यात्रा भरते. गावात इसवी सनाच्या १३ व्या शतकात यादवकालीन राजा सिंघण याने बांधलेले हेमाडपंथी स्वरूपाचे महादेवाचे प्राचीन मंदिर आहे. येथील मातोश्री सरुताईंचा मठ प्रसिद्ध आहे.

मायणी सर्व सोयीयुक्त असून मध्यम स्वरूपाचे शहर आहे.भविष्यामध्ये मोठ्या स्वरूपाचे शहर म्हणून नावारूपास येईल.

मायणी पक्षी अभयारण्य

हे गाव पक्षी अभयारण्यासाठी प्रसिद्ध आहे. गावापासून २ कि.मी. अंतरावर ब्रिटिशकालीन तलाव आहे. येथे अनेक पाणपक्षी दिसतात. तसेच स्थलांतरित पक्षीही येतात.स्थलांतरीत पक्ष्यांमध्ये रोहित पक्ष्यांचे थवे हे विशेष आकर्षण असते. त्याशिवाय चक्रवाक, पट्टकदंब, हळद-कुंकू ही बदकेही आढळतात. कापशी घार, गरुड, दलदल ससाणा असे शिकारी पक्षी देखील येथे आहेत.नदी सूर्य, खंड्या, कवड्या,राखी बगळा, वंचक, चित्रबलाक असे पाणपक्षी सुद्धा आढळतात. पक्षी निरीक्षणासाठी वनविभागाने येथे दोन मनोरे उभारले आहेत.*मायणीचा 125 वर्षाचा तलाव व याठिकाणचा निसर्ग मायणीकरना मिळालेला अनोखा ऐतिहासिक ठेवा*
      मायणी या संवेदनशील गावात ब्रिटिश कालीन तलाव व पक्षी आश्रयस्थान या ऐतिहासिक निसर्ग संपदेचा परिसर अनेक ठेव्यानी भरलेला आहे . ही अद्यावत माहिती जुलै 2020ची आहे. या ठिकाणी भलामोठा तलाव, बगीचा ,पक्षी पाहणीचे चार टॉवर, पक्षी पाहणी छोटे चेंबर ,जुने तलावाच्या पाण्यात असणारे मारुती मंदिर ,जकवेल ,कालवा, पाणी कालव्यात वळवण्यासाठीची अनोखी रचना ,त्याठिकाणी बनलेला तांत्रिक धबधबा , अनेक वर्षांची साक्ष देणारी भलेमोठे वृक्ष, त्यावर दिवसरात्र लटकणारे शेकडो वटवाघूळे ,जुनी रोपवाटिका परिसर, 1984ची राहण्याची वसाहत ,कास पठारासारखी प्ररिकृती असलेला सुंदर परिसर, व अनेक प्रजातींचे पक्षी ,नवीन बगीचा, रोपवाटिका,असा अनेक बाबींचा ठेवा आपणास याठिकाणी पहावयास मिळतो. आणि हा ठेवा जपण्यासाठी मायणीतील पत्रकार दत्ता कोळी यांनी मायणीतील युवकांना विविध संस्थांना सोबत घेऊन वनविभाग संगोपनाचे काम अथक प्रयत्नातून करून पर्यटन वाढीसाठी प्रयत्न करीत आहे.....

वैद्यकीय सेवा

मायणी गावात प्राथमिक आरोग्य केंद्र ,मेडिकल कॉलेज व पशुवैद्यकीय दवाखाना आहे.

प्रारूप प्रादेशिक विकास योजना २०१६-२०३६ अंतर्गत सातारा जिल्ह्यातील १० मोठ्या गावांचा म्हणजेच १०,००० पेक्षा जास्त लोकसंख्या असलेल्या १० गावांचा समावेश झाला आहे. त्यांमध्ये खटाव तालुक्यातील मायणी या एकमेव गावाची निवड करण्यात आली आहे.

वाहतुकीच्या सोयी

• जवळचे बस स्थानक - मायणी बसस्थानक
• जवळचे रेल्वे स्थानक - कराड,सातारा
• जवळचा विमानतळ - कराड,कोल्हापूर
• जवळचे मोठे शहर - वडूज,विटा-सांगली,

शैक्षणिक संस्था

प्राथमिक शाळा -.......

• जिल्हा परिषद प्राथमिक मुलांची शाळा .
• जिल्हा परिषद प्राथमिक मुलींची शाळा
• भारतमाता इंग्लिश मीडियम स्कूल
• ब्लाॅसम स्कूल
• हुतात्मा भगतसिंग विद्यामंदिर.

माध्यमिक शाळा -

• भारतमाता विद्यालय
• भारतमाता इंग्लिश मीडियम स्कूल
• वत्सलाबाई गुदगे कन्या प्रशाला
• अनंत इंग्लिश स्कूल.

महाविद्यालये -

• भारतमाता जुनियर काॅलेज
• कला-वाणिज्य महाविद्यालय
• काॅलेज ऑफ फार्मसी
• मेडिकल काॅलेज.

शैक्षणिक सुविधा

गावात असणाऱ्या सुविधा - पूर्व-प्राथमिक शाळा-११. प्राथमिक शाळा-९. कनिष्ठ माध्यमिक शाळा-५. माध्यमिक शाळा-३. उच्च माध्यमिक शाळा -२. पदवी महाविद्यालय -१. व्यावसायिक प्रशिक्षण शाळा -१. अपंगांसाठी खास शाळा -१.

स्थानिक नसलेल्या सुविधांची अंतरे -

५ किमी पेक्षा कमी अंतरावर : काही नाही

५ ते १० किमी अंतरावर : काही नाही

१० किमी पेक्षा अधिक अंतरावर : अभियांत्रिकी महाविद्यालय विटा येथे आहे. वैद्यकीय महाविद्यालय मायणी येथे आहे. अनौपचारिक प्रशिक्षण केन्द्र विटा येथे आहे.

वैद्यकीय सुविधा

सरकारी

असलेल्या सुविधा-

प्राथमिक आरोग्य केन्द्र -१, प्राथमिक आरोग्य उपकेन्द्र -१, प्रसूति व शिशुसंगोपन केन्द्र -१, क्षयरोग रुग्णालय -१, अ‍ॅलोपॅथिक रुग्णालय -१, दवाखाने -१, गुरांचे दवाखाने -१, कुटुंब कल्याण केन्द्र -१,

नसलेल्या सुविधा -

कम्युनिटी हेल्थ सेंटर, अन्य उपचार पद्धतीचे रुग्णालय, फिरते दवाखाने 

बिगर-सरकारी

असलेल्या सुविधा-

बाह्य रोगी विभाग -१, बाह्य व भरती असलेले रोगी विभाग -१, एमबीबीएस पदवीधर डॉक्टर -१, इतर पदवीधर डॉक्टर -१, औषधाची दुकाने -११,

नसलेल्या सुविधा -

धर्मादाय बिगर-सरकारी रुग्णालय, पदवी नसलेले डॉक्टर, पारंपरिक वैद्य व वैदू, इतर बिगरसरकारी वैद्यकीय सुविधा 

पिण्याचे पाणी

असलेल्या सुविधा- शुद्ध केलेल्या पाण्याचा नळातून पुरवठा, न झाकलेल्या विहिरीच्या पाण्याचा पुरवठा, हँड पंपच्या पाण्याचा पुरवठा, बारमाही सुरू असलेल्या हँड पंपच्या पाण्याचा पुरवठा, बोअरवेलच्या पाण्याचा पुरवठा, बारमाही सुरू असलेल्या बोअरवेलच्या पाण्याचा पुरवठा,

नसलेल्या सुविधा - शुद्ध न केलेल्या पाण्याचा नळातून पुरवठा, झाकलेल्या विहिरीच्या पाण्याचा पुरवठा, झऱ्यांच्या पाण्याचा पुरवठा, नदी /कालवे यातील पाण्याचा पुरवठा, तलाव / तळी यातील पाण्याचा पुरवठा, इतर पाण्याचा पुरवठा,

स्वच्छता

असलेल्या सुविधा- सांडपाणी पाण्याच्या स्त्रोतात सोडले जाते.उघडी गटारे, न्हाणीघरासह सार्वजनिक स्वच्छता गृह, न्हाणीघराशिवाय सार्वजनिक स्वच्छता गृह, ग्रामीण सॅनिटरी हार्डवेरचे दुकान,

नसलेल्या सुविधा - सामूहिक बायोगॅस किंवा कचऱ्याच्या उत्पादक पुनर्वापराची व्यवस्था,

संचार

गावात असणाऱ्या सुविधा - पोस्ट ऑफिस, मोबाइल फोन सुविधा, इंटरनेट कॅफे / सर्व्हिस सेंटर, खाजगी कूरियर, सार्वजनिक बस सेवा, खाजगी बस सेवा, ऑटो व टमटम, टॅक्सी, राज्य महामार्गाला जोडलेले रस्ते, जिल्ह्यातील मुख्य रस्त्याला जोडलेले रस्ते, जिल्ह्यातील दुय्यम रस्त्याना जोडलेले रस्ते, डांबरी रस्ते, कच्चे रस्ते, पाण्यासाठी नाल्या असणारे डांबरी रस्ते, बारमाही रस्ते,

स्थानिक नसलेल्या सुविधांची अंतरे - उपपोस्ट ऑफिस, - १० किमी पेक्षा अधिक अंतरावर. रेल्वे स्टेशन, - १० किमी पेक्षा अधिक अंतरावर. ट्रॅक्टर - १० किमी पेक्षा अधिक अंतरावर. सायकल रिक्षा (पायचाकी), - १० किमी पेक्षा अधिक अंतरावर. बैल व इतर जनावरांनी ओढलेल्या गाड्या, - १० किमी पेक्षा अधिक अंतरावर. राष्ट्रीय महामार्गाला जोडलेले रस्ते, - १० किमी पेक्षा अधिक अंतरावर.

तळटीप- शिरगिणतीत असलेल्या पुढील सुविधांच्या उपलब्धततेची माहिती नाही - सायकल रिक्षा (यांत्रिक), समुद्र व नदीवरील बोट वाहतूक, बोट वाहतुकीयोग्य जलमार्ग,

बाजार व पतव्यवस्था

गावात असणाऱ्या सुविधा - ए टी एम, व्यापारी बँका, सहकारी बँका, शेतकी कर्ज संस्था, स्वसहाय्य गट (SHG), रेशनचे दुकान, मंडया / कायम बाजार, आठवड्याचा बाजार,

स्थानिक नसलेल्या सुविधांची अंतरे -

आरोग्य, आहार व करमणूक सुविधा

गावात असणाऱ्या सुविधा - शिशुविकास पौष्टिक आहार केन्द्र (ICDS), अंगणवाडी पौष्टिक आहार केन्द्र, अंगणवाडी पौष्टिक आहार केन्द्र, इतर पौष्टिक आहार केन्द्र, आशा, समुदाय भवन (दूरचित्रवाणीसह अथवा विरहित), क्रीडांगण, खेळ / करमणूक क्लब, सार्वजनिक ग्रंथालय, सार्वजनिक वाचनालय, वृत्तपत्र पुरवठा, विधानसभा मतदान केन्द्र, जन्म व मृत्यु नोंदणी केन्द्र,

स्थानिक नसलेल्या सुविधांची अंतरे - सिनेमा/ व्हिडियो थियेटर, - १० किमी पेक्षा अधिक अंतरावर.

वीज पुरवठा

घरगुती वापरासाठी वीजपुरवठा - आहे.

शेतीसाठी वीजपुरवठा - आहे.

व्यापारी वापरासाठी वीजपुरवठा - आहे.

सर्व प्रकारच्या वापरासाठी वीजपुरवठा - आहे.

जमिनीचा वापर (हेक्टर)

• जंगल क्षेत्र : ९३.०
• बिगरशेतकी वापरातली जमीन: २.०
• ओसाड व शेतीला अयोग्य जमीन: ४८६.०
• कुरणे व इतर चराऊ जमीन: २६.०
• फुटकळ झाडीखालची जमीन: १००.०
• शेतीयोग्य पडीक जमीन: २००.०
• कायमस्वरूपी पडीक जमीन: ३२.०
• ह्या वर्षीची पडीक जमीन: ७५.०
• पिकांखालची जमीन: २८४६.०
• एकूण कोरडवाहू शेतजमीन: ६००.०
• एकूण बागायती जमीन: २२४६.०

सिंचन सुविधा (क्षेत्रफळ हेक्टर मध्ये)

• कालवे : १२०
• विहिरी / कूप नलिका: ४८०
• तलाव / तळी: ०
• ओढे: ०
• इतर : ०