तारा (रामायण)

तारा
तारा क्रोधित लक्ष्मणाला शांत करते. घाबरलेला सुग्रीव तिच्या मागे लपतो. (चित्रकार: बाळासाहेब पंडित पंत प्रतिनिधी, १९१६)
जन्म	तारा
निवासस्थान	किष्किंधा
ख्याती	पंचकन्या म्हणून श्रेष्ठ पतिव्रता म्हणून
जोडीदार	वाली सुग्रीव (वालीच्या म्रुत्युनंतर)
अपत्ये	अंगद
वडील	सुषेण

तारा ही किष्किंधाची राणी आणि वानर राजा वालीची पत्नी आहे. हिंदू महाकाव्य रामायणात तिचा उल्लेख आढळतो. विधवा झाल्यानंतर तिला प्रथेनुसार वालीचा धाकटा भाऊ सुग्रीवाची राणी बनावे लागते.

ताराची बुद्धिमत्ता, चतुराई, धैर्य आणि तिचा पती वालीवरील तिच्या प्रेमाची प्रशंसा केली जाते. पंचकन्यांपैकी एक म्हणून तिचा गौरव केला जातो, ज्यांच्या नावाचे पठण केल्याने पाप दूर होते असे मानले जाते.

ताराचे वर्णन रामायणातील वानर वैद्य सुषेणाची मुलगी आणि नंतरच्या स्त्रोतांमध्ये, दुधाळ महासागराच्या मंथनातून उठणारी अप्सरा (अकाली अप्सरा) म्हणून केले आहे. तिने वालीशी लग्न केले आणि त्यांना अंगद नावाचा मुलगा झाला. वलीचा एका राक्षसाशी युद्धात मृत्यू झाला असे समजल्यानंतर, त्याचा भाऊ सुग्रीव राजा बनतो आणि ताराला राणी करतो; तथापि, वाली परत येतो आणि ताराला परत मिळवतो आणि त्याच्या भावावर विश्वासघाताचा आरोप ठेवून त्याला निर्वासित करतो. जेव्हा सुग्रीवाने वालीला द्वंद्वयुद्धासाठी आव्हान दिले, तेव्हा ताराने शहाणपणाने वालीला स्वीकार न करण्याचा सल्ला देते. कारण सुग्रीवाला रामाचा- रामायणाचा नायक आणि देव विष्णूचा अवतार - पाठिंबा असतो. पण वालीने तिचे ऐकले नाही, आणि रामाच्या बाणामुळे त्याचा मृत्यू झाला. रामायण आणि त्याचे नंतरचे रूपांतर ताराच्या विलापावर जोर देते. बहुतेक स्थानिक आवृत्त्यांमध्ये, तारा तिच्या पवित्रतेच्या सामर्थ्याने रामाला शाप देते. तर काही आवृत्त्यांमध्ये, रामाने तारा प्रभावित झाली आहे.

सुग्रीव सिंहासनावर परत येतो परंतु आपला वेळ युद्धांमध्ये घालवतो आणि रामाला त्याची अपहरण झालेल्या पत्नी सीतेला परत मिळवून देण्याचे वचन पूर्ण करण्यात अपयशी ठरतो. तारा आता सुग्रीवची राणी आणि मुख्य मुत्सद्दी असते. तारा यावेळी सुग्रीवाच्या विश्वासघाताचा बदला म्हणून किष्किंड्याचा नाश करायला निघालेल्या लक्ष्मणाला शांत केल्यानंतर सुग्रीवाशी रामाचा समेट करण्यात महत्त्वाची भूमिका बजावते. या घटनेनंतर रामायणात ताराचा उल्लेख केवळ अंगदाची आई आणि सुग्रीवाची राणी म्हणून केला जातो, कारण रामायणाची कथा किष्किंधापासून सीतेला परत मिळवण्यासाठी लंकेतील युद्धाकडे जाते.

किष्किंधा राजवाड्यात लक्ष्मणाची तारा (डावीकडे), तिचा पती सुग्रीव (डावीकडून दुसरा) आणि हनुमान (उजवीकडे) यांच्याशी भेट होते