एन.आर. नारायणमूर्ती

**एन.आर. नारायणमूर्ती**
	भारतीय व्यापारी
	माध्यमे अपभारण करा
	विकिपीडिया
स्थानिक भाषेतील नाव	N. R. Narayana Murthy
जन्म तारीख	ऑगस्ट २०, इ.स. १९४६; मैसुरु
नागरिकत्व	भारत;
शिक्षण घेतलेली संस्था	मैसुरु विद्यापीठ; भारतीय तंत्रज्ञान संस्था; Sarada Vilas College; National Institute of Engineering; Oakland University;
व्यवसाय	उद्योजक; व्यावसायीक व्यक्ती;
नियोक्ता	भारतीय व्यवस्थापन संस्था;
सदस्यता	American Academy of Arts and Sciences; ABLF alumni network (N.R. Narayana Murthy);
कार्यक्षेत्र	माहिती तंत्रज्ञान;
अपत्य	अक्षता मूर्ती; रोहन मूर्ती;
वैवाहिक जोडीदार	सुधा मूर्ती;
पुरस्कार	IEEE Ernst Weber Engineering Leadership Recognition; Canada India Foundation ("CIF") Chanchlani Global Indian Award (इ.स. २०१४); पद्मविभूषण पुरस्कार व्यापार आणि उद्योग (इ.स. २००८); Hoover Medal (इ.स. २०१२); Commander of the Order of the British Empire (इ.स. २००७); पद्मश्री पुरस्कार व्यापार आणि उद्योग (इ.स. २०००); लीजन ऑफ ऑनरचे अधिकारी (इ.स. २००८); IEEE Founders Medal (इ.स. २०१८); पद्मश्री पुरस्कार; ऑर्डर ऑफ द ब्रिटिश एम्पायर; पद्मविभूषण पुरस्कार;
अधिकार नियंत्रण
	Q1398708; आयएसएनआय ओळखण: 0000000114448234; व्हीआयएएफ ओळखण: 56343673; जीएनडी ओळखण: 140831312; एलसीसीएन ओळखण: no2005046383; बीएनएफ ओळखण: 161563234; एसयूडीओसी ओळखण: 113650728; आय.एम.डी.बी. दुवा: nm14748050; Nationale Thesaurus voor Auteursnamen ID: 318673177; NUKAT ID: n2008143678; PLWABN ID: 9810642761505606
	रिसोनेंटेर; पेटस्केन; सखोलीया; ओपनस्ट्रीट मॅप; शोधक साधन; चित्रित शोध;

N. R. Narayana Murthy (es); N. R. Narayana Murthy (ast); N. R. Narayana Murthy (ca); N. R. Narayana Murthy (de); N. R. Narayana Murthy (ga); نارایانا مورتی (fa); 纳拉亚纳·穆尔蒂 (zh); N. R. Narayana Murthy (da); ナラヤナ・ムルティー (ja); ان. آر. نارايانا مورثى (arz); נ.ר נאראיאנה מורתי (he); एन आर नारायणमूर्ति (sa); N. R. Narayana Murthy (mul); ఎన్.ఆర్. నారాయణ మూర్తి (te); 나라야나 무르티 (ko); N. R. Narayana Murthy (en-ca); நா. ரா. நாராயண மூர்த்தி (ta); N.R. Narayana Murthy (it); এন আর নারায়ণ মূর্তি (bn); N. R. Narayana Murthy (fr); N. R. Narayana Murthy (nb); Ν. Ρ. Νάραγιανα Μούρτι (el); 納拉亞納·穆爾蒂 (zh-hant); एन.आर. नारायणमूर्ती (mr); 纳拉亚纳·穆尔蒂 (zh-cn); ଏନ ଆର ନାରାୟଣ ମୁର୍ତ୍ତୀ (or); N. R. Narayana Murthy (en-gb); Нараяна Мурті (uk); Նարայանա Մուրտի (hy); ਐਨ ਆਰ ਨਾਰਾਇਣਮੂਰਤੀ (pa); N. R. Narayana Murthy (sl); N. R. Narayana Murthy (sq); Нараяна Мурти (ru); N. R. Narayana Murthy (nn); N. R. Narayana Murthy (id); N. R. Narayana Murthy (pl); എൻ.ആർ. നാരായണമൂർത്തി (ml); N. R. Narayana Murthy (nl); این آر ناراین مورتی (ur); N. R. Narayana Murthy (sv); ಎನ್ ಆರ್ ನಾರಾಯಣಮೂರ್ತಿ (kn); Narayana Murthy (uz); N. R. Narayana Murthy (en); إن آر نارايانا مورثي (ar); 纳拉亚纳·穆尔蒂 (zh-hans); एन आर नारायणमूर्ति (hi) ভারতীয় বিলিয়নিয়ার ব্যবসায়ী (bn); индийский бизнесмен (ru); भारतीय व्यापारी (mr); indischer Industrieller und Mitbegründer der Softwareunternehmen Infosys (de); ଭାରତୀୟ ବେପାରୀ (or); Indian businessman (en-gb); Հնդիկ գործարար (hy); 印度商人 (zh); איש עסקים הודי (he); Indiaas ondernemer (nl); భారతీయ వ్యాపారవేత్త, ఇన్‌ఫోసిస్ వ్యవస్థాపకుడు (te); भारतीय उद्योगपति (hi); ಇನ್ಫೋಸಿಸ್ ಸಂಸ್ಥಾಪಕರು (kn); Indian businessman (en-ca); Indian businessman (en); رائد أعمال هندي (ar); Ινδός επιχειρηματίας (el); fear gnó Indiach (ga) N. R・ナラヤナ・ムルティ (ja); Nagavara Ramarao Narayana Murthy (id); N. R. Narayana Murthy (ml); एन आर नारायण मूर्ति (hi); नारायणमूर्तिः (sa); एन.आर. नारायण मूर्ती, एन् .आर. नारायण मूर्ती, एन.आर. नारायण मुर्ती (mr); ఎన్.ఆర్.నారాయణమూర్తి (te); ಎನ್ ಆರ್ ನಾರಾಯಣ ಮೂರ್ತಿ, ಎನ್ ಆರ್ ನಾರಯಣಮೂರ್ತಿ (kn); Nagavara Ramarao Narayana Murthy, N.R. Narayana Murthy (en); Narayanamurthy, N.R.Narayana Murthy, ಎನ್ ಆರ್ ನಾರಾಯಣಮೂರ್ತಿ, Nagavara Ramarao Narayana Murthy (de); Мурти, Нараяна, Нагавара Рамарао Нараяна Мурти (ru); என். ஆர். நாராயண மூர்த்தி (ta)

नागवार रामराव नारायणमूर्ती ऊर्फ एन.आर. नारायणमूर्ती (ऑगस्ट २१, इ.स. १९४६ :मैसूर, कर्नाटक) हे भारतीय उद्योजक, सॉफ्टवेर अभियंता व इन्फोसिस टेक्नॉलॉजीज कंपनीचे संस्थापक आहेत. ते एक भारतीय अब्जाधीश व्यापारी आहे. ते इन्फोसिस मधुन निवृत्त होण्यापूर्वी आणि अध्यक्षपदी पदभार स्वीकारण्यापूर्वी कंपनीचे अध्यक्ष, मुख्य कार्यकारी अधिकारी, अध्यक्ष आणि मुख्य मार्गदर्शक होते. ऑक्‍टोबर २०२२ पर्यंत, त्याची एकूण संपत्ती $४.५ अब्ज इतकी असल्‍याचा अंदाज आहे, ज्यामुळे फोर्ब्सच्‍या मते २०२२ मध्‍ये तो जगातील ६५४ वा सर्वात श्रीमंत व्‍यक्‍ती बनले.

मूर्ती यांचा जन्म कर्नाटकातील शिडलघट्टा येथे झाला. त्यांनी नॅशनल इन्स्टिट्यूट ऑफ इंजिनीअरिंग, म्हैसूर विद्यापीठातून इलेक्ट्रिकल अभियांत्रिकीमध्ये बॅचलर पदवी आणि इंडियन इन्स्टिट्यूट ऑफ टेक्नॉलॉजी कानपूर येथून पदव्युत्तर पदवी प्राप्त केली.

इन्फोसिस सुरू करण्यापूर्वी, मूर्ती यांनी इंडियन इन्स्टिट्यूट ऑफ मॅनेजमेंट अहमदाबाद येथे चीफ सिस्टम प्रोग्रामर म्हणून आणि पुणे, महाराष्ट्रातील पटनी कॉम्प्युटर सिस्टम्समध्ये काम केले. त्यांनी १९८१ मध्ये इन्फोसिस सुरू केली आणि १९८१ ते २००२ पर्यंत सीईओ तसेच २००२ ते २०११ पर्यंत चेरमन होते. २०११ मध्ये ते बोर्डातून पायउतार झाले आणि चेरमन एमेरिटस झाले. जून २०१३ मध्ये, मूर्ती यांची पाच वर्षांच्या कालावधीसाठी कार्यकारी अध्यक्ष म्हणून नियुक्ती करण्यात आली.

फॉर्च्यून मासिकाने मूर्ती यांची आमच्या काळातील १२ महान उद्योजकांमध्ये यादी केली आहे. भारतातील आउटसोर्सिंगमधील योगदानाबद्दल टाईम मॅगझिन आणि सीएनबीसी यांनी त्यांचे "भारतीय आयटी क्षेत्राचे जनक" म्हणून वर्णन केले आहे. २००५ मध्ये, त्यांनी स्वित्झर्लंडमधील दावोस येथे वर्ल्ड इकॉनॉमिक फोरमचे सह-अध्यक्षपद भूषविले. मूर्ती यांना पद्मविभूषण आणि पद्मश्री पुरस्कारांनी सन्मानित करण्यात आले आहे.

प्रारंभिक जीवन आणि शिक्षण

एन.आर. नारायण मूर्ती यांचा जन्म २० ऑगस्ट १९४६ रोजी भारताच्या दक्षिण-पश्चिम कर्नाटक राज्यातील सिडलघट्टा येथे एका मध्यमवर्गीय कन्नड माधवा ब्राह्मण कुटुंबात झाला. शालेय शिक्षण पूर्ण केल्यानंतर, ते नॅशनल इन्स्टिट्यूट ऑफ इंजिनिअरिंगमध्ये गेले आणि १९६७ मध्ये इलेक्ट्रिकल अभियांत्रिकीमध्ये पदवी प्राप्त केली. १९६९ मध्ये त्यांनी इंडियन इन्स्टिट्यूट ऑफ टेक्नॉलॉजी कानपूर येथून पदव्युत्तर पदवी प्राप्त केली.

कारकीर्द

मूर्ती यांनी प्रथम आयआयएम अहमदाबाद येथील एका विद्याशाखेच्या अंतर्गत संशोधन सहयोगी म्हणून आणि नंतर मुख्य प्रणाली प्रोग्रामर म्हणून काम केले. तेथे त्यांनी भारतातील प्रथम वेळ-सामायिकरण संगणक प्रणालीवर काम केले आणि इलेक्ट्रॉनिक्स कॉर्पोरेशन ऑफ इंडिया लिमिटेडसाठी बेसिक इंटरप्रिटरची रचना आणि अंमलबजावणी केली. त्यांनी सॉफ्ट्रोनिक्स नावाची कंपनी सुरू केली. दीड वर्षानंतर ती कंपनी अयशस्वी झाली तेव्हा ते पुण्यातील पटनी कॉम्प्युटर सिस्टीम्समध्ये रुजू झाले.

मूर्ती यांनी उल्लेख केला की कम्युनिस्ट काळात १९७४ मध्ये युगोस्लाव्ह-बल्गेरियन सीमेदरम्यानच्या एका शहरामध्ये कोणत्याही कारणाशिवाय अटक आणि निष्कासित करण्यात आल्याने, त्याला "गोंधळलेल्या डाव्या/कम्युनिस्ट" मधून "दयाळू भांडवलदार" बनवले, ज्यामुळे त्याने इन्फोसिस तयार केले. मूर्ती आणि त्यांच्या सहा सॉफ्टवेर व्यावसायिकांनी १९८१ मध्ये सुरुवातीच्या भांडवली गुंतवणुकीसह १०,००० रुपये इन्फोसिसची स्थापना केली, जी त्यांच्या पत्नी सुधा मूर्ती यांनी प्रदान केली होती. मूर्ती हे १९८१ ते २००२ पर्यंत २१ वर्षे इन्फोसिसचे सीईओ होते आणि त्यांच्यानंतर सह-संस्थापक नंदन नीलेकणी होते. इन्फोसिसमध्ये त्यांनी भारतातून आयटी सेवा आउटसोर्सिंगसाठी जागतिक वितरण मॉडेल स्पष्ट केले, डिझाइन केले आणि अंमलात आणले. ते २००२ ते २००६ या काळात मंडळाचे अध्यक्ष होते, त्यानंतर ते मुख्य मार्गदर्शक देखील बनले. ऑगस्ट २०११ मध्ये, ते कंपनीतून निवृत्त झाले, आणि चेरमन एमेरिटस हे पद स्वीकारले.

मूर्ती हे एचएसबीसीच्या कॉर्पोरेट बोर्डाचे स्वतंत्र संचालक आहेत आणि डीबीएस बँक, युनिलिव्हर, आयसीआयसीआय आणि एनडीटीव्हीच्या बोर्डवर ते संचालक आहेत. कॉर्नेल युनिव्हर्सिटी, फोर्ड फाऊंडेशन, यूएन फाऊंडेशन, इंडो-ब्रिटिश पार्टनरशिप, एशियन इन्स्टिट्यूट ऑफ मॅनेजमेंट, अनेक शैक्षणिक आणि परोपकारी संस्थांच्या सल्लागार मंडळे आणि परिषदांचे ते सदस्य देखील आहेत. इन्फोसिस पारितोषिकाचे विश्वस्त, प्रिन्स्टनमधील प्रगत अभ्यास संस्थेचे विश्वस्त आणि रोड्स ट्रस्टचे विश्वस्त म्हणून. ते पब्लिक हेल्थ फाउंडेशन ऑफ इंडियाच्या गव्हर्निंग बोर्डाचे अध्यक्ष देखील आहेत. ते ब्रिटिश टेलिकम्युनिकेशन्सच्या आशिया पॅसिफिक सल्लागार मंडळावर आहेत.

जून २०१३ मध्ये, मूर्ती इन्फोसिसमध्ये कार्यकारी अध्यक्ष आणि संचालक म्हणून परतले. जून २०१४ मध्ये, ते कार्यकारी अध्यक्षपदावरून दूर झाले, ऑक्टोबरपर्यंत ते गैर-कार्यकारी अध्यक्ष होते, जेव्हा ते चेरमन एमेरिटस झाले. मूर्ती हे धोरणात्मक मंडळावर देखील आहेत जे राष्ट्रीय कायदा फर्म, सिरिल अमरचंद मंगलदास यांना धोरणात्मक, धोरण आणि प्रशासन विषयांवर सल्ला देतात. ते IESE च्या आंतरराष्ट्रीय सल्लागार मंडळाचे सदस्य आहेत. २०१६ मध्ये, मूर्ती हार्वर्ड बिझनेस रिव्ह्यू असेंड सोबत "हाऊ टू बी अ बेटर मॅनेजर" या विषयावर बोलले. २०१७ मध्ये, मूर्ती यांनी इन्फोसिसमधील कॉर्पोरेट गव्हर्नन्सच्या त्रुटींबद्दल चिंता व्यक्त केली, तथापि कंपनीने हे दावे नाकारले.

वैयक्तिक जीवन

त्यांची पत्नी, सुधा मूर्ती, एक उद्योगपती, शिक्षक, लेखिका आणि इन्फोसिस फाउंडेशनच्या अध्यक्षा आहेत. मूर्ती यांना दोन मुले, एक मुलगा रोहन मूर्ती आणि एक मुलगी अक्षता मूर्ती आहे. जून २०१३ मध्ये, रोहन आपल्या वडिलांचा कार्यकारी सहाय्यक म्हणून इन्फोसिसमध्ये रुजू झाला. जून २०१४ मध्ये त्यांनी इन्फोसिस सोडले. २००९ मध्ये, अक्षताने ऋषी सुनक यांच्याशी लग्न केले, जे नंतर रिचमंड, यॉर्कशायरचे खासदार आणि नंतर कंझर्व्हेटिव्ह पक्षाचे नेते आणि युनायटेड किंगडमचे पंतप्रधान बनले.

पुस्तके

ए बेटर इंडिया: ए बेटर वर्ल्ड, पेंग्विन बुक्स, २००९
अ क्लिअर ब्लू स्काय: स्टोरीज अँड पोम्स ऑन कॉन्फ्लिक्ट अँड होप, पफिन बुक्स इंडिया, २०१७
द विट अँड विजडम ऑफ नारायण मूर्ती, हे हाऊस, २०१६

पुरस्कार

२००० - पद्मश्री पुरस्कार
२००८ - पद्मविभूषण पुरस्कार
२००८ - लीजन ऑफ ऑनरचे अधिकारी
२०१२ - हूवर पदक
२०१३ - सयाजी रत्न पुरस्कार