किन्हई
| ?किन्हई महाराष्ट्र • भारत | |
| — गाव — | |
| प्रमाणवेळ | भाप्रवे (यूटीसी+५:३०) |
| क्षेत्रफळ | १५.०१ चौ. किमी |
| जिल्हा | सातारा |
| तालुका/के | कोरेगाव |
| लोकसंख्या • घनता लिंग गुणोत्तर |
३,३६० (२०११) • २२३.८१/किमी२ ९८१ ♂/♀ |
| भाषा | मराठी |
किन्हई हे भारतातील महाराष्ट्र राज्यातील सातारा जिल्ह्यातील कोरेगाव तालुक्यातील एक गाव आहे. २०११ च्या जनगणनेनुसार [१]या गावाचा सेन्सस कोड ५६३६६१ असून या लेखातील माहिती या जनगणनेवर आधारित आहे. या गावाचे क्षेत्र ७९९.०१ हेक्टर असून येथील लोकसंख्या ३३६० आहे. गावात ७५० कुटुंबे राहतात. गावाच्या ईशान्येला साखरगड डोंगरावर रम्य परिसरात साखरगडनिवासिनी यमाई देवीचं मंदिर आहे. मूळ शैलीला धरून शास्त्रीयरीत्या केलेल्या जतन-संवर्धनाच्या कामाची दखल थेट 'युनेस्को'नं घेऊन त्याला २०१४ चं 'युनेस्को एशिया पॅसिफिक अवॉर्ड ऑफ मेरिट' बहाल केलं.
हवामान
[संपादन]येथे ऑक्टोबर ते मार्च हा हिवाळा हंगाम असतो. हिवाळ्यात दिवसा तापमान २८ अंश सेल्सियस पर्यंत वाढते आणि रात्री तापमान १८ अंश सेल्सियस पर्यंत खाली जाते.जून ते सप्टेंबर हा पावसाळ्याचा मोसम असतो. पावसाळ्यात दिवसा तापमान २७ अंश सेल्सियस पर्यंत वाढते आणि रात्री तापमान २१ अंश सेल्सियस पर्यंत खाली जाते. पावसाळ्यात मध्यम प्रमाणात पाऊस पडतो. वार्षिक पर्जन्यमान ६०० मिमी पर्यंत असते. एप्रिल ते जून हा उन्हाळा मोसम असतो. उन्हाळ्यात दिवसा तापमान ४० अंश सेल्सियस पर्यंत वाढते आणि रात्री तापमान २५ अंश सेल्सियस पर्यंत खाली जाते.
लोकसंख्या
[संपादन]- एकूण लोकसंख्या:३३६०; पुरुष: १६९६; स्त्रिया: १६६४
- अनुसूचित जाती लोकसंख्या: ३४६; पुरुष: १७१; स्त्रिया: १७५
- अनुसूचित जमाती लोकसंख्या:५; पुरुष: २; स्त्रिया: ३
शैक्षणिक सुविधा
[संपादन]गावात असणाऱ्या सुविधा - पूर्व-प्राथमिक शाळा-५. प्राथमिक शाळा-३. कनिष्ठ माध्यमिक शाळा-१. माध्यमिक शाळा-१.
स्थानिक नसलेल्या सुविधांची अंतरे -
५ किमी पेक्षा कमी अंतरावर : काही नाही
५ ते १० किमी अंतरावर : उच्च माध्यमिक शाळा सातारा रोड येथे आहे.
१० किमी पेक्षा अधिक अंतरावर : पदवी महाविद्यालय सातारा येथे आहे. अभियांत्रिकी महाविद्यालय कोरेगाव येथे आहे. वैद्यकीय महाविद्यालय सातारा येथे आहे. व्यावसायिक प्रशिक्षण शाळा कोरेगाव येथे आहे. अनौपचारिक प्रशिक्षण केन्द्र कोरेगाव येथे आहे. अपंगांसाठी खास शाळा भाकरवाडी येथे आहे.
वैद्यकीय सुविधा
[संपादन]सरकारी
[संपादन]असलेल्या सुविधा-
प्राथमिक आरोग्य केन्द्र -१, प्राथमिक आरोग्य उपकेन्द्र -१, प्रसूति व शिशुसंगोपन केन्द्र -१, क्षयरोग रुग्णालय -१, अॅलोपॅथिक रुग्णालय -१, दवाखाने -१, गुरांचे दवाखाने -१, फिरते दवाखाने -१, कुटुंब कल्याण केन्द्र -१,
नसलेल्या सुविधा - कम्युनिटी हेल्थ सेंटर, अन्य उपचार पद्धतीचे रुग्णालय
बिगर-सरकारी
[संपादन]असलेल्या सुविधा-
बाह्य रोगी विभाग -१, इतर पदवीधर डॉक्टर -१, औषधाची दुकाने -१,
नसलेल्या सुविधा - बाह्य व भरती असलेले रोगी विभाग धर्मादाय बिगर-सरकारी रुग्णालय एमबीबीएस पदवीधर डॉक्टर पदवी नसलेले डॉक्टर पारंपरिक वैद्य व वैदू इतर बिगरसरकारी वैद्यकीय सुविधा
पिण्याचे पाणी
[संपादन]असलेल्या सुविधा- शुद्ध केलेल्या पाण्याचा नळातून पुरवठा, झाकलेल्या विहिरीच्या पाण्याचा पुरवठा, न झाकलेल्या विहिरीच्या पाण्याचा पुरवठा, हँड पंपच्या पाण्याचा पुरवठा, बारमाही सुरू असलेल्या हँड पंपच्या पाण्याचा पुरवठा, नदी /कालवे यातील पाण्याचा पुरवठा,
नसलेल्या सुविधा - शुद्ध न केलेल्या पाण्याचा नळातून पुरवठा, बोअरवेलच्या पाण्याचा पुरवठा, बारमाही सुरू असलेल्या बोअरवेलच्या पाण्याचा पुरवठा, झऱ्यांच्या पाण्याचा पुरवठा, तलाव / तळी यातील पाण्याचा पुरवठा, इतर पाण्याचा पुरवठा,
स्वच्छता
[संपादन]असलेल्या सुविधा- सांडपाणी पाण्याच्या स्त्रोतात सोडले जाते.उघडी गटारे, न्हाणीघराशिवाय सार्वजनिक स्वच्छता गृह,
नसलेल्या सुविधा - न्हाणीघरासह सार्वजनिक स्वच्छता गृह, ग्रामीण सॅनिटरी हार्डवेरचे दुकान, सामूहिक बायोगॅस किंवा कचऱ्याच्या उत्पादक पुनर्वापराची व्यवस्था,
संचार
[संपादन]गावात असणाऱ्या सुविधा - पोस्ट ऑफिस, मोबाइल फोन सुविधा, सार्वजनिक बस सेवा, ऑटो व टमटम, टॅक्सी, जिल्ह्यातील दुय्यम रस्त्याना जोडलेले रस्ते, डांबरी रस्ते, कच्चे रस्ते, पाण्यासाठी नाल्या असणारे डांबरी रस्ते, बारमाही रस्ते,
स्थानिक नसलेल्या सुविधांची अंतरे - उपपोस्ट ऑफिस, - १० किमी पेक्षा अधिक अंतरावर. इंटरनेट कॅफे / सर्व्हिस सेंटर, - १० किमी पेक्षा अधिक अंतरावर. खाजगी कूरियर, - १० किमी पेक्षा अधिक अंतरावर. खाजगी बस सेवा, - १० किमी पेक्षा अधिक अंतरावर. रेल्वे स्टेशन, - १० किमी पेक्षा अधिक अंतरावर. ट्रॅक्टर - १० किमी पेक्षा अधिक अंतरावर. सायकल रिक्षा (पायचाकी), - १० किमी पेक्षा अधिक अंतरावर. बैल व इतर जनावरांनी ओढलेल्या गाड्या, - १० किमी पेक्षा अधिक अंतरावर. राष्ट्रीय महामार्गाला जोडलेले रस्ते, - १० किमी पेक्षा अधिक अंतरावर. राज्य महामार्गाला जोडलेले रस्ते, - १० किमी पेक्षा अधिक अंतरावर. जिल्ह्यातील मुख्य रस्त्याला जोडलेले रस्ते, - १० किमी पेक्षा अधिक अंतरावर.
तळटीप- शिरगिणतीत असलेल्या पुढील सुविधांच्या उपलब्धततेची माहिती नाही - सायकल रिक्षा (यांत्रिक), समुद्र व नदीवरील बोट वाहतूक, बोट वाहतुकीयोग्य जलमार्ग,
साखरगडनिवासिनी श्री यमाई देवी
[संपादन]किन्हईचे कुलकर्णी पार्वतीदेवीचे भक्त. बारा वर्ष मुळपीठनिवासिनी श्री क्षेत्र औंध येथील यमाई देवीची मनोभावे भक्ती व मुळपीठास जाऊन देवीदर्शन घेण्याचा नित्यक्रम करता करता एके दिवशी कृष्णाजीपंत कुलकर्णीना देवी स्वप्नात दृष्टांत देऊन प्रसन्न झाली. त्यावेळी यमाई देवीनं किन्हईला येऊन वास करण्याचं वचन त्यांना दिलं. परंतु, औंधहून किन्हईकडे जात असताना मागं वळून न बघण्याची अट त्यांना घातली.थकलेल्या कृष्णाजीपंतांनी अनवधानानं वळून पाहिलं आणि देवी मराठमोळ्या स्त्रीचं रूप घेऊन माघारी फिरली. त्याचवेळी एक व्यापारी बैलगाडीतून साखरेची पोती घेऊन चालला होता. विषण्ण देवीनं पोत्यांत काय आहे, असं विचारताच व्यापाऱ्यानं मीठ आहे, असं सांगितलं. व्यापारी घरी गेला असता पोती मिठानं भरलेली आढळली.
पश्चातापदग्ध कृष्णाजीपंतांनी औंधचा मार्ग धरला. व्यापाऱ्याची गोष्ट ऐकल्यावर त्यांची खात्री झाली, की ती मराठमोळी स्त्री यमाई देवीच होती. जिथं पंतांनी वळून पाहिलं त्या जागी येऊन देवीची प्रार्थना केली. व्यापाऱ्यानं माफी मागितली. मिठाची पोती परत साखरेची झाली. कृष्णाजीपंतांनी ओळखलं, की देवी इथंच आहे. त्या खडकावर देवीचं मंदिर बांधलं. साखरगड असं त्याला संबोधलं व आजन्मसेवा केली. साखरगडावरील अशा संदिग्ध खडकावर देवीनं वास्तव्य ठेवलं, जिथं औंधच्या यमाई देवीची बहीण साखरगडनिवासिनी असं नाव पडलं. या दंतकथेला जोड देणारा कुठलाही कागदोपत्री पुरावा नाही. परंतु, साखरगडावरील निसर्गाच्या रम्य कोंदणात यमाई देवीला वास्तव्य करण्याचा मोह झाला असणार हे निश्चित !
डोंगरावरील यमाई देवी मंदिर परिसरात आल्हाददायक वारा वाहत असतो. हा वारा बोचरा नसून, त्यातील प्रसन्न ऊर्जेची स्पंदनं भक्तांना इथं खेळवून ठेवतात. १७४५ मध्ये उभारलेल्या मंदिर परिसराला गडासारखी तटबंदी आहे. यादव शैलीत बांधलेल्या मंदिरावर बहामनी शैलीच्या घटकांचा प्रभाव दिसून येतो. सहा बुरुज असलेल्या तटबंदीच्या प्रवेशद्वाराला प्रमाणबद्ध नगारखाना आहे. नगारखान्याच्या शैलीतही सरमिसळ दिसून येते. हिंदू कमानीवर बहामनी मिनार विसावले आहेत. चुन्यातील नाजूक कलाकुसर (स्टको वर्क) नगारखान्याच्या सौंदर्यात भर घालतात. दख्खनच्या पठारावरील काळ्या दगडांमधील आकाशात झेपावणाऱ्या दीपमाळा या मंदिर परिसराचा सौंदर्यखणी ऐवज आहेत. दीपमाळेवर दिवा ठेवण्यासाठी काळ्या दगडात कोरलेले ऐटदार मोर आहेत.
बाजार व पतव्यवस्था
[संपादन]गावात असणाऱ्या सुविधा - व्यापारी बँका, सहकारी बँका, शेतकी कर्ज संस्था, स्वसहाय्य गट (SHG), रेशनचे दुकान, आठवड्याचा बाजार,
स्थानिक नसलेल्या सुविधांची अंतरे - ए टी एम, - १० किमी पेक्षा अधिक अंतरावर. मंडया / कायम बाजार, - १० किमी पेक्षा अधिक अंतरावर.
आरोग्य, आहार व करमणूक सुविधा
[संपादन]गावात असणाऱ्या सुविधा - शिशुविकास पौष्टिक आहार केन्द्र (ICDS), अंगणवाडी पौष्टिक आहार केन्द्र, इतर पौष्टिक आहार केन्द्र, आशा, समुदाय भवन (दूरचित्रवाणीसह अथवा विरहित), सार्वजनिक ग्रंथालय, सार्वजनिक वाचनालय, वृत्तपत्र पुरवठा, विधानसभा मतदान केन्द्र, जन्म व मृत्यु नोंदणी केन्द्र,
स्थानिक नसलेल्या सुविधांची अंतरे - क्रीडांगण, - १० किमी पेक्षा अधिक अंतरावर. खेळ / करमणूक क्लब, - १० किमी पेक्षा अधिक अंतरावर. सिनेमा/ व्हिडियो थियेटर, - १० किमी पेक्षा अधिक अंतरावर.
वीज पुरवठा
[संपादन]घरगुती वापरासाठी वीजपुरवठा - आहे.
शेतीसाठी वीजपुरवठा - आहे.
व्यापारी वापरासाठी वीजपुरवठा - आहे.
सर्व प्रकारच्या वापरासाठी वीजपुरवठा - आहे.
जमिनीचा वापर (हेक्टर)
[संपादन]- जंगल क्षेत्र : ०.०
- बिगरशेतकी वापरातली जमीन: २.०
- ओसाड व शेतीला अयोग्य जमीन: १०३.४
- कुरणे व इतर चराऊ जमीन: १८३.३६
- फुटकळ झाडीखालची जमीन: ०.०
- शेतीयोग्य पडीक जमीन: १०.०४
- कायमस्वरूपी पडीक जमीन: ३१.९७
- ह्या वर्षीची पडीक जमीन: ०.०
- पिकांखालची जमीन: ११७०.५२
- एकूण कोरडवाहू शेतजमीन: ३२.४
- एकूण बागायती जमीन: ११३८.१२
सिंचन सुविधा (क्षेत्रफळ हेक्टर मध्ये)
[संपादन]- कालवे : ०
- विहिरी / कूप नलिका: ३१
- तलाव / तळी: १
- ओढे: ०
- इतर : ०
- ^ https: // censusindia.gov. in / census.website / data / census - tables #
- ^ https://villageinfo.in/
- ^ https://www.census2011.co.in/
- ^ http://tourism.gov.in/
- ^ https://www.incredibleindia.org/
- ^ https://www.india.gov.in/topics/travel-tourism
- ^ https://www.mapsofindia.com/
- ^ https://www.weather.gov/dvn/climategraphics?n=climategraphics
- ^ https://www.weather-atlas.com/en/india-climate