"लिंगायत धर्म" च्या विविध आवृत्यांमधील फरक

विकिपीडिया, मुक्‍त ज्ञानकोशातून
Content deleted Content added
(चर्चा | योगदान)
(चर्चा | योगदान)
ओळ २: ओळ २:
{{मट्रा}}
{{मट्रा}}
{{हिंदीचेभाषांतर}}
{{हिंदीचेभाषांतर}}
== लिंगायत पंथ ==
== वीरशैव पंथ दर्शन ==
लिंगायत हा हिंदू धर्मातील १२व्या शतकात स्थापना झालेला एक शैव पंथ आहे. या पंथातील काही तत्त्वे मूळ हिंदू धर्माच्या तत्वांपेक्षा वेगळी आहेत. या
पंथाचे लोक शिव हा एकाच देव मानतात, आणि लिंगस्वरूपात पूजा करतात. वेद मानीत नाहीत. त्यांच्यांत कर्म आणि पुनर्जन्म या कल्पना नाहीत. त्यांच्यांत जातीभेद नाहीत, असे ते म्हणतात, मात्र ते खरे नाही. लिंगायतांमधील काही जातींची नावे या लेखाच्या शेवटी दिली आहेत.

लिंगायत पंथ हा भारतातील तिसरा मोठा पंथ आहे. या धर्माचे अधिकतम उपासक कर्नाटक राज्यात आहेत. महाराष्ट्र, आंद्रप्रदेश केरला ओर तमिळनाडूताही बरेच लोक आहेत.

वीरशैव पंथ एक ऐसी परम्परा है जिसमें भक्त [[शिव]] परम्परा से बन्धा हो । यह दक्षिण भारत में बहुत लोकप्रिय हुई है। ये वचन साहित्य पर आधारित धर्म है, ये भारत का तीसरा सबसे बड़ा धर्म है पर इसके ज़्यादातर उपासक कर्नाटक में हैं और भारत का दक्षिण राज्यो महाराष्ट्र आंद्रप्रदेश केरला ओर तमिलनाड मे उपासक अदिक्तम है । ये एकेश्वरवादी धर्म है। तमिल में इस को शिवाद्वैत धर्म अथवा विरशैव धर्म भी कहते हैं।
वीरशैव पंथ एक ऐसी परम्परा है जिसमें भक्त [[शिव]] परम्परा से बन्धा हो । यह दक्षिण भारत में बहुत लोकप्रिय हुई है। ये वचन साहित्य पर आधारित धर्म है, ये भारत का तीसरा सबसे बड़ा धर्म है पर इसके ज़्यादातर उपासक कर्नाटक में हैं और भारत का दक्षिण राज्यो महाराष्ट्र आंद्रप्रदेश केरला ओर तमिलनाड मे उपासक अदिक्तम है । ये एकेश्वरवादी धर्म है। तमिल में इस को शिवाद्वैत धर्म अथवा विरशैव धर्म भी कहते हैं।



१७:५८, २ सप्टेंबर २०१४ ची आवृत्ती


ह्या लेखाचा/विभागाचा हिंदी भाषेतून मराठी भाषेत अनुवाद करण्यास आपला सहयोग हवा आहे. ऑनलाईन शब्दकोश आणि इतर सहाय्या करिता भाषांतर प्रकल्पास भेट द्या.




लिंगायत पंथ

लिंगायत हा हिंदू धर्मातील १२व्या शतकात स्थापना झालेला एक शैव पंथ आहे. या पंथातील काही तत्त्वे मूळ हिंदू धर्माच्या तत्वांपेक्षा वेगळी आहेत. या पंथाचे लोक शिव हा एकाच देव मानतात, आणि लिंगस्वरूपात पूजा करतात. वेद मानीत नाहीत. त्यांच्यांत कर्म आणि पुनर्जन्म या कल्पना नाहीत. त्यांच्यांत जातीभेद नाहीत, असे ते म्हणतात, मात्र ते खरे नाही. लिंगायतांमधील काही जातींची नावे या लेखाच्या शेवटी दिली आहेत.

लिंगायत पंथ हा भारतातील तिसरा मोठा पंथ आहे. या धर्माचे अधिकतम उपासक कर्नाटक राज्यात आहेत. महाराष्ट्र, आंद्रप्रदेश केरला ओर तमिळनाडूताही बरेच लोक आहेत.

वीरशैव पंथ एक ऐसी परम्परा है जिसमें भक्त शिव परम्परा से बन्धा हो । यह दक्षिण भारत में बहुत लोकप्रिय हुई है। ये वचन साहित्य पर आधारित धर्म है, ये भारत का तीसरा सबसे बड़ा धर्म है पर इसके ज़्यादातर उपासक कर्नाटक में हैं और भारत का दक्षिण राज्यो महाराष्ट्र आंद्रप्रदेश केरला ओर तमिलनाड मे उपासक अदिक्तम है । ये एकेश्वरवादी धर्म है। तमिल में इस को शिवाद्वैत धर्म अथवा विरशैव धर्म भी कहते हैं।

४ धर्मग्रन्थ ४ वीरशैव संस्कृति ६.१ वैदिक काल और यज्ञ ६.२ तीर्थ एवं तीर्थ यात्रा ६.३ मूर्तिपूजा ६.४ मंदिर ६.५ शाकाहार ६.६ भक्त

इतिहास :

१२वि शताब्दि गुरु बसवॆष्वर लिंगायत धर्म श्थापित किया है।

मुख्य सिद्धान्त

लिंगायत धर्म, षटस्थल सिद्धान्त है जिसे सभी लिंगायत को मानना ज़रूरी है । ये तो एक अध्यात्म साधन का मार्ग है । बसवादि शरण साम्प्रदाय ह,

इष्टलिंग

अष्टावर्ण

  1. गुरु : लिंगायत साम्प्रदाय में गुरु को शिव का प्रति रूप माना जाता है। शिष्य की उद्धरण
               के लिये गुरु मु़ख्य है ओर शिष्य को धर्म मार्ग पर चलाते है।
  1. लिंगः शिव प्रति रूप यनि विश्वात्मका साकार रूप हि लिंग है । लिंगमे त्रि प्रकार है
              १) इष्टलिंग २)चरलिंग ३) स्थावरलिंग । इष्टलिंग को  धर्म उपासकोने कंठमे
                धारण क‍रते है । 
  1. जंगम : लिंगायत साम्प्रदाय में जंगमो को सबसे उंचा स्थान है
              ओर इनका कर्तव्य हिन्दू धर्मं का प्रचार, लोककल्याण, धर्मं पौरोहित्य, वेदाभ्यास, अध्ययन, अध्यापन करना है ।  
             जंगम ही प्राचीन काल के शैव ब्राह्मण है । जंगम और शैवब्राह्मण एक ही है । जंगम, लिंगायत साम्प्रदाय के अध्यात्मिक और सामाजिक गुरु है ।
  1. पादोदक : यनि गुरु की चरण को धोये पानी अचमन
  2. प्रसादः : शिवलिंगार्पि नविद्य सेवन
  3. विभूती : यनि भस्म से माथे प‍र त्रीपुंड धारण करते है वीरशैव
  4. रुद्राक्षि : शिखा,मस्तक,कंट,गळा,करण,ओर् रुद्राक्षि से मुकुट बनाके
                धारण करते है वीरशैव 
  1. मंत्र : ओम नमः शिवाय पंचाक्षरि जप

षटस्थल

१ भक्तस्थल २ महेशस्थल ३ प्राणस्थल ४ लिंगस्थल ५ ऐक्यस्थल ६ शरणस्थल


पंचाचार :

१ भर्त्याचार,२लिंगाचार,३सदाचार,४गणचार ,५& शिवाचार

धर्मग्रन्थ :

वचन साहित्य

शाकाहार

सबि लिंगायतको शाकाहारी होना ज़रूरी है। मांस ,मद्य, परस्त्रिअगमन निषेध है।

स्मृति इतिहास

वर्षभेंद्र विजय, और प्रभुलिंगलिला, पेरिय पुराण ,वचन ,शैव काव्य


विचार अवतार

आत्मा · जंगम · धर्म · कर्म · मोक्ष · पंचाचार · शिव · लिंग· · संसार · तत्त्व · अष्टावर्ण· कृतार्थ · गुरु

दर्श

मान्यता

प्राचीन वीरशैव धर्म · भक्तस्थल · महेशस्थल · लिंगस्थल · प्राण्स्थल ·शरणस्थल · जंगमस्थल · साँचा:वीरशैव दर्शन

परम्परा ज्योतिष · आयुर्वेद · आरती · भजन · दर्शन · दीक्षा · मन्त्र · पूजा · सत्संग · स्तोत्र · विवाह · लिंगधारण · जंगमदान

लिंगायत संस्कार

इष्टलिंग दिक्शा संस्कार


गुरु

बसवेश्वर अल्लमप्रभु सिद्धरामेश्वर उमापति शिवाचार्य चन्नबसव वागिश पंडिताराध्य शिवाचार्य सिद्धेश्वर स्वामी शिवकूमार स्वामी डा॥ चंद्रशेखर शिवाचार्य


लिंगायत क्षेत्र :

· कुडलसंगम(कर्नाटक), बसव कल्याण(कर्नाटक), सोलापूर(महाराष्ट्र), उळवि(उत्तर कर्नाटक), श्रीशैल(आंध्र प्रदेश)

लिंगायतांतील पोटजाती

  • लिंगायत कानोडी
  • लिंगायत कुंभार
  • लिंगायत कुल्लेकडगी
  • लिंगायत कोष्टी
  • लिंगायत गुरव
  • लिंगायत चतुर्थ
  • लिंगायत जंगम
  • लिंगायत तांबोळी
  • लिंगायत तिराळी
  • लिंगायत दीक्षावंत
  • लिंगायत देवांग
  • लिंगायत धोबी
  • लिंगायत न्हावी
  • लिंगायत पंचम
  • लिंगायत परीट
  • लिंगायत फुलारी
  • लिंगायत रेड्डी
  • लिंगायत लिंगडेर
  • लिंगायत लिंगधर
  • लिंगायत वाणी
  • लिंगायत शीलवंत
  • लिंगायत साळी
  • लिंगायत सुतार
  • वीरशैव लिंगायत
  • हिंदू लिंगायत
  • हिंदू वीरशैव



वर्गःभाषांतर