कोंडापल्ली कोटेश्वरम्मा
| कोंडापल्ली कोटेश्वरम्मा | |
|---|---|
.jpg) | |
| जन्म |
५ ऑगस्ट, १९१८ |
| मृत्यू |
१९ सप्टेंबर, २०१८ (वय १००) |
| राष्ट्रीयत्व | भारतीय |
| कारकिर्दीचा काळ | १९३० ते २०१८ |
| जोडीदार | कोंडापल्ली सीतारामय्या |
| अपत्ये | करुणा आणि चंद्रशेखर |
कोंडापल्ली कोटेश्वरम्मा (५ ऑगस्ट १९१८ - १९ सप्टेंबर २०१८)[१] या एक भारतीय कम्युनिस्ट नेता, स्त्रीवादी, क्रांतिकारी आणि लेखिका होत्या. ज्यांचा जन्म १९१८ मध्ये पामारू येथे झाला होता.[२]
बालपण आणि प्रारंभिक जीवन
[संपादन]त्यांचे लहानपणीच त्यांच्या काकांशी लग्न झाले होते. त्यानंतर दोन वर्षातच ९ व्या वर्षी त्या बालविधवा झाल्या. संगीताचे प्रशिक्षण घेण्यासोबतच त्यांचे शालेय शिक्षण गावीच झाले. वयाच्या १० व्या वर्षी त्यांनी विविध सभा आणि मंडळांमध्ये देशभक्तीपर गीते गाऊन स्वातंत्र्यलढ्यात सक्रिय सहभाग घेतला. वयाच्या १९ व्या वर्षी त्यांनी कोंडापल्ली सीतारामय्या यांच्याशी विवाह केला. सुरुवातीला, विधवा पुनर्विवाहाला समाजाने स्वीकारले नाही म्हणून त्यांना अनेक सामाजिक अडचणींचा सामना करावा लागला. लग्नानंतर त्या काही वर्षे पतीसोबत जोन्नापाडू येथे राहिल्या. या काळात त्यांनी गुडीवाड्यात कम्युनिस्ट पक्षासाठी काम केले. विजयवाडा येथे गेल्यानंतर त्यांनी विविध परिषदांमध्ये भाग घेतला आणि महिला संघटनेसाठी काम केले.[३]
काम आणि नंतरचे जीवन
[संपादन]त्या पती-पत्नींनी पुचापल्ली सुंदरैया यांच्यासारख्या भारतीय कम्युनिस्ट पक्षासाठी सक्रियपणे काम केले. तेलंगणा बंडात त्यांनी सक्रिय योगदान दिले. त्यांनी काही वर्षे भूमिगत राहून (बंदर, एलुरु, पुरी, रायचूर येथे) कुटुंब आणि मुलांपासून दूर राहून पक्षासाठी काम केले. बंडानंतर लगेचच कम्युनिस्ट पक्षाचे दोन तुकडे झाले. त्यांच्या पतीने त्यांना सोडून दिले. त्यांनाला स्वतःचा आणि मुलांचा सांभाळ करावा लागला. वयाच्या ३५ व्या वर्षी त्या मॅट्रिकचे शिक्षण घेण्यासाठी हैदराबादला आल्या. कथा लिहिणे आणि रेडिओसाठी परफॉर्म करणे यातून मिळालेल्या अल्प पैशातून त्या तेथे टिकून राहिल्या. एवढ्या तुटपुंज्या कमाईतूनही त्या दर महिन्याला प्रत्येकी दहा रुपये पक्षाच्या (सीपीआय आणि सीपीआय(एम)) निधीला पाठवत असे. मॅट्रिक झाल्यानंतर त्यांनी काकीनाडा येथील पॉलिटेक्निक कॉलेजमध्ये मॅट्रन म्हणून प्रवेश घेतला. काकीनाडा येथील साहित्यिक कार्यक्रमात त्या सहभागी होऊ लागल्या. नंतर त्यांनी राज्यभरातील विविध महाविद्यालयांमध्ये काम केले. त्यांना एक मुलगी करुणा आणि मुलगा चंद्रशेखर होता. करुणा डॉक्टर होत्या आणि चंद्रशेखर यांनी वारंगलच्या प्रादेशिक अभियांत्रिकी महाविद्यालयात शिक्षण घेतले. दोघांचाही अनपेक्षित परिस्थितीत मृत्यू झाला. या वर्षांमध्ये, त्यांच्या पतीने भारतात पीपल्स वॉर पार्टीची स्थापना केली आणि त्या दिशेने सक्रियपणे काम केले. पण नंतर त्यांची पक्षातून हकालपट्टी झाली आणि तुरुंगवास भोगावा लागला. त्यांना मानसिक आजार झाला आणि वयाच्या ८७ व्या वर्षी त्यांच्या नातवाच्या (करुणाची मुलगी) जागी त्यांचे निधन झाले. कोटेश्वरम्मा काही वर्षे विजयवाडा येथे राहिल्या. नंतर त्या हैदराबाद येथील चंद्र राजेस्राव राव वृद्धाश्रमात राहिल्या.
साहित्यिक कामे
[संपादन]कोटेश्वरम्मा यांनी आजवर विविध पुस्तके, निबंध आणि गाणी लिहिली आहेत. अम्मा चेप्पीना एडू ग्यालू (१९७२), अश्रु समीक्षणम (१९९१), संघमित्रा कथलू (१९९१) या उल्लेखनीय आहेत. त्यांचे आत्मचरित्र निर्जना वराधी (२०१२) हैदराबाद बुक ट्रस्टने प्रकाशित केले. त्याचे इंग्रजीमध्ये "द शार्प नाइफ ऑफ मेमरी"[४] आणि इतर भारतीय भाषांमध्ये भाषांतर करण्यात आले.
इतर
[संपादन]कम्युनिस्ट, नक्षलबारी, स्त्रीवादी, स्वातंत्र्य आणि सुधारणावादी चळवळींमध्ये त्या आयुष्यभर सक्रिय होत्या. नंतर, त्या त्यांच्या नातवासोबत विशाखापट्टणममध्ये राहिल्या. १९ सप्टेंबर २०१८ रोजी त्यांच्या वयाच्या[५] १००व्या वर्षी निधन झाले.
संदर्भ
[संपादन]- ^ "Revolutionary Communist leader Kondapalli Koteswaramma passes away". द टाइम्स ऑफ इंडिया. 19 September 2018 रोजी पाहिले.
- ^ "తొలితరం కమ్యూనిస్ట్ నేత, కొండపల్లి సీతారామయ్య సతీమణి కన్నుమూత". telugu.samayam.com (तेलगू भाषेत). 17 September 2018 रोजी पाहिले.
- ^ "Woman extraordinaire". 2016-08-17 रोजी मूळ पान पासून संग्रहित.
- ^ Sowmya, V.B. "The sharp knife of memory, a memoir". UCP. 2018-09-20 रोजी मूळ पान पासून संग्रहित.
- ^ "Koteswaramma's life was like her writings, honest and balanced".
स्रोत
[संपादन]- निर्जना वराधी (लि. डेजर्टेड ब्रिज) , कोंडापल्ली कोटेश्वरम्मा यांचे आत्मचरित्रात्मक संस्मरण.