षड्रिपू

विकिपीडिया, मुक्‍त ज्ञानकोशातून
(षडरिपू या पानावरून पुनर्निर्देशित)

काम, क्रोध, लोभ, मोह, मद आणि मत्सर या सहा भावनांना षड्रिपू किंवा षडरिपू (सहा शत्रू) असे म्हणतात.

या भावनांमुळे मन अशांत होते. मन एकाग्र करण्यात यांमुळे अडचणी येतात.

  1. काम म्हणजे मानवी मनात नित्य निर्माण होणाऱ्या इच्छा. मग त्यात लैंगिक भावना सुद्धा येतात.
  2. क्रोध म्हणजे राग.(गुस्सा,चड़चिढाहट)
  3. लोभ म्हणजे एखाद्या गोष्टीचा हव्यास, मिळविण्याची इच्छा, अतीव प्रेम.(लालच)
  4. मोह म्हणजे अज्ञानामुळे एखाद्या क्षणभंगुर गोष्टीशी मन संलग्न करणे, गुंतविणे.(आकर्षण,फळ आकर्षणामुळे कार्यरत)
  5. मद म्हणजे गर्व, अति अभिमान. (घमंड, अहंकार)
  6. मत्सर म्हणजे द्वेष, जळावू वृत्ती, दुसऱ्याची भरभराट, प्रगती सहन न होणे.(ईर्ष्या,जलन)

ह्या सहा विकारांमुळे जे रोग उत्पन्न होतात त्यांना मानस रोग असेही म्हणतात. मानस रोग अर्थात मनुष्यास होणारे विविध आजार.

संदर्भ[संपादन]