"लीला चिटणीस" च्या विविध आवृत्यांमधील फरक
छोNo edit summary |
No edit summary |
||
| ओळ ३२: | ओळ ३२: | ||
==जीवन== |
==जीवन== |
||
त्यांचा जन्म कर्नाटकातील धारवाड येथे झाला होता. त्यांचे वडील ग.य. चिटणीस हे |
त्यांचा जन्म कर्नाटकातील धारवाड येथे झाला होता. त्यांचे वडील ग.य. चिटणीस हे इंग्रजीचे प्राध्यापक आणि मराठी नाट्यसंस्था '''नाट्यमन्वंतरच्या''' संस्थापकांपैकी एक होते. |
||
स्त्रियांनी चित्रपटात काम करणे हीन समजल्या जाणाऱ्या १९३०-१९४० च्या दशकांत उच्च विद्याविभूषित असलेल्या लीला चिटणीसांनी समाजाचा रोष पत्करून अभिनयाचा मार्ग निवडला होता. लीला चिटणीस यांची रुपेरी पडद्यावरची कारकीर्द जशी प्रदीर्घ , तशीच ती धाडसीही म्हणावी लागेल. नाटकांत किंवा चित्रपटांत कामे करणे म्हणजे अतिशय लाजिरवाणे व निषिद्ध मानले जायचे , त्या काळात लीला चिटणीस यांनी रोमॅन्टिक भूमिका केल्या. काहीशा बुजऱ्या व बावळट अशोककुमारचा आत्मविश्वास वाढविण्यात लीला चिटणीस यांचा फार मोठा हातभार आहे. आपण नायिकेच्या भूमिकेत यशस्वी होत असतानाच त्यांनी ' शहीद ' मध्ये दिलीपकुमारच्या आईची भूमिका स्वीकारत आपल्या धाडसी वृत्तीची झलक दाखविली. दिलीप-राज-देव आनंद या रुपेरी पडद्यावर सर्वात यशस्वी त्रिकुटाची लीला चिटणीस पडद्यावरची यशस्वी आई ठरली. त्यांच्या डोळ्यांतील कारुण्य , चेहऱ्यावरील भावुकता , कृश शरीरयष्टीतील सहज दिसणारी लवचीकता व संवादफेकीतील स्पष्टता यामुळे लीला चिटणीस कोणत्याही शॉटमध्ये भाव खाऊन जात. त्या कधीच सुलोचना, कामिनी कौशल किंवा अचला सचदेवप्रमाणे रडक्या आई झाल्या नाहीत, किंवा ललिता पवारसारख्या खाष्ट आईही झाल्या नाहीत. वात्सल्यसिंधू आईचे एक उदात्त, पण प्रसन्न व्यक्तिमत्त्व म्हणून लीला चिटणीस या रुपेरी पडद्यावरील एक अजरामर कलाकार म्हणून कायमच स्मरणात राहतील. लीला चिटणिसांचा आनंदी आणि हसतमुख आईचा वारसा त्यांच्यानंतर रीमा लागूंनी चालवला. |
|||
स्त्रियांनी चित्रपटात काम करणे हीन समजल्या जाणाऱ्या १९३०-१९४० च्या दशकांत उच्च विद्याविभूषित असलेल्या लीला चिटणीसांनी समाजाचा रोष पत्करून अभिनयाचा मार्ग निवडला होता. |
|||
त्या काळात, लीला चिटणीस आपल्या चित्रपटातली गाणी स्वत:च गायच्या आणि त्या गाण्यावर त्या अशा काही धमाल नाचायच्या की लोक त्यांचा तो नाच पाहून वेडावून जायचे. ' झूला ' मधल्या ' हिंडोले कैसे झूलू... ' व ' झूलो के संग... ' या दोन गाण्यांवर त्या अगदी धमाल नाचल्या होत्या. त्यांच्या नृत्यावर अनेक जण अगदी जीव ओवाळून टाकायला तयार असायचे. |
त्या काळात, लीला चिटणीस आपल्या चित्रपटातली गाणी स्वत:च गायच्या आणि त्या गाण्यावर त्या अशा काही धमाल नाचायच्या की लोक त्यांचा तो नाच पाहून वेडावून जायचे. ' झूला ' मधल्या ' हिंडोले कैसे झूलू... ' व ' झूलो के संग... ' या दोन गाण्यांवर त्या अगदी धमाल नाचल्या होत्या. त्यांच्या नृत्यावर अनेक जण अगदी जीव ओवाळून टाकायला तयार असायचे. |
||
लीला चिटणीस यांनी त्यांनी आत्मचरित्रही लिहिले आहे. |
|||
१८:४३, ११ जून २०१२ ची आवृत्ती
| लीला चिटणीस | |
|---|---|
| जन्म | लीला चिटणीस |
| राष्ट्रीयत्व | भारतीय |
| कार्यक्षेत्र | अभिनय |
लीला चिटणीस (सप्टेंबर ९, १९०९ - जुलै १३, २००३) या हिंदी-मराठी अभिनेत्री होत्या.
जीवन
त्यांचा जन्म कर्नाटकातील धारवाड येथे झाला होता. त्यांचे वडील ग.य. चिटणीस हे इंग्रजीचे प्राध्यापक आणि मराठी नाट्यसंस्था नाट्यमन्वंतरच्या संस्थापकांपैकी एक होते. स्त्रियांनी चित्रपटात काम करणे हीन समजल्या जाणाऱ्या १९३०-१९४० च्या दशकांत उच्च विद्याविभूषित असलेल्या लीला चिटणीसांनी समाजाचा रोष पत्करून अभिनयाचा मार्ग निवडला होता. लीला चिटणीस यांची रुपेरी पडद्यावरची कारकीर्द जशी प्रदीर्घ , तशीच ती धाडसीही म्हणावी लागेल. नाटकांत किंवा चित्रपटांत कामे करणे म्हणजे अतिशय लाजिरवाणे व निषिद्ध मानले जायचे , त्या काळात लीला चिटणीस यांनी रोमॅन्टिक भूमिका केल्या. काहीशा बुजऱ्या व बावळट अशोककुमारचा आत्मविश्वास वाढविण्यात लीला चिटणीस यांचा फार मोठा हातभार आहे. आपण नायिकेच्या भूमिकेत यशस्वी होत असतानाच त्यांनी ' शहीद ' मध्ये दिलीपकुमारच्या आईची भूमिका स्वीकारत आपल्या धाडसी वृत्तीची झलक दाखविली. दिलीप-राज-देव आनंद या रुपेरी पडद्यावर सर्वात यशस्वी त्रिकुटाची लीला चिटणीस पडद्यावरची यशस्वी आई ठरली. त्यांच्या डोळ्यांतील कारुण्य , चेहऱ्यावरील भावुकता , कृश शरीरयष्टीतील सहज दिसणारी लवचीकता व संवादफेकीतील स्पष्टता यामुळे लीला चिटणीस कोणत्याही शॉटमध्ये भाव खाऊन जात. त्या कधीच सुलोचना, कामिनी कौशल किंवा अचला सचदेवप्रमाणे रडक्या आई झाल्या नाहीत, किंवा ललिता पवारसारख्या खाष्ट आईही झाल्या नाहीत. वात्सल्यसिंधू आईचे एक उदात्त, पण प्रसन्न व्यक्तिमत्त्व म्हणून लीला चिटणीस या रुपेरी पडद्यावरील एक अजरामर कलाकार म्हणून कायमच स्मरणात राहतील. लीला चिटणिसांचा आनंदी आणि हसतमुख आईचा वारसा त्यांच्यानंतर रीमा लागूंनी चालवला.
त्या काळात, लीला चिटणीस आपल्या चित्रपटातली गाणी स्वत:च गायच्या आणि त्या गाण्यावर त्या अशा काही धमाल नाचायच्या की लोक त्यांचा तो नाच पाहून वेडावून जायचे. ' झूला ' मधल्या ' हिंडोले कैसे झूलू... ' व ' झूलो के संग... ' या दोन गाण्यांवर त्या अगदी धमाल नाचल्या होत्या. त्यांच्या नृत्यावर अनेक जण अगदी जीव ओवाळून टाकायला तयार असायचे.
लीला चिटणीस यांनी त्यांनी आत्मचरित्रही लिहिले आहे.
चित्रपट
अभिनय
 |
- दिल तुझको दिया (१९८७) .... श्रीमती साहनी
- बिन माँ के बच्चे (१९८०)
- सत्यम् शिवम् सुंदरम् (१९७८) .... 'बडे बाबू' ची पत्नी
- मेहमान (१९७३) .... राजेशची आई
- भाई-भाई (१९७०)
- जीवन मृत्यू (१९७०) .... अशोकची आई
- माँ की आँखे (१९७०) .... श्रीमती दीनानाथ
- बडी दीदी (१९६९) .... आई
- इंतकाम (१९६९) .... श्रीमती मेहरा
- प्रिंस (१९६९) .... श्रीमती शांती सिंह
- औरत (१९६७)
- दुल्हन एक रात की (१९६७) .... निर्मलाची आई
- गुनाहोंका देवता (१९६७)
- मंझली दीदी ....(१९६७) किशनची आई
- फूल और पत्थर (१९६६) .... आंधळी भिकारीण
- वक्त (१९६५) ...श्रीमती मित्तल
- जौहर मेहमूद इन गोवा .... पंडिताइन
- गाइड (१९६५) .... राजूची आई
- फरार (१९६५) .... श्रीमती चौधरी
- मोहब्बत इसको कहते है (१९६५) ....लीला
- नई उमर की नई फसल (१९६५)
- आप की परछाइयाँ (१९६४) .... श्रीमती दीनानाथ चोपड़ा
- दोस्ती(१९६४) .... श्रीमती गुप्ता
- पूजा के फूल(१९६४) .... श्रीमती सिंह(बालमची आई)
- पुनर्मिलन (१९६४) .... सोनलची आई
- शहनाई(१९६४)
- सुहागन(१९६४) .... उमाची आणि विजय कुमारची आई
- ज़िंदगी(१९६४) .... बीनाची आई
- दिल ही तो है (१९६३) .... नानी/युसूफची दाई
- आशिक़(१९६२)
- असली-नक़ली (१९६२) .... रेणूची आई
- मनमौजी (१९६२) .... भागवंती
- नागदेवता (१९६२)
- आंस का पंछी (१९६१) .... श्रीमती निहालचंद खन्‍ना
- बँटवारा(१९६१)
- चार दीवारी (१९६१) .... सुनीलची आई
- धर्मपुत्र(१९६१) .... मीनाची आई
- गंगा जमुना (१९६१) .... गोविंदी
- हम दोनों (१९६१) .... आनंदची आई
- काँच की गुडिया (१९६१)
- परख(१९६०) .... श्रीमती निवारन
- बेवक़ूफ़(१९६०) .... श्रीमती लीला राय बहादुर
- घूँघट(१९६०)
- हम हिंदुस्तानी (१९६०) .... सावित्री नाथ
- काला बाज़ार (१९६०)
- कोहीनूर(१९६०)
- माँ-बाप (१९६०) .... राजूची आई
- बरखा(१९५९) .... श्रीमती हरिदास
- धूल का फूल (१९५९) .... गंगू दाई
- कल हमारा है (१९५९)
- मैं नशेमे हूँ (१९५९) .... श्रीमती रजनी खन्‍ना
- उजाला (१९५९) (as Leela Chitnes) .... रामूची आई
- फिर सुबह होगी (१९५८) (uncredited) .... सोहनींची आई
- पोस्टबॉक्स ९९९ (१९५८) (as Lila Chitnis) .... श्रीमती गंगादेवी
- साधना(१९५८) .... मोहनची आई
- नया दौर (१९५७) .... शंकरचीआई
- आवाज़(१९५६) .... श्रीमती भटनागर
- बसंत बहार (१९५६) .... गोपालची आई
- फंटूश(१९५६)
- आजकी बात (१९५५)
- बादबाँ (१९५४)
- हरिदर्शन (१९५३)
- नया घर (१९५३)
- माँ(१९५२) .... भानूची आणि राजूची आई
- संगदिल(१९५२) .... दाई माँ
- आवारा(१९५१) .... लीला रघुनाथ
- सैयाँ(१९५१) .... रानी साहिबा
- सौदामिनी(१९५०)
- नमूना(१९४९)
- घर घर की कहानी (१९४७)
- शतरंज(१९४६)
- चार आँखे (१९४४)
- रेखा(१९४३)
- किसीसे ना कहेना (१९४२)
- झूला(१९४१) .... गता(?)
- कांचन(१९४१)
- अर्धांगी(१९४०) .... अरुंधती
- आज़ाद(१९४०)
- बंधन(१९४०) .... बीना
- घर की रानी (१९४०) .... अरुंधती
- छोटीसी दुनीया (१९३९)
- कंगन(१९३९) .... राधा
- संत तुलसीदास (१९३९) .... रत्‍नावली
- छोटे सरकार (१९३८)
- जेलर(१९३८) .... कँवल
- राजा गोपीचंद (१९३८)
- इंसाफ(१९३७)
- वहाँ (१०३७) .... राजकुमारी जयंती
- छाया(१९३६) .... छाया
- धुवाँधार(१९३५)
- श्री सत्यनारायण (१९३५)
नाटक
- एक रात्र आणि अर्धा दिवस
लेखन
- चंदेरी दुनियेत (आत्मचरित्र)
दिग्दर्शन
- आज की बात (१९५५)
निर्मिती
- आज की बात (१९५५)
संकीर्ण
- 'लक्स' साबणाची लोकप्रिय जाहिरात- 'फिल्मी सितारों का सौंदर्यसाबुन'च्या त्या पहिल्या मॉडेल होत्या.[३]