धोत्रा
.jpg)
धोत्रा ही एक वनस्पती आहे. ते सुमारे 1 मीटर उंचीपर्यंत वाढते. हे झाड काळे आणि पांढरे अशा दोन रंगात असते. आणि काळ्या फुलावर निळे डाग असतात. हिंदू शंकरजींना धोत्राची फळे, फुले आणि पाने अर्पण करतात. आचार्य चरकाने त्याला ' कनक ' आणि सुश्रुताने 'उन्मत्ता' असे संबोधले आहे. आयुर्वेदाच्या ग्रंथात ते विष वर्गात ठेवले आहे. त्याचे विविध भाग अल्प प्रमाणात वापरल्याने अनेक रोग बरे होतात.
नाव : संस्कृत - धतूर, मदन, मनमत, मातुल, हिंदी - धतुरा, बांगला - धतुरा, मराठी - धोत्रा, धोधरा, गुजराती - धनतर्रा, इंग्रजी - धोर्न ऍपल स्ट्रॉमोनियम.
आयुर्वेदात वापर
[संपादन]धोत्राच्या पानांचा धूर दमा शांत करतो आणि धोत्राच्या पानांचा अर्क कानात टाकल्याने डोळ्यांचे दुखणे थांबते. धोत्राच्या मुळाचा वास घेतल्यास मृग नक्षत्राचा रोग शांत होतो. धोत्रा फळ मधोमध कापून त्यात लवंगा ठेवाव्यात, नंतर ते मातीत भाजून नंतर त्याची कासे बारीक करून समान गोळ्या कराव्यात, रोज सकाळी एक गोळी घेतल्याने उष्णता व छातीचे आजार दूर होऊन वीर्य बाहेर पडावे. धोत्राच्या मऊ पानांवर तेल लावून विस्तवावर भाजून मुलाच्या पोटावर बांधल्याने केसांची थंडी दूर होते. आणि ते फोडणीवर बांधून ठेवल्याने उकळी चांगली होते. स्त्रीला प्रसूती रोग किंवा संधिवात असल्यास धोत्रा बियांचे तेल मूळव्याध आणि फिशरवर चोळले जाते.