लहरतारा तलाव
लहरतारा तलाव हा संत कबीर साहेबांच्या देखाव्याशी संबंधित एक ऐतिहासिक तलाव आहे.[१]एका आख्यायिकेनुसार, संत कबीर साहेब तलावात कमळाच्या फुलावर तरंगताना दिसले. भारतातील वाराणसी, उत्तर प्रदेश येथे आहे. पूर्वी, हे 17 एकर (0.07 किमी 2) व्यापलेले एक मोठे गोड्या पाण्याचे सरोवर होते. सध्या त्याची ऐतिहासिक भव्यता राहिलेली नाही. कारण तलावातील सुमारे 3.5 एकर (0.014 किमी 2) पुरातत्व संचालनालय, उत्तर प्रदेश अंतर्गत आहे, तर इतर 8 एकर (0.03 किमी 2) सतगुरू कबीर प्रकाश धाम अंतर्गत आहे. [२]
इतिहास आणि दंतकथा[संपादन]
लहरतारा तलावाचा इतिहास प्रसिद्ध कवी आणि गूढ संत कबीर यांच्याशी जोडलेला आहे. हे उत्तर प्रदेशातील वाराणसी जिल्ह्यात आहे आणि कबीर मठापासून हाकेच्या अंतरावर आहे. सुरुवातीला, तलावाने 17 एकर (0.07 किमी 2) व्यापलेला होता, परंतु आजकाल तो वेगळा झाला आहे. आणि विविध संस्थांच्या अखत्यारीत ठेवले. कबीर साहेब लहानपणी कमळाच्या फुलावर तरंगताना सापडले होते अशी आख्यायिका आहे.
धार्मिक आणि सांस्कृतिक महत्त्व[संपादन]
कबीर पंथींमध्ये या तलावाचे कबीर साहेबांच्या स्वरूपाशी संबंध असल्याने त्याला खूप महत्त्व आहे.[३]विक्रम संवत 1455, 1398 मध्ये ज्येष्ठ शुक्ल पक्षाच्या पौर्णिमेच्या दिवशी या लहरतारा तलावातील कमळाच्या फुलावर कबीर साहेबांचा अवतार झाला. ते सतलोकातून येत असताना रामानंदजींचे शिष्य अष्टानंदजी तेथे तपष्या करत होते. त्याने पाहिले की प्रकाशाचा एक गोळा आकाशातून खाली आला आणि तलावाच्या एका बाजूला अदृश्य झाला. जास्त प्रकाशामुळे अष्टानंदचे डोळे मिटले. जेव्हा त्याचे डोळे पुन्हा उघडले तेव्हा प्रकाशाच्या बॉलने मुलाचा आकार घेतला. त्याच तलावात नूर अली (नीरू) आणि नियामत (नीमा) हे निपुत्रिक जोडपे आंघोळ करत होते. ते ब्राह्मण होते पण मुस्लिमांनी त्यांना मुस्लिम बनवले. मुस्लिम झाल्यामुळे त्याचे गंगेत स्नान इतर हिंदूंनी बंद केले. या कारणास्तव तो दररोज लहरतारा तलावात आंघोळीसाठी येत असे. आंघोळ झाल्यावर नियामतला कमळाच्या फुलापासून काही अंतरावर काही हलचल दिसली. तिळा वाटले की तिथे साप आहे. या कारणास्तव तिने आपल्या पतीला सावध केले परंतु तिने काळजीपूर्वक कमळाकडे पाहिले तेव्हा तिला कमळाच्या फुलावर एक मूल पडलेले दिसले.
त्यांनी मुलाला उचलून घरी आणले. कबीर साहेबांचे पालनपोषण त्यांच्याच घरात झाले.[४]
प्रदूषण आणि पर्यावरणविषयक चिंता[संपादन]
अलाहाबाद मार्गावरील जीटी रोडजवळ लहरतारा येथील प्रसिद्ध तलाव आहे.एकेकाळी डोळे दुखवणारे दृष्य आज ते अधिक निराधार अवस्थेत आहे. वाराणसी छावनी रेल्वे स्टेशन पासून सुमारे 1.6 मैल (2.5 किमी), 17 एकर (0.07 किमी 2) मध्ये पसरलेले, घाण आणि सांडपाण्याच्या दलदलीशिवाय काहीही नाही.[५]
वारसास्थळाकडे सरकार डोळेझाक करत आहे. एकेकाळी गोड्या पाण्याचा मोठा तलाव होता, तो दुर्दैवाने त्याची सर्व भव्यता गमावून बसला आहे.
केवळ 3.5 एकर (0.014 किमी 2) पुरातत्त्व संचालनालय, उत्तर प्रदेश, द्वारे संरक्षित आहे, आणि सुमारे 8 एकर सद्गुरू सतगुरू कबीर प्राकट्य धामच्या ताब्यात आहे. उर्वरित भाग चारही बाजूंनी मोठ्या प्रमाणावर अतिक्रमणांनी वेढला आहे.[६]
संदर्भ[संपादन]
- ^ "कबीर प्राकट्य स्थली लहरतारा तालाब में चला महाअभियान". Dainik Jagran (हिंदी भाषेत). 2021-06-01 रोजी पाहिले.
- ^ Guru, UPSC. "कबीर का जन्म काशी में लहरतारा तालाब में उत्पन्न कमल के मनोहर पुष्प के ऊपर बालक के रूप में हुआ।". https://upscgk.com (इंग्रजी भाषेत). 2021-06-01 रोजी पाहिले. External link in
|website=(सहाय्य) - ^ डेस्क, काशीकथा. "कबीर कीर्ति मन्दिर (कबीर प्राकट्य धाम) लहरतारा » Kashikatha". Kashikatha (इंग्रजी भाषेत). Archived from the original on 15 दिसंबर 2020. 2021-06-01 रोजी पाहिले.
|archive-date=मधील दिनांक मूल्ये तपासा (सहाय्य) - ^ "पूर्ण ब्रह्म कबीर साहेब का प्राकट्य". S A NEWS (इंग्रजी भाषेत). 2018-06-17. 2021-06-01 रोजी पाहिले.
- ^ "जिस कबीर ने दी दुनिया को सीख, उनकी स्मृतियों को सहेजने में नाकाम सरकारें". ETV Bharat News (इंग्रजी भाषेत). 2021-06-01 रोजी पाहिले.
- ^ "हिंदी खबर, Latest News in Hindi, हिंदी समाचार, ताजा खबर". Patrika News (hindi भाषेत). 2021-06-01 रोजी पाहिले.CS1 maint: unrecognized language (link)