अपास

अपास ( /ˈɑːpəs, æp-/, Avestan ) हा "पाणी" साठीचा अवेस्तान भाषेतीले शब्द आहे. जो पाण्याच्या असंख्य अवस्थांना अपास द्वारे दर्शविला जातो.

अपाससाठी, अब (बहुवचन अबान ) हे मध्य पर्शियन भाषेचे रूप आहे.

परिचय

"आजपर्यंत झोरोस्ट्रिअन्समध्ये पाण्याबद्दलचा आदर खोलवर रुजलेला आहे, आणि पारंपारिक समुदायांमध्ये नियमितपणे घरगुती विहीर किंवा जवळच्या प्रवाहाला अर्पण केले जाते." वानर जॉथ्रा समारंभ — यास्ना सेवेचा विधी (जो मुख्य उपासना आहे) याचा शब्दशः "पाणी मजबूत करणे" असा आहे.

अवेस्तन भाषेत अपास (एकवचन अपो) व्याकरणदृष्ट्या स्त्रीलिंगी आहे. आणि अपास स्त्री आहे. मध्य पर्शियन समतुल्य शब्द म्हणजे अबान (समानार्थी: अवान), ज्यावरून पारशी गुजराती अवा (केवळ धार्मिक वापरात) शब्दाची उत्पती झाली.

अवेस्तान मधील सामान्य संज्ञा अपास हे वैदिक संस्कृत अपासशी तंतोतंत जुळते. आणि दोन्ही समान प्रोटो-इंडो-इराणी शब्द, स्टेम अप्- "पाणी" शी जुळतात. अपास शब्दा पासून ब्रिटीश नदी एव्हॉन हा शब्द तयार झाला आहे. अवेस्तान आणि वैदिक संस्कृत दोन्ही ग्रंथांमध्ये, पाणी — मग ते लाटा किंवा थेंब, किंवा एकत्रितपणे नाले, तलाव, नद्या किंवा विहिरी म्हणून — अपास, पाण्याच्या देवत्वांचा समूह दर्शवितात. तत्वासह देवत्वाची ओळख दोन्ही संस्कृतींमध्ये पूर्ण आहे. ऋग्वेदात देवता पिण्यास आरोग्यदायी आहेत, अवेस्तामध्ये देवतांना स्नान करणे चांगले मानले जाते.

भारतीय धार्मिक ग्रंथांप्रमाणेच, पाण्याला एक आदिम घटक मानले जाते. झोरोस्ट्रियन कॉस्मोगोनीमध्ये, पाणी ही आकाशानंतरची दुसरी निर्मिती आहे. स्वतः अपास/स्वतःच्या व्यतिरिक्त तीनही अहुरा (माझदा, मित्रा, अपम नापत ), दोन अमेषा स्पेंटस (हौरवत, अरमैती ) आणि दोन कमी यजात ( अरेदवी सुरा अनाहिता आणि आहुराणी) देखील पाण्याशी संबधित आहेत.

अबान, युरेनसच्या चंद्रांपैकी एक असलेल्या एरियलवरील विवराचे नाव अपासच्या नावावरून पडले आहे.

शास्त्रानुसार

यास्ना हप्तंघाईतीमधील सातव्या अध्यायानुसार पाण्याला अहुराणी (अहुराची पत्नी (यस्ना ३८.३)) म्हणून पूजनीय मानले आहे. हा अध्याय गाथांच्या अनुक्रमिक क्रमात व्यत्यय आणतो आणि भाषिकदृष्ट्या गाथांइतकाच जुना आहे. इतर ठिकाणी उल्लेख नसला तरी बॉइस ला अहुराशी जोडले आहे. अपम नापत (मध्य पर्शियन: बुर्झ यझाद ) द्वारे पाण्याचे आणखी एक देवत्व याच्याशी जोडलेले आहे.

यास्ना ३८ हे "पृथ्वी आणि पवित्र पाण्याला" समर्पित आहे. अपास केवळ पोषणासाठीच आवश्यक नाही, तर जीवनाचा स्रोत ("आपण जे जन्माला घालणारे", "आमच्या जीवनातील माता") मानले जाते. यास्ना २.५ आणि ६.११ मध्ये, अपास "माझदा-निर्मित आणि पवित्र" मानले आहे.

अबान यष्ट (यश्त ५) मध्ये, जे नाममात्र पाण्याला समर्पित आहे. पूजेला विशेषतः अरेदवी सुरा अनाहिता येथे निर्देशित केले आहे, जे पाण्याने ओळखले जाणारे आणखी एक देवाचे रूप आहे. परंतु मूळतः पृथ्वीला वेढलेल्या "जागतिक नदी" चे प्रतिनिधित्व करते. दोन संकल्पनांचे विलीनीकरण केल्यामुळे कदाचित आर्टॅक्सेरक्स २ (आर. ४०४-३५८ बीसीई) आणि त्यानंतरच्या अचेमेनिड सम्राटांच्या कारकिर्दीत अरेदवी सुराला दिलेल्या महत्त्वामुळे झाले. लोमेल आणि बॉयस नुसार अरेदवी मूळची इंडो-इराणी आहे आणि ती वैदिक सरस्वतीसारखी आहे. ५ व्या शतकात ईसापूर्व ५व्या शतकात अरेडवीला समान गुणधर्म असलेल्या सेमिटिक देवत्वाचा समावेश करण्यात आला होता. ज्यांच्याकडून तिला अतिरिक्त गुणधर्म वारशाने मिळाले.

इतर अवेस्ता ग्रंथांमध्ये, पाण्याचा संबंध [स्पेंटा] अरमैती (मध्य पर्शियन स्पेंडार्मड ), पृथ्वीच्या अमेशा स्पेन्टा (हा संबंध बुंदाहिष्ण ३.१७ मध्ये योग्यरित्या विकसित केला गेला आहे) आहे. यास्ना ३.१ मध्ये, आणखी एका अमेशा स्पेंटा हौर्वत (मध्य पर्शियन: (के)होरदाद ) यांना पालकत्व सोपवून आबानची ख्याती अधिक बळकट केलेली आहे.

परंपरेनुसार

बुंदाहिष्णानुसार, ('मूळ निर्मिती', ११व्या-किंवा १२व्या शतकातील मजकूर), अबान हे भौतिक विश्वाच्या सात सृष्टीपैकी दुसऱ्या क्रमांकाचे आहे. ते प्रत्येक गोष्टीचा खालचा अर्धा भाग आहे.

वेंडिदाद (२१.१५) मध्ये आधीच सूचित केलेल्या वैश्विक दृश्याच्या विकासामध्ये, अबान हे "पाण्यांचे एक मोठे एकत्रीकरणाचे ठिकाण" (अवेस्तान: वुरुकाशा, मध्यम पर्शियन: वर्काश ) चे सार आहे. ज्यावर जगाने शेवटी विश्रांती घेतली. महान समुद्राला एका बलाढ्य नदीने पाणी दिले (प्रोटो-इंडो-इराणी: *हरहवती, अवेस्तान: अरेदवी सुरा, मध्य पर्शियन: अर्दविसूर ). दोन नद्या, एक पूर्वेकडे आणि एक पश्चिमेकडे, त्यातून बाहेर पडून पृथ्वीला वेढा घातला (बुंदाहिष्ण ११.१००.२, २८.८) जिथे त्या नंतर पुतिका (अवेस्तान, मध्य पर्शियन: पुटिक ), भरतीच्या समुद्राने शुद्ध केल्या गेल्या. वुरुकाशा मध्ये परत वाहते.

यजतांशी संबंधित फुलांपैकी अबान हे वॉटर -लिली प्रकारचे फुक आहे (बुंदाहिष्ण २७.२४).

हे देखील पहा

• अनाहिताचे मंदिर, इस्ताखर
• अनाहिताचे मंदिर, कांगावर
• कदमगाह (प्राचीन स्थळ)
• मिनार (फिरुझाबाद)

संदर्भग्रंथ

• बॉईस, मेरी (१९७५). हिस्टरी ऑफ झोरास्ट्रीनिझम, भाग १. Leiden: ब्रिल. ISBN 978-90-04-10474-7.
• बॉईस, मेरी (१९८२). हिस्टरी ऑफ झोरास्ट्रीनिझम, भाग २. Leiden: ब्रिल. ISBN 978-90-04-06506-2.
• Lommel, Herman (1927). Die Yašts des Awesta. Göttingen–Leipzig: Vandenhoeck & Ruprecht/JC Hinrichs.
• आबान यष्ट, जेम्स डार्मेस्टेटर यांनी अनुवादित केले आहे Müller, Friedrich Max, ed. (1883). SBE, Vol. 23. Oxford: OUP. <i>SBE, Vol. 23</i> . ऑक्सफर्ड: OUP.
• यास्ना 38 (पृथ्वी आणि पवित्र पाण्याकडे), लॉरेन्स हेवर्थ मिल्स यांनी अनुवादित केल्याप्रमाणे Müller, Friedrich Max, ed. (1887). SBE, Vol. 31. Oxford: OUP. <i>SBE, Vol. ३१</i> . ऑक्सफर्ड: OUP.