नैसर्गिक रंग
नैसर्गिक रंग वनस्पती, अपृष्ठवंशी किंवा खनिजांपासून तयार केलेले आहेत. जैविक स्रोत जसे फंगसचे रूप व दगडफुल, झाडाची पाने, लाकूड, पाला या वनस्पती पासून नैसर्गिक रंग बनवितात. चीनमध्ये झाडाची साल, वनस्पती आणि कीटकांमधले रंग ५००० पेक्षा जास्त वर्षांपूर्वी सापडले आहेत.[१]
झाडा पासून मिळणारे रंग
[संपादन]फायबर सामग्री फॅब्रिक साठी आवश्यक रंग प्रकार ठरवते.
काष्ठतंतू: कापूस, कापड, ताग, बांबू, रेशीम
प्रथिने तंतू: लोकर, अंगोरा, अंगोरा जातीच्या मेंढीचे लोकर, काश्मिरी लोकरीचे कापड, रेशीम, सोया, लेदर
प्राणी-व्युत्पन्न रंग
- कोचीनल किटक (लाल)
- गोमूत्र (भारतीय पिवळे)
- लाख कीटक (लाल, गर्द जांभळा रंग)
- म्युरेक्स गोगलगाई (जांभळा)
- ऑक्टोपस / कटलफिश (दाट तपकिरी)
वनस्पती-व्युत्पन्न रंग
कात किंवा खैर वृक्ष (तपकिरी)
तांबूस पिंगट (तपकिरी)
हिमालय वायफळ मूळ (कांस्य, पिवळा)
इंडिगोफेरा (निळा)
नीळ वनस्पती (पिवळा)[२]
मॅडर मूळ (लाल, गुलाबी, नारंगी)
मॅंगोस्टीन फळाची साल (हिरवा, तपकिरी, गडद तपकिरी, जांभळा, किरमिजी रंगाचा)[३]
डाळिंब बाह्यभाग (पिवळा)
सागवान पान (किरमिजी रंग)[४]
प्रक्रिया
[संपादन]रंगविण्याच्या आवश्यक प्रक्रियेसाठी डाई (डायस्टफ) असलेली सामग्री पाण्यात भिजवून ठेवणे आवश्यक आहे, द्रावण विस्तारासाठी उकळले जावे आणि कपड्यांना द्रावणामध्ये (डाईथ) रंगवायचे. रंग समान रीतीने कापडात स्थानांतरित होत नाही तोपर्यंत अधूनमधून ढवळत राहावे.[५]
बहुतेक वनस्पती रंगांना कपड्याच्या तंतुंमध्ये रंग "निराकरण" करण्यासाठी रासायनिक वापर करणे आवश्यक आहे. या रंगांना विशेषण रंग म्हणतात. वेगवेगळ्या मॉर्डंटचा वापर करून, एकाच रंगामधून विविध रंग आणि छटा दाखवू शकतात. पारंपारिक रंगामध्ये सामान्य मॉर्डंट्स व्हिनेगर, बाभुळ ओक झाडाची साल, भक्कम लाकूड व कडू फळे असलेले झाड, किंवा क्षार (पोटॅशियम कार्बोनेट) राखून द्रावण तयार करतात.[६][७]
चीन, जपान, भारत, पाकिस्तान, नायजेरिया, गांबिया, पश्चिम आफ्रिका आणि आग्नेय आशियातील इतर भागांमध्ये रंगविलेल्या रेसिंग तंत्राचा वापर करून रेशमी व सुती कापड तयार केले गेले.
संदर्भ
[संपादन]- ^ Goodwin, Leonard; Segalman, Ralph; Basu, Asoke (1982-11). "Poverty in America: The Welfare Dilemma". Contemporary Sociology. 11 (6): 782. doi:10.2307/2068639. ISSN 0094-3061.
|date=मधील दिनांक मूल्ये तपासा (सहाय्य) - ^ "The Boston Museum of Fine Arts". The Metropolitan Museum of Art Bulletin. 4 (12): 220. 1909-12. doi:10.2307/3253030. ISSN 0026-1521.
|date=मधील दिनांक मूल्ये तपासा (सहाय्य) - ^ Kusumawati, Nita; Santoso, Agus Budi; Sianita, Maria Monica; Muslim, Supari (2017-06-16). "Extraction, Characterization and Application of Natural Dyes from the Fresh Mangosteen (Garcinia mangostana L.) Peel". International Journal on Advanced Science, Engineering and Information Technology. 7 (3): 878. doi:10.18517/ijaseit.7.3.1014. ISSN 2460-6952.
- ^ Qadariyah, Lailatul; Mahfud, Mahfud; Sulistiawati, Endah; Swastika, Prima (2018). "Natural Dye Extraction From Teak Leves(Tectona Grandis)UsingUltrasound Assisted ExtractionMethod for Dyeing on Cotton Fabric". MATEC Web of Conferences. 156: 05004. doi:10.1051/matecconf/201815605004. ISSN 2261-236X.
- ^ Goodwin, Rodney (1990). ICCH Commodities Yearbook 1990. London: Palgrave Macmillan UK. pp. 29–31. ISBN 978-1-349-11270-8.
- ^ Comstock, L M; Hooper, E M; Goodwin, J M; Goodwin, J S (1982-02). "Physician behaviors that correlate with patient satisfaction". Academic Medicine. 57 (2): 105–12. doi:10.1097/00001888-198202000-00005. ISSN 1040-2446.
|date=मधील दिनांक मूल्ये तपासा (सहाय्य) - ^ Kerridge, David (1988). Aspergillus and Aspergillosis. Boston, MA: Springer US. pp. 147–160. ISBN 978-1-4899-3507-6.