मीनप्पा व्यंकटेश केलवाड

मीनप्पा व्यंकटेश केलवाड ऊर्फ गोविंदशर्मा (जन्म : कृष्णापूर-हैदराबाद, इ.स. १८६३; मृत्यू : हैदराबाद, इ.स. १९२०) हे एक मराठी संगीतज्ञ व आद्य संगीत लिपिकार होते. ते मूळचे रायपूरजवळच्या कनगिरीचे. मीनप्पांनी संगीत लेखन पद्धतीला आधुनिक वळण दिले. त्यांचे शिक्षण बडोद्याला झाले. योगीश्वर वामनबुवांकडून त्यांनी माणसाचे मस्तक तपासून त्याची योग्य लक्षणे जाणण्याची विद्या त्यांनी आत्मसात केली. आजोबा व गुरू यांचे संगीतप्रेमही मीनप्पांमध्ये उतरले. बडोद्याचे गायक-वादक्मौलाबक्ष धिस्सेरखाँकडे ते प्रथम गायन व आवाज बिघडल्यानंतर वादन शिकले.

म्हैसूरच्या महाराजांच्या संगीत कचेरीचे ते निमंत्रित सल्लागार होते. त्यांनी अनेक वर्षे लिहिलेली रोजनिशी खूप उद्‌बोधक आहे. तिच्यात मौलाबक्षांनी मीनप्पांच्या संगीतलिपीवरून स्फूर्ती घेतली होती असा उल्लेख आहे.

मीनपांच्या हस्ताक्षरात अनेक पिस्तके आहेत, पण त्यांपैकीइ.स. १९०७ साली प्रकाशित झालेले ’गांधर्वोपनिषद्‌-भाग १ : मूलाधार’ हे एकच पुस्तक छापले गेले. त्या पुस्तकात गायनाचार्यमाला हा संगीतज्ञांच्या रेखाचित्रांचा समूहही घातला होता. ’मूलाधार’चे मुख्य महत्त्व म्हणजे त्यातील स्वर-ताल-लय बारकाईने दाखवणारी संगीत लिपी होय. ही संगीतलिपी काटेकोर असून तिच्या क्लिष्टतेमुळे मागे पडली. वरि.स. १८६३ मधील जन्म