प्रोजेस्टेरॉन
प्रोजेस्टेरॉन हे मादीमध्ये आढळणारे प्रवर्तक अथवा संप्रेरक (हार्मोन) आहे. प्रोजेस्टेरॉन (पी ४) हे एक एंडोजेनस स्टिरॉइड आणि प्रोजेस्टोजेन सेक्स संप्रेरक आहे जे मासिक पाळी, गर्भधारणा आणि मानवांच्या आणि इतर प्रजातींच्या भ्रूण-संसर्गामध्ये समाविष्ट असते.[१] हे प्रोजेस्टोजेन नावाच्या स्टिरॉइड संप्रेरकांच्या गटाशी संबंधित आहे.[२] प्रोजेस्टेरॉनचे शरीरात विविध कार्ये असतात. सेक्स हार्मोन्स आणि कॉर्टिकोस्टेरॉईड्ससमवेत इतर अंतर्जात स्टिरॉइड्सच्या निर्मितीमध्ये देखील हे एक मध्यवर्ती चयापचय आहे. आणि न्यूरोस्टिरॉइड म्हणून मेंदूच्या कार्यामध्ये महत्त्वाची भूमिका बजावते.[३]
जैविक क्रियेमधील सहभाग
[संपादन]प्रोजेस्टेरॉन हे शरीरातील सर्वात महत्त्वाचे प्रोजेस्टोजेन आहे. न्युक्लीअर प्रोजेस्टेरॉन रिसेप्टर (एनपीआर) (KD = 1 nmच्या ओढीसह), राइबोसोमल ट्रान्सक्रिप्शनवरील परिणाम करतात, परिणामी महिला पुनरुत्पादनाच्या नियमनात मोठी भूमिका निभावतात.[४][५] याव्यतिरिक्त, प्रोजेस्टेरॉनला नुकत्याच सापडलेल्या मेमब्रेन प्रोजेस्टेरॉन रिसेप्टर्स (एमपीआर)चे एक अ‍ॅगोनिस्ट आहे, ते पुनरुत्पादन कार्य (ओओसाइट मॅच्युरिटी, लेबर आणि शुक्राणूंची गतिशीलता) आणि कर्करोग नियमनात प्रभावी आहे परंतु त्याची भूमिका परिभाषित करण्यासाठी अतिरिक्त संशोधन आवश्यक आहे.
जैविक कार्य
[संपादन]संप्रेरकांतील आंतरक्रिया
[संपादन]प्रोजेस्टेरॉनचे अनेक शारीरिक प्रभाव आहेत जे एस्ट्रोजेनच्या उपस्थितीत वाढतात. एस्ट्रोजेन रिसेप्टर्स (ईआर) द्वारे एस्ट्रोजेन पीआरच्या अभिव्यक्तीस प्रेरित किंवा कमी करतात.[६] याचे एक उदाहरण स्तन उतींमधील आहे, जेथे इस्ट्रोजेन प्रोजेस्टेरॉनला लोब्यूलोव्होलॉयरर विकासास मध्यस्थी करण्यास परवानगी देतात.
पातळी
[संपादन]| Person type | Reference range for blood test | ||
|---|---|---|---|
| Lower limit | Upper limit | Unit | |
| Female - menstrual cycle | (see diagram below) | ||
| Female - postmenopausal | <0.2[७] | 1[७] | ng/mL |
| <0.6[८] | 3[८] | nmol/L | |
| Female on oral contraceptives | 0.34[७] | 0.92[७] | ng/mL |
| 1.1[८] | 2.9[८] | nmol/L | |
| Males ≥16 years | 0.27[७] | 0.9[७] | ng/mL |
| 0.86[८] | 2.9[८] | nmol/L | |
| Female or male 1–9 years | 0.1[७] | 4.1[७] or 4.5[७] | ng/mL |
| 0.3[८] | 13[८] | nmol/L | |
• The ranges denoted By biological stage may be used in closely monitored menstrual cycles in regard to other markers of its biological progression, with the time scale being compressed or stretched to how much faster or slower, respectively, the cycle progresses compared to an average cycle.
• The ranges denoted Inter-cycle variability are more appropriate to use in non-monitored cycles with only the beginning of menstruation known, but where the woman accurately knows her average cycle lengths and time of ovulation, and that they are somewhat averagely regular, with the time scale being compressed or stretched to how much a woman's average cycle length is shorter or longer, respectively, than the average of the population.
• The ranges denoted Inter-woman variability are more appropriate to use when the average cycle lengths and time of ovulation are unknown, but only the beginning of menstruation is given.
संदर्भ आणि नोंदी
[संपादन]- ^ Jameson, J. Larry; Groot, Leslie J. De (2015-02-25). Endocrinology: Adult and Pediatric E-Book (इंग्रजी भाषेत). Elsevier Health Sciences. ISBN 978-0-323-32195-2.
- ^ King, Tekoa L.; Brucker, Mary C. (2010-10-25). Pharmacology for Women's Health (इंग्रजी भाषेत). Jones & Bartlett Publishers. ISBN 978-1-4496-5800-7.
- ^ Baulieu, Etienne-Emile; Schumacher, Michael (2000-10-01). "Progesterone as a neuroactive neurosteroid, with special reference to the effect of progesterone on myelination". Steroids. Progestins, Progesterone Receptor Modulators, and Progesterone Antagonists. 65 (10): 605–612. doi:10.1016/S0039-128X(00)00173-2. ISSN 0039-128X.
- ^ "Book sources". Wikipedia (इंग्रजी भाषेत).
- ^ Taraborrelli, Stefania (2015). "Physiology, production and action of progesterone". Acta Obstetricia et Gynecologica Scandinavica (इंग्रजी भाषेत). 94 (S161): 8–16. doi:10.1111/aogs.12771. ISSN 1600-0412.[permanent dead link]
- ^ Kastner, P.; Krust, A.; Turcotte, B.; Stropp, U.; Tora, L.; Gronemeyer, H.; Chambon, P. (1990-05-01). "Two distinct estrogen-regulated promoters generate transcripts encoding the two functionally different human progesterone receptor forms A and B." The EMBO Journal. 9 (5): 1603–1614. doi:10.1002/j.1460-2075.1990.tb08280.x. ISSN 0261-4189.[permanent dead link]
- ^ a b c d e f g h i Progesterone Reference Ranges, Performed at the Clinical Center at the National Institutes of Health, Bethesda MD, 03Feb09
- ^ a b c d e f g h Converted from mass values using molar mass of 314.46 g/mol
- ^ Häggström, Mikael (2014). "Reference ranges for estradiol, progesterone, luteinizing hormone and follicle-stimulating hormone during the menstrual cycle". WikiJournal of Medicine. 1 (1). doi:10.15347/wjm/2014.001. ISSN 2002-4436.