mar de Aral (es); Aralvatn (is); Laut Aral (ms); Аралы денджыз (os); Aral Sea (en-gb); آرال سمندرګی (ps); بحیرہ ارال (pnb); بحیرہ ارال (ur); Aralské jazero (sk); Mar d'Aral (oc); Mare de Aral (sc); Orol dengizi (uz); Арал теңізі (kk); Аралско Езеро (mk); Aralsko jezero (bs); अरल सागर (bho); Арал далайы (tyv); mer d'Aral (fr); Aralsko jezero (hr); अरल समुद्र (mr); ଅରଳ ସାଗର (or); Arala jūra (sgs); Аралско језеро (sr); Aralséi (lb); Aralsjøen (nb); Aral dənizi (az); Aral Sea (hif); بحر آرال (ar); Mor Aral (br); အေရယ်ပင်လယ် (my); 鹹海 (yue); Арал деңизи (ky); Mar d'Aral (ast); mar d'Aral (ca); Арал диңгеҙе (ba); Môr Aral (cy); Lach de Aral (lmo); Muir Aral (ga); دریاچه آرال (fa); 鹹海 (zh); Aralmar (fy); არალის ზღვა (ka); アラル海 (ja); ඇරල් මුහුද (si); Lacus Oxianus (la); अरल सागर (hi); 咸海 (wuu); Araljärvi (fi); Mer d' Aral (wa); Aral Sea (en-ca); ஏரல் கடல் (ta); Аральскае мора (be-tarask); Mari d'Aral (scn); Aral (rup); ทะเลอารัล (th); Aralsko more (sh); آرال (mzn); Аралско море (bg); Marea Aral (ro); Ranomasin'i Araly (mg); Арал тэнгис (bxr); Баҳри Арал (tg); ທະເລອາຣັນ (lo); شور دېڭىز (ug); Aralo (eo); Mar d'Aral (an); আরাল সাগর (bn); Gèng-hāi (cdo); Арал тинĕсĕ (cv); Aralski jazor (dsb); אראל ים (yi); Aralski jězor (hsb); Biển Aral (vi); Arāla jūra (lv); Aralmeer (af); Mar de Aral (pt-br); Aral Sea (sco); Арал тэнгис (mn); Aral Hái (nan); Segara Aral (ban); دەریای ئاڕاڵ (ckb); Aral Sea (en); Para Aral (gn); Aral-tó (hu); અરાલ સમુદ્ર (gu); Aral itsasoa (eu); Аральское море (ru); Aral qucha (qu); Aralsee (de); Аральскае мора (be); अरल सागर (ne); ימת אראל (he); Арал диңгезе (tt); សមុទ្រ អារ៉ាល់ (km); అరల్ సముద్రం (te); Araljávri (se); Aral ten'izi (kaa); Jezioro Aralskie (pl); Araali meri (et); Dagat Aral (war); lago d'Aral (it); Aral Gölü (tr); Aralo jūra (lt); ਅਰਾਲ ਸਾਗਰ (pa); Арал хьхьири (lbe); Aralsøen (da); Aralsjøen (nn); ആറൽ കടൽ (ml); 아랄해 (ko); Deti Aral (sq); Արալի ծով (hy); Mar de Aral (pt); Аральське море (uk); Aralské jezero (cs); Aral Sea (ceb); अराल सागर (new); Aralsko jezero (sl); Dagat Aral (tl); არალიშ ზუღა (xmf); آرال گؤلو (azb); Danau Aral (id); Aral (sw); Muir Aral (gd); Aralmeer (nl); አራል ባሕር (am); Арал байҕала (sah); Aralsjön (sv); ᱟᱨᱟᱞ ᱥᱟ.ᱢᱩᱫᱽ (sat); Mar de Aral (gl); Aralsee (de-ch); Λίμνη Αράλη (el); Aral-Sia (frr) antiguo lago o mar interior situado en Asia Central (es); kiszáradó, lefolyástalan sóstó (hu); mar interior de l'Àsia Central (ca); Урта Азияла Ҡаҙағстан менән Үзбәкстан сигендәге ябыҡ тоҙло күл (ba); in großen Teilen ausgetrockneter abflussloser Salzsee zwischen Kasachstan und Usbekistan (de); دریاچه‌ای در منطقۀ آسیای میانه (fa); 位於哈薩克斯坦和烏茲別克斯坦之間的湖 (zh); Kazakistan ve Özbekistan arasındaki göl (tr); کرہ ارض کی چوتھی سب سے بڑی جھیل (ur); tidigare saltsjö mellan Kazakstan och Uzbekistan (sv); безстічне солоне озеро в Туранській низовині в пустельній зоні на теренах Казахстану й Узбекистану (uk); suolajärvi Keski-Aasiassa (fi); Қазақстан мен Өзбекстан шекарасында орналасқан ірі көл (kk); lago inter Kazaĥio kaj Uzbekio (eo); jezero na hranici Kazachstánu a Uzbekistánu (cs); lago salato di origine oceanica, situato alla frontiera tra l'Uzbekistan e il Kazakistan (it); কাজাখস্তান এবং উজবেকিস্তানের মাঝে অবস্থিত হ্রদ (bn); mer intérieure, principalement située en Ouzbékistan et débordant sur le Kazakhstan (fr); umbjärv Kesk-Aasias (et); former lake between Kazakhstan and Uzbekistan (en); antigo lago de água salgada no Uzbesquistão (pt); језеро између Казахстана и Узбекистана (sr); lawa sa gitna ng Kasakistan at Usbekistan (tl); mar interior da Asia Central (gl); fréierer Salzséi an Zentralasien (lb); dagat sa Kasahistan (ceb); zanikłe jezioro w Azji (pl); tidligere innsjø i Sentral-Asia (nb); benaming voor een aantal waterbekkens in Centraal-Azië (nl); 中央アジアにある塩湖 (ja); Mərkəzi Asiyada göl (az); salah satu danau di dunia (id); бывшее бессточное солёное озеро в Средней Азии (ru); former lake between Kazakhstan and Uzbekistan (en); بحر داخلي مغلق يقع بين كازاخستان وأوزبكستان (ar); Λίμνη (el); Oʻrta Osiyodagi eng katta berk koʻl (uz) Aral Sea (yue); Aral lakua (eu); Аральское озеро, Гибнущий Арал (ru); Aral-See (de); Laach de Aral (lmo); Արալյան ծով (hy); 咸海 (zh); Aral sø (da); Aral Denizi (tr); 咸海, 小アラル海 (ja); Aralské more (sk); Арал (uk); Mare Aral (la); अरल (hi); ᱟᱨᱟᱞ ᱫᱚᱨᱭᱟ (sat); ئارال دېڭىزى (ug); Aral ten'izinin' qısqasha tariyxı (kaa); Arala Maro, Aral-lago, Arala lago (eo); Aralské moře, Aral (cs); ஆரல் கடல் (ta); Piccolo Aral, Mar d'Aral, Lago Aral, Lago di Aral, Mare d'Aral (it); Aral, Mer d’Aral (fr); Aralsko more (hr); ימת ארל (he); Аралско море, Аральскοе мοре, Аралско језера (sr); არალი, არალის ტბა (ka); جھیل ارال, بحیرۂ خوارزم, بحیرۂ ارال (ur); Aral tenizi, Арал теңізі, Arāls, Orol dengizi (lv); Aralsko jezero (sh); Aralo ežeras (lt); Aralsko morje (sl); Darjotsja-i Khorazm, Aralskoje more, Арал Теңізі, Аральскοе мοре, Aral Tengizi, Orol dengizi (nn); Araali järv, Araal (et); Lacul Aral (ro); Aral-Séi (lb); Morze Aralskie (pl); Aral Sea, അരാൾ തടാകം (ml); Aral gölü, Böyük (Şimal) Aral, Kiçik (Cənub) Aral (az); Aralzee, Oostelijke grote zee, Westelijke grote zee, Kleine zee (nl); Ziwa Aral (sw); ทะเลสาบอารัล, Aral Sea (th); Aral Sea (war); the sea of Aral (en); بحر أرال, بحيرة خوارزم, بحر خوارزم, بحيرة آرال, بحر الاورال, بحر الارال, بحر الأرال (ar); Αράλη, Αράλ (el); دریاچه خوارزم, دریای خوارزم, دریاچه ارال, دریای آرال, دریای ارال, خلیج عقبه, دریاچهٔ خوارزم, دریاچهٔ آرال, دریاچهٔ ارال (fa)
अरल समुद्र (कझाक: Арал теңізі; उझबेक: Orol dengizi; रशियन: Аральскοе мοре; ताजिक: Баҳри Арал; फारसी: |دریاچه خوارزم) हे मध्य आशियातील एक खाऱ्या पाण्याचे सरोवर आहे. अरल समुद्र पूर्णपणे बंदिस्त असून त्यामधून कोणताही बहिर्वाह होत नाही. अरल समुद्राच्या उत्तरेला कझाकस्तान व दक्षिणेला उझबेकिस्तान हे देश आहेत.
१९६० च्या दशकामध्ये सोव्हिएत संघाने अरल समुद्राला मिळणाऱ्या अनेक नद्या सिंचनासाठी इतरत्र वळवल्या. ह्या कारणास्तव एकेकाळी जगातील सर्वात मोठ्या सरोवरांपैकी एक असणारा अरल समुद्र घटत चालला आहे. २००७ सालाअखेरीस ह्या सरोवराच्या मूळ आकाराच्या केवळ १० टक्केच पाणी अस्तित्वात आहे. ह्यामुळे येथील मच्छीमारी व्यवसाय पूर्णपणे उध्वस्त झाला आहे. अरल समुद्राचे घटणे ही जगातील सर्वात भयंकर नैसर्गिक दुर्घटनांपैकी एक मानली जाते.
एके काळी जगातील चौथ्या क्रमांकाचा तलाव असणारा अरल समुद्र आता कोरडा पडला आहे. हा समुद्र मूळच्या ६८,००० चौरस किलोमीटर आकारमानापासून, २०१४ साली फक्त १७,१६० चौरस किमी शिल्लक राहिला आहे.
२०२० पर्यंत हा समुद्र नष्ट झालेला असेल, असा अंदाज तज्ञांनी व्यक्त केला आहे. १९६० सालापर्यंत सगळे ठीक होते. रशिया एकसंध होता. आताचे कझाकस्तान आणि उझबेकिस्तान हे रशियाचेच भाग होते. नंतर रशियाचे तुकडे झाले आणि अनेक राष्ट्रे उदयाला आली. त्यांपैकी कझाकस्तान आणि उझबेकिस्तान ही दोन राष्ट्रे झाली.
अमुदर्या आणि सिरदर्या नावाच्या दोन प्रमुख नद्या या समुद्राला येऊन मिळत. ह्या नद्यांचे पाणी हाच अरलचा प्रमुख जलस्रोत होता.मात्र रशियाने कापूस आणि इतर पिकांसाठी या नद्यांचे पाणी शेतीकडे वळवले. त्यासाठी मोठमोठी धरणे बांधली आणि कालवे काढले. परिणामी समुद्रात गोडे पाणी येणे बंद झाले आणि समुद्राचा खारटपणा वाढला. हळूहळू समुद्र आटू लागला. २०२० मध्ये अरल समुद्र पूर्णपणे कोरडा होईल असे भाकित आहे.याचे नाव केवळ इतिहासात असेल.
या समुद्राच्या आसपासचे वातावरण बदलले, उन्हाळा कडक आणि हिवाळा अतिथंड बनला. समुद्राची जमीन जी आता कोरडी आहे, ती खारट बनली आहे. वारे वाहताना आपल्याबरोबर येथील मीठयुक्त रेती घेऊन जातात. ही रेती शेजारील मोठ्या जमिनींवर पसरत जाऊन जमिनी क्षारयुक्त बनल्या आहेत. त्यामुळे शेतीचे उत्पन्न घटत आहे व त्याचा दर्जा घसरत आहे. शेतकरी (अज्ञानापोटी आणि दीर्घदृष्टीने विचार न करता) क्षाराचा परिणाम कमी करण्यासाठी शेताला जास्त पाणी देताहेत. त्यामुळे शेते अजूनच खारट बनत आहेत. श्वासावाटे क्षार शरीरात गेल्याने लोकांचे आरोग्य धोक्यात आले आहे.
1960–2014२०१८मधील अरल समुद्राचे अवकाशातून घेतलेले चित्र
विकिपीडिया
.jpg)
