म्हणी

म्हणी हा शब्द/शब्दसमूह
विकिक्वोट, या मुक्त मराठी अवतरणकोशात पाहा.

मराठी म्हणींची यादी विकीकोट सहप्रकल्पात पहावी.

'म्हण' म्हणजे काय?

'म्हणी' म्हणजे लोकांनी वारंवार उच्चारलेले वाक्य. म्हणीमध्ये जीवनातील विशीष्ट अनुभव ,माहिती,सत्य व उपदेश साठवलेले असतो.म्हणीच्या विचारात मार्मिकता असते.जे वाक्य किवा वचन वारंवार म्हणण्यात येते ती 'म्हण'होय.म्हणी समाजाचा आरसाच आहेत.मानवाच्या चांगल्या वाइट प्रवृत्ती ,आचार -विचार ,नानाविध चालीरीती ,निरनिराळी नातीगोती इ.चे प्रतिबिंब त्यात पडलेले असते.समाजातील सर्व थरातील लोकांना 'म्हणी ' आवडतात . कमी शब्दात परिस्थितीचा अन्वयार्थ अथवा तत्संबंधी सूचक , समर्पक, कालातीत भाष्य व्यक्त करणारा लोकपरंपरेने वापरला जाणाऱ्या अर्थपुर्ण शब्द समुहांना 'म्हण' असे म्हणतात.यात उपमा, रुपक ,पर्यायोक्ती,विरोधाभास,यमक, अनुप्रास अशा विवीध भाषा अलंकारां सोबत ठसकेदार रचनेचा वैशिष्ट्यपूर्ण उपयोग केलेला असतो.'म्हण' शब्द समुहात बऱ्याचदा ध्वन्यार्थ हा वाच्यार्था पेक्षा निराळा असू शकतो. या शिवाय गणिती अंक, संख्या व कल्पना यांचा चपखल उपयोग यामुळे म्हणी तसेच वाक्प्रचारयुक्त भाषा-साहित्य व बोलीभाषा लोकप्रिय राहिलेल्या आहेत.जगातील सर्व प्रमुख भाषांमध्ये म्हणी भरपूर प्रमाणात आढळतात.

मराठी म्हणींचा उगम

• संस्कृत न्याय

वासरात लंगडी गाय शहाणी म्हणींचे अर्थ

बोलेल तो करेल काय? गर्जेल तो पडेल काय?

==एका हाताने टाळी वाजत नाही= अर्थ =भांडणात दोन्ही पक्षांचा दोष असतो.

म्हणी आणि वाक्प्रचार यातील साम्य भेद

==म्हणी संबंधातील ग्रंथ आणि कोशवाङ्‍मय=म्हणी

हेसुद्धा पहा

• वाक्प्रचार
• उखाणे