विकिपीडिया, मुक्त ज्ञानकोशातून
araña (es); Szpiny (szl); Ananse (ak); Köngulær (is); labah-labah (ms); Хæлуарæг (os); spider (en-gb); غڼه (ps); Örümcek (tr); مکڑی (ur); Pavúky (sk); павуки (uk); 蜘蛛目 (zh-cn); Araneae (sc); Oʻrgimchaklar (uz); Өрмекшілер (kk); pavouci (cs); Araneae (bar); Araneae (ext); araignée (fr); Pauci (hr); шанжав (myv); कोळी (mr); ବୁଢ଼ିଆଣୀ (or); Vuors (sgs); пауци (sr); Araneae (zu); Wiefspannen (lb); edderkopper (nb); Hörümçəklər (az); Viritalawalawa (fj); örümçek (crh); 蜘蛛 (lzh); عنكبوت (ar); Kevnid (br); Ehepikw (cr); ပင့်ကူ (my); 蠄蟧 (yue); Жөргөмүш (ky); Walekerü (guc); Araneae (ast); aranya (ca); Үрмәкселәр (ba); Corryn (cy); Merimanga (sq); عنکبوت (fa); 蜘蛛目 (zh); Kpatinariga (dag); ობობები (ka); クモ (ja); Araneae (ia); Kusikusi (ay); Araneae (la); मकड़ी (hi); 蜘蛛 (wuu); hämähäkit (fi); Սարդ (hyw); Araneae (pms); சிலந்தி (ta); Kobbe (vls); павукі (be-tarask); үрмәкүчләр (tt-cyrl); Hämähoukud (vep); bàykájíwjíw (mcn); Maramangâ (rup); Kaka (ceb); എട്ടുകാലി (ml); Pauci (sh); بتو (mzn); Heavdni (se); Павукы (rue); Spider (en-ca); Brimba (mt); սարդեր (hy); Ragno (vec); damhán alla (ga); Ӓнгӹремшӹвлӓ (mrj); spinnen (nl); Tî-tû (hak); Araneae (co); Tocatl (nah); pająki (pl); laba-laba (id); Duzgyau (za); Webspinnen (de-ch); Lawa (bcl); Arani (lld); Ehepikw (atj); Pauk (bs); Kevnisen (kw); паяци (bg); Àrin·nhie (pcd); Păianjen (ro); Araneae (kg); Vorai (lt); Araneae (mg); Spindlar (sv); Weebschpinne (gsw); Baraw (war); Ragn (eml); тортанак (tg); Araneo (io); Ātorcoppe (ang); Ömüchük (ug); Eiturkoppur (fo); Araneuloj (eo); Caarcaaro (so); ਮੱਕੜੀ (pa); Araneae (an); মাকড়শা (bn); Чонари (udm); kemangga (jv); Эрешменсем (cv); 거미 (ko); Araneae (oc); lawwalawwa (ilo); שפין (yi); جاڵجاڵۆکە (ckb); пајаци (mk); Nhện (vi); Черань (kv); zirnekļi (lv); Spinnekop (af); Naʼashjéʼii dóó Naałʼaashii (nv); Гизг (inh); Aɣukar (din); Aranha (pt-br); Segokgo (tn); аалз (mn); edderkoppar (nn); عنكبوت (arz); Hämähäkit (olo); Lawah (min); Härmävitäi (vro); ಜೇಡ (kn); Limpúlututú (ln); Araneae (en); مکڑی (pnb); Ñandu (gn); Ti-tu (nan); пауки (ru); ᐋᓯᕙᖅ (iu); pókok (hu); ሸረሪት (am); lancah (su); Armiarma (eu); แมงมุม (th); Babagwa (pam); Bındırık (diq); Awaq uru (qu); Webspinnen (de); Гезиг (ce); павукі (be); Araneae (de-at); Araneae (nds-nl); Pîrê (ku); Araneae (nys); yiyie (ee); Araneae (rm); Pêtre (nrm); సాలెపురుగు (te); Araneae (ie); עכבישאים (he); үрмәкүчләр (tt); Araneae (li); Dĭ-dṳ̆ (cdo); yokay (tay); ܓܘܓܝ (arc); Wääbkoonkern (frr); মকৰা (as); माकुरा (ne); تورآتان (azb); ragno (it); эҥыремыш (mhr); Weevspinnen (nds); Areye (ht); Ämblikulised (et); Абаахай (bxr); Хуьшрекан (lez); Buwe (sn); ᱵᱤᱱᱫᱤ (sat); Speeder (sco); Aasivak (ik); aranha (pt); Araneae (vo); 蜘蛛 (zh-hant); kabibitak (bjn); Araneae (wo); Pajki (sl); Gagamba (tl); Araneae (frp); ᎧᎿᏁᏍᎩ (chr); Araneae (fur); Buibui (sw); Damhan-allaidh (gd); 蜘蛛目 (zh-tw); Edderkop (da); Araneae (nap); hievnie (sma); Araegne (wa); Araña (gl); Araneae (scn); αράχνη (el); Araneae (lij) ခြေဆစ်များသတ္တဝါ မျိုးစဉ်တစ်ခု (my); pókszabásúak (Arachnida) osztályának egyik rendje (hu); orde d'arácnidos (ast); отряд восьминогих членистоногих (ru); Ordnung der Klasse Spinnentiere (Arachnida) (de); ord araicnidí (ga); راستهای از عنکبوتیان (fa); разред паякообразни (bg); enhed inden klassen spindlere (da); 鋏角類の節足動物の分類群 (ja); ordning inom klassen spindeldjur (sv); סדרה במחלקת העכבישניים (he); एक ८ पैरों वाला 'आर्थ्रोपोड' (hi); ఒక కీటకం (te); hämähäkkieläinten lahko (fi); ordo de animaloj, enhavanta la araneojn (eo); řád členovců (cs); ordine di animali appartenente alla classe Arachnida, comprende tutti i ragni (it); আট পা ওয়ালা কীট (bn); ordre d'arachnides (fr); order of arachnids (en); order of arachnids (en); ବୁଢିଆଣୀ ଏକ ୮ଟି ଗୋଡ଼ ଥିବା 'ଆର୍ଥୋପୋଡ଼୍' ଯାହାର ମୁଖରେ ବିଷଜାତୀୟ ପଦାର୍ଥ ଥାଏ (or); رتبه من العناكب (arz); posmkāju kārta (lv); dagiti antropoda iti urnos ti Araneae (ilo); ordre de la classe dels aràcnids (ca); ordem de artrópodes (pt); ขยุ่มหัวใจ (th); ряд членистоногих тварин, що належать до класу Павукоподібних, підтипу Хеліцерові (uk); 蛛形纲的一目 (zh); hewan berbuku (id); edderkopporden (nn); orden av edderkoppdyr (nb); dieren uit de stam geleedpotigen (nl); Một bộ động vật săn mồi, không xương sống thuộc ngành chân khớp, lớp hình nhện. (vi); rząd pajęczaków (pl); orden de la clase Arachnida (es); جۆرە گیانلەبەرێک لە بنەماڵەی جاڵجاڵۆکەکان (ckb); orde da clase Arachnida (gl); رتبة من العناكب (ar); 螯肢亚门节肢动物 (zh-hans); 거미강 거미목의 절지동물 (ko) Araneae, Las arañas, arañas (es); Lawà, Araneae (war); Araneae (hu); пајак, Araneae (mk); Павук, Павукі (be-tarask); Aranei, паук, Araneae (ru); үрмәкүч (tt-cyrl); Araneae, Ragni (it); шанжака, пондомукоро (myv); үрмәкүч (tt); Araneae, Spinnen, Spinne (de); Araneae, Aranhas (pt); Araneae (ga); Araneae, zirnekļu kārta, zirneklis (lv); 蜘蛛 (zh); Araneae (vi); Araneae (sv); クモ目, クモ類 (ja); павук, Araneae, 🕷 (uk); Araneae (nl); Araneae (ceb); kongroar, kinglar (nn); Edderkopper (nb); Araneae (az); анкабӯт (tg); Araneae (pl); Aranéides, Araignées, Araneae (fr); hämähäkki, Araneae (fi); the spider order, spiders, spider (animal), spider (arachnid), spider (arthropod), true spiders, spider, Spider (en); العنكبوت, رتيلاوات, العناكب, عناكب, الرتيلاوات, 🕷, رتبة العناكب (ar); pavouk (cs); Araneae (bg)
कोळ्यांचे विविध प्रकार आहेत. कोळ्यांची वर्गवारी त्यांच्या जाळे विणण्याच्या पद्धतीवरून केली जाते. तंबूसारखे जाळे विणणारा कोळी (Tent Spider), नरसाळ्यासारखे जाळे विणणारा कोळी (Funnel Web spiden), जंगलातील झाडांच्या खोडातील पोकळीमध्ये जाळे विणणारा कोळी (Giant Wood Spider), आपल्या जाळ्यावर स्वाक्षरी करणारा कोळी (Signature Spider) असे विविध प्रकारचे कोळी आढळतात.
सर्वच कोळी जाळे विणत नाहीत
काही कोळी न चालता उड्या मारतात म्हणून त्यांना उड्या मारणारे कोळी (Zebra Jumper) म्हणतात. तसेच जाळे न विणणारे काही कोळी शिकारी असल्याने त्यांना लांडगा कोळी (Wolf spider) म्हंटले जाते. जाळे नसल्याने शिकारी कोळ्याची मादी आपली अंडी आपल्याच पाठीवर वाहत असते.
कोळी बरेच दिवस अन्न-पाण्याव्यतिरिक्त राहू शकतात. अन्न पचवण्याची त्यांची वेगळी पद्धत आहे, ज्यात कोळी आपले पाचक रस आपल्या भक्ष्यात सोडतात आणि मग विघटित झालेले द्रव रूपातील अन्न शोषून घेतात.
कोळ्यांना चार ते आठ डोळे असतात. बरेच कोळी आपल्या जवळच्या गोष्टीच पाहू शकतात, पण त्यांच्या अंगावरील संवेदनशील केस त्यांना सतर्क राहण्यास मदत करतात.[१]
विषारी कोळी [ संपादन ] सर्व केसाळ कोळी विषारी नसतात. मात्र त्यातला टॅरेंटुला (Tarantula) हा कोळी जगभरात प्रसिद्ध आहे. याचा आकार जवळजवळ आपल्या पंजा इतका मोठा असतो. कोळ्यामध्ये मादी ही नराहून मोठी असते.
जगाच्या निरनिराळ्या भागात वेगवेगळे कोळी सापडतात. ऑस्ट्रेलियात सापडणारे पाठीवर लाल ठिपका अथवा पांढरा पट्टा असलेले कोळी विषारी असतात. त्यांच्या चावण्याने मानवी शरीराची चावलेली जागा लाल होते व आग होते. अशावेळी त्वरेने वैद्यकीय उपचार घ्यावेत. मात्र हे चावणे जीवघेणे नसते.
काही कोळी मात्र अतिशय विषारी असू शकतात. उदा० चित्रात दिसत असलेला पाठीवर लाल खूण असलेला लॅट्रोडेक्टस कोळी.
^ "मुख्य — विकासपीडिया" . mr.vikaspedia.in . 2019-03-04 रोजी पाहिले .
कोळी हा आठ पायांचा कीटकवर्गातील प्राणी आहे. यास अष्टपदी जीव असेही म्हंटले जाते.
घरातले कोळी हे सर्वसाधारणपणे कीटक खाऊन आपले घर स्वच्छ ठेवण्याचे काम करत असतात.
